Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (12.2001)

BÓG NIE ZOSTAŁ STRĄCONY

411

Studenci UNOWIS-u nie mieli bynajmniej robić praktycznego użytku
z lekcji mistrza. Nie to miał sugerować okaz suprematystycznego garn-
carstwa pod pachą Malewicza.
Zamysł jest tym, co mamy za sobą... moc PROUNu leży w tworzeniu celów132.
My, którzy przezwyciężyliśmy ten impas, uświadamiamy sobie wielkie, rewolucyj-
ne dokonania, przełom, którego przyczyna jest zawsze taka sama - granice nad-
miernej specjalizacji zostały zniesione133.
pierwszymi kuźniami twórcy wszechwiedzącego wszechmocnego wszechmogącego
konstruktora nowego świata muszą być warsztaty naszych szkół artystycznych,
kiedy artysta je opuści podejmie pracę budowniczego nauczyciela nowego alfabetu
i organizatora świata który naprawdę już istnieje w człowieku ale którego czło-
wiek nie był jeszcze w stanie dostrzec.
i jeśli komunizm który umieścił ludzką pracę na tronie i suprematyzm który
wzniósł wysoko w górę kwadratowy sztandar [Czarny Kwadrat] twórczości teraz
kroczą naprzód razem to w następnych etapach rozwoju komunizm będzie musiał
pozostać w tyle ponieważ suprematyzm - który obejmuje całość zjawisk życiowych
- odciągnie każdego daleko od dominacji pracy i dominacji odurzonych zmysłów.
Wyzwoli on tych którzy angażują się w działalność twórczą i kształtują świat we-
dług prawdziwego modelu doskonałości, to jest model którego oczekujemy od kazi-
mierza malewicza131. [Pisownia i interpunkcja pochodzą z oryginału].
To jest ten model, który - jak nam się wydaje - widzimy w jego sztuce.

„koniec malarstwa/ początek architektury”. Czasznik mówi o warsztacie architektonicz-
nym i technicznym jako o „tyglu wszystkich innych wydziałów szkoły UNOWIS-u, gdzie
każda twórcza osobowość musi sprawdzić się w zjednoczonym kolektywie budowniczych
nowych form świata”. Zob. I. Czasznik, Wydział Architektoniczny i Techniczny, Alma-
nach 2 UNOWIS-u, tekst w przekładzie angielskim cytowany w: Art and Design Profile,
s. 30. Chidekel w ulotce propagandowej z 1920 roku wypowiada się twardo, ale rozważnie
zostawia miejsce na kontynuację malarstwa: „Jeśli zatem towarzysze mówią, że nie chcą
być architektami, to - nie występując przeciwko kubizmowi, futuryzmowi i suprematyzmo-
wi - zaprzeczają sobie samym. A to dlatego, że osiągnięcia malarstwa stanowią już wyczer-
pane zadanie naszego rozwoju twórczości; i jeżeli się w ogóle za to jeszcze bierzemy, to wy-
łącznie ze względu na rozwój twórczego na płótnie elementu i znaku, dla naszej perfekcji
twórczej w sferze budowania i wynalazczości, co właśnie będzie podstawą naszej kultury”.
Zob. Ł. Chidekel, Nowy realizm. Nasza współczesność, (w:) Żadowa, Poszukiwania i eks-
perymenty, s. 303. Znów pojawia się słowo „znak”.
lo2 El Lissitzky, PROUN, tekst dla „De Stijl”, cyt. w: Lissitzky-Kiippers, El Lis-
sitzky, s. 348.
1,J,J El Lissitzky, PROUN, tekst z lat 1920-1921, (w:) Turowski, Między sztuką
a komuną, s. 234-235.
134 El Lissitzky, Suprematyzm w przebudowie świata, przekł. ang. w: Lissitzky-
Kiippers, El Lissitzky, s. 334. Donald Nicholson-Smith zwrócił mi uwagę, że kilka ostat-
nich linijek wygląda na parafrazę wywodu Malewicza z innego tekstu powstałego w tym
okresie: Lenistwo jako istotna prawda o człowieku. Zob. K. Małevich, La Paresse comme
oerite effectioe de 1’homme, przekład francuski R. Gayraud (Paris 1995). Ustęp ze strony 27