DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Leszkowicz, Paweł: Libidalne alegorie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.28180#0291
LIBIDALNE ALEGORIE
289
terii i fizycznej reakcji na nią jako reprezentacji procesów, które zacho-
dzą w psychice. Opis Kristevej pokazuje również, że aby abject spełnił
swą introspekcyjną i terapeutyczną funkcję, winien być rozpoznany i na-
zwany, musi przejść z przestrzeni doznań w system znaczenia.
Sfera abjectu jako przepuszczalna, przeciekająca bariera między chao-
tyczną i popędową semiotycznością a normatywną symbolicznością, wy-
maga pewnego rodzaju kontroli, utrzymania na bezpieczną odległość.
Liczne społeczne i religijne rytuały oddzielające sacrum i profanum peł-
nią tę funkcję, dystansując podmiot od otchłani kryjącej się za abjectem.
Najlepszą metodą panowania nad nim jest zbadanie go i nazwanie, to bo-
wiem oddala zagrażające wchłonięcie. Sublimacja jest możliwością takie-
go nazwania. Poprzez cielesne symptomy abject przenika podmiot, po-
przez sublimacje jest utrzymywany pod nadzorem. Abject i sublimacja
kreślą wzajemnie swe granice w podmiocie i w systemie98. W analizach
Julii Kristevej literatura i sztuka stanowią mniej lub bardziej udane
przykłady sublimacji abjectu. Doświadczenie artystyczne ma zdolność
wypowiedzenia abjectu, w którym jest zakorzenione, a przez to oczyszcza
go i przekracza99. Twórca, zanurzając się w semiotycznym i symbolizując
je w artystycznej praktyce, dokonuje sublimacji abjectu, która jest koniecz-
na dla sztuki, ale przede wszystkim dla przetrwania, pozostanie w wiążącej
przestrzeni matczynego niezróżnicowania grozi bowiem psychozą100.
Metoda badania i sublimacji abjectu zastosowana przez Chadwick, po-
legająca na jego uporządkowaniu i estetyzacji, sytuuje się pomiędzy
dwiema przestrzeniami odniesienia związanymi z indywidualną i kultu-
rową archeologią. Jedna sięga do dzieciństwa artystki i jej zabaw, gdy ja-
ko mała dziewczynka zbierała w ogrodzie drobne naturalne odpadki, gro-
madziła je i następnie tworzyła z nich różne dekoracyjne układanki,
łącząc błoto lub kamyczki z płatkami róży lub liśćmi101. Zabawa Cha-
dwick była wersją budowanych przez dzieci tzw. „sekretów”, małych kolo-
rowych układanek rozkładanych na ziemi ze znalezionych śmieci i dro-
biazgów, wybranych poprzez impuls tworzenia z materialnego chaosu
otaczającej rzeczywistości, które następnie przyciska się kolorowym
szkiełkiem i maskuje trawą czy piaskiem.
Cibachromy artystki, np. Wreaths to Pleasure (Bad Blooms) wydają
się dorosłą i perfekcyjną wersją takich „sekretów”, wydobytych z ukrycia,
98 Ibidem, s. 11.
99 Ibidem, s. 17.
100 Julia Kristeva w Powers of Horror pokazuje na przykładzie literatury Prousta, Joy-
ce’a, Artauda, Borgesa, Dostojewskiego i Celine’a różne metody artykulacji abjektu. Wybór
wyłącznie artystów - mężczyzn jest przyczyną szerokiej krytycznej recepcji koncepcji abje-
ktu w teorii feministycznej.
101 A. Beckett, What a Swell Party it Was, op. cit., s. 19.
19
289
terii i fizycznej reakcji na nią jako reprezentacji procesów, które zacho-
dzą w psychice. Opis Kristevej pokazuje również, że aby abject spełnił
swą introspekcyjną i terapeutyczną funkcję, winien być rozpoznany i na-
zwany, musi przejść z przestrzeni doznań w system znaczenia.
Sfera abjectu jako przepuszczalna, przeciekająca bariera między chao-
tyczną i popędową semiotycznością a normatywną symbolicznością, wy-
maga pewnego rodzaju kontroli, utrzymania na bezpieczną odległość.
Liczne społeczne i religijne rytuały oddzielające sacrum i profanum peł-
nią tę funkcję, dystansując podmiot od otchłani kryjącej się za abjectem.
Najlepszą metodą panowania nad nim jest zbadanie go i nazwanie, to bo-
wiem oddala zagrażające wchłonięcie. Sublimacja jest możliwością takie-
go nazwania. Poprzez cielesne symptomy abject przenika podmiot, po-
przez sublimacje jest utrzymywany pod nadzorem. Abject i sublimacja
kreślą wzajemnie swe granice w podmiocie i w systemie98. W analizach
Julii Kristevej literatura i sztuka stanowią mniej lub bardziej udane
przykłady sublimacji abjectu. Doświadczenie artystyczne ma zdolność
wypowiedzenia abjectu, w którym jest zakorzenione, a przez to oczyszcza
go i przekracza99. Twórca, zanurzając się w semiotycznym i symbolizując
je w artystycznej praktyce, dokonuje sublimacji abjectu, która jest koniecz-
na dla sztuki, ale przede wszystkim dla przetrwania, pozostanie w wiążącej
przestrzeni matczynego niezróżnicowania grozi bowiem psychozą100.
Metoda badania i sublimacji abjectu zastosowana przez Chadwick, po-
legająca na jego uporządkowaniu i estetyzacji, sytuuje się pomiędzy
dwiema przestrzeniami odniesienia związanymi z indywidualną i kultu-
rową archeologią. Jedna sięga do dzieciństwa artystki i jej zabaw, gdy ja-
ko mała dziewczynka zbierała w ogrodzie drobne naturalne odpadki, gro-
madziła je i następnie tworzyła z nich różne dekoracyjne układanki,
łącząc błoto lub kamyczki z płatkami róży lub liśćmi101. Zabawa Cha-
dwick była wersją budowanych przez dzieci tzw. „sekretów”, małych kolo-
rowych układanek rozkładanych na ziemi ze znalezionych śmieci i dro-
biazgów, wybranych poprzez impuls tworzenia z materialnego chaosu
otaczającej rzeczywistości, które następnie przyciska się kolorowym
szkiełkiem i maskuje trawą czy piaskiem.
Cibachromy artystki, np. Wreaths to Pleasure (Bad Blooms) wydają
się dorosłą i perfekcyjną wersją takich „sekretów”, wydobytych z ukrycia,
98 Ibidem, s. 11.
99 Ibidem, s. 17.
100 Julia Kristeva w Powers of Horror pokazuje na przykładzie literatury Prousta, Joy-
ce’a, Artauda, Borgesa, Dostojewskiego i Celine’a różne metody artykulacji abjektu. Wybór
wyłącznie artystów - mężczyzn jest przyczyną szerokiej krytycznej recepcji koncepcji abje-
ktu w teorii feministycznej.
101 A. Beckett, What a Swell Party it Was, op. cit., s. 19.
19