KOLEKCJE MUZEALNE WSPÓŁCZESNEGO MALARSTWA I RZEŹBY POLSKIEJ

297

i chronologii rozbudowy zbiorów. Nie są brane pod uwagę inne „zewnętrz-
ne” czynniki wpływające na kształt i przebieg procesu kolekcjonowania,
poddanego ich presji zwłaszcza w przypadku instytucji muzealnej. W od-
niesieniu do analizy wewnętrznego Języka” kolekcji istotniejsze wydają
się bowiem rezultaty praktyki kolekcjonerskiej niż czynniki wpływające
na przebieg procesu kolekcjonowania. Złożony zespół zależności admini-
stracyjnych, finansowych, organizacyjnych, preferencji osobistych kurato-
rów, zostaje w przypadku prezentowanej analizy wzięty w nawias. Wy-
kluczenie to nie oznacza ignorowania uwarunkowań kolekcjonowania
w kontekście muzealnym, lecz jest kolejnym założeniem przyjętej meto-
dy, pomocnym w porównaniu kolekcji i określeniu ich charakteru.
Analizowane kolekcje sztuki współczesnej są specyficznymi zbiorami
sztuki, a mianowicie kolekcjami muzealnymi. Zdaniem S. Pearce zbiór
muzealny w większości przypadków tworzy się jako „kolekcję systema-
tyczną”, co oznacza iż przedmioty wchodzące w jej skład są reprezenta-
tywne dla swego rodzaju oraz korespondują ze zbiorem jako całością
i w tym sensie go uzupełniają2. Przeniesienie przedmiotu do kolekcji od-
bywa się według przyjętych kryteriów doboru, ustanawiających nowy ro-
dzaj relacji, w których wyrwany ze swego naturalnego kontekstu przed-
miot usytuowany jest w specyficznej semantycznej przestrzeni. Przyjęte
założenie, że kolekcja muzealna jest kolekcją systematyczną implikuje
również konieczność istnienia kryteriów doboru, programu określającego
zakres działalności kolekcjonerskiej muzeum, wskazuje na istnienie
świadomej praktyki kolekcjonerskiej, realizującej z góry ustalony punkt
widzenia3. W związku z przyjętym założeniem, że kolekcja muzealna sta-
nowi specjalnego rodzaju zbiór, jego analiza uwzględnia immanentne
właściwości przypisane kolekcji, takie jak tradycja kolekcjonerska, zwią-
zany z nią program merytoryczny oraz ukształtowana przez nie semanty-
czna przestrzeń. Tradycja kolekcjonerska instytucji rozumiana jest jako
odwołanie się do historii zbiorów, do głównych wątków kolekcjonerskich
w niej akcentowanych. Uwikłany w tradycję kolekcjonerską program
merytoryczny w praktyce muzealnej przybiera różne formy: wyrażony ex-
plicite scenariusz kolekcji lub ukryty w generalnych założeniach instytu-
cji, program wpisany w strategie kolekcjonerskie i przez te strategie rea-
lizowany. W prowadzonej analizie obie formy programu merytorycznego
są brane pod uwagę. Analiza stawia również pytanie o wpływ, jaki na
charakter zbiorów mają włączane w ich obręb nowe realizacje.

2 S. M. Pearce, Collecting reconsidered, (w:) S. M. Pearce (ed.), Interpreting Objects
and Collections, Routledge, London and New York 1994, s. 193.
1 Ibidem, s. 201 i nast.