DOI Artikel:
Korduba, Piotr: Między monografią a koneserstwem: Badania polskim dizajnem XX i pocazątków XXI wieku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.73044#0007
HISTORIA I TEORIA DESIGNU /
DESIGN HISTORY AND THEORY
Piotr Korduba
MIĘDZY MONOGRAFIĄ A KONESERSTWEM.
BADANIA NAD POLSKIM DIZAJNEM
XX I POCZĄTKÓW XXI WIEKU1
Próba scharakteryzowania badań nad historią polskiego wzornictwa nie
pozostawia współczesnemu analitykowi większych wątpliwości - badania te
dokonują się w znacznej mierze na naszych oczach, a ich teraźniejszość niesie
za sobą wszystkie zalety i wady tego stanu. Dziejące się wydarzenia nie pozwa-
lają na wypracowanie wedle nich dystansu, obiektywnego wyselekcjonowania
tych istotniejszych, wyobrażenia sobie ich długofalowych konsekwencji, ale
pozwalają na zauważenie ich współistniejących bezpośrednich i bieżących
przyczyn. Warto już w tym miejscu zauważyć, że z podobnym doświadcze-
niem równoczesności borykali się pionierzy tych badań sprzed dziesięcioleci,
zmagając się wówczas z przeobrażającym się i zmieniającym swój status na
ich oczach samym przedmiotem badań2. Dziś, podobnie jak 70 lat czy pół
wieku wcześniej, mamy bowiem do czynienia ze studiami nad projektowa-
niem przedmiotów, które ulegało w ciągu XX wieku przemianom, a w dodatku
kondycję swą - będącą punktem wyjścia do tych przemian, zaczęło uzyskiwać
dopiero od przełomu XIX i XX wieku. Nieodległa więc metryka tego rodzaju
działalności, niewielka tym samym tradycja badań nad nią oraz wspomniana
nieustanna wręcz aktualność jej przemian, niosą bardzo określone spostrze-
żenia. Po pierwsze, w badaniach tych panuje terminologiczny pluralizm skut-
kujący tym, że w obiegu, niekiedy na prawach synonimów, funkcjonują okre-
1 Praca powstała w wyniku realizacji projektu badawczego o nr 2020/39/O/HS2/019 17
finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki.
2 A. Wojciechowski, O sztuce użytkowej i użytecznej. Zbiór studiów i krytyk z zakresu
współpracy plastyki polskiej z rzemiosłem, przemysłem i architekturą w latach 1944-1954,
Warszawa 1955, s. 5; I. Huml, Polska sztuka stosowana XX wieku, Warszawa 1978, s. 6, 274.
Artium Quaestiones 32, 2021 : 5-36 © The Author®, Adam Mickiewicz University Press, 2021.
Open Access article, distributed under the terms of the CC licence (BY-NC-ND, https://creativecommons.0rg/licenses/by-nc-nd/4.0/).
DESIGN HISTORY AND THEORY
Piotr Korduba
MIĘDZY MONOGRAFIĄ A KONESERSTWEM.
BADANIA NAD POLSKIM DIZAJNEM
XX I POCZĄTKÓW XXI WIEKU1
Próba scharakteryzowania badań nad historią polskiego wzornictwa nie
pozostawia współczesnemu analitykowi większych wątpliwości - badania te
dokonują się w znacznej mierze na naszych oczach, a ich teraźniejszość niesie
za sobą wszystkie zalety i wady tego stanu. Dziejące się wydarzenia nie pozwa-
lają na wypracowanie wedle nich dystansu, obiektywnego wyselekcjonowania
tych istotniejszych, wyobrażenia sobie ich długofalowych konsekwencji, ale
pozwalają na zauważenie ich współistniejących bezpośrednich i bieżących
przyczyn. Warto już w tym miejscu zauważyć, że z podobnym doświadcze-
niem równoczesności borykali się pionierzy tych badań sprzed dziesięcioleci,
zmagając się wówczas z przeobrażającym się i zmieniającym swój status na
ich oczach samym przedmiotem badań2. Dziś, podobnie jak 70 lat czy pół
wieku wcześniej, mamy bowiem do czynienia ze studiami nad projektowa-
niem przedmiotów, które ulegało w ciągu XX wieku przemianom, a w dodatku
kondycję swą - będącą punktem wyjścia do tych przemian, zaczęło uzyskiwać
dopiero od przełomu XIX i XX wieku. Nieodległa więc metryka tego rodzaju
działalności, niewielka tym samym tradycja badań nad nią oraz wspomniana
nieustanna wręcz aktualność jej przemian, niosą bardzo określone spostrze-
żenia. Po pierwsze, w badaniach tych panuje terminologiczny pluralizm skut-
kujący tym, że w obiegu, niekiedy na prawach synonimów, funkcjonują okre-
1 Praca powstała w wyniku realizacji projektu badawczego o nr 2020/39/O/HS2/019 17
finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki.
2 A. Wojciechowski, O sztuce użytkowej i użytecznej. Zbiór studiów i krytyk z zakresu
współpracy plastyki polskiej z rzemiosłem, przemysłem i architekturą w latach 1944-1954,
Warszawa 1955, s. 5; I. Huml, Polska sztuka stosowana XX wieku, Warszawa 1978, s. 6, 274.
Artium Quaestiones 32, 2021 : 5-36 © The Author®, Adam Mickiewicz University Press, 2021.
Open Access article, distributed under the terms of the CC licence (BY-NC-ND, https://creativecommons.0rg/licenses/by-nc-nd/4.0/).