DOI article:
Stanicka-Brzezicka, Ksenia: Design Jako Próba przywrócenia Kanonu?: Pojęcia, metody i dyskursy a niemieckie i śląskie wzornictwo pierwszej połowy XX wieku
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.73044#0039
Ksenia Stanicka-Brzezicka
DESIGN JAKO PRÓBA PRZYWRÓCENIA KANONU?
POJĘCIA, METODY I DYSKURSY A NIEMIECKIE
I ŚLĄSKIE WZORNICTWO PIERWSZEJ POŁOWY
XX WIEKU
NA STYKU HUMANISTYCZNYCH DYSKURSÓW:
DESIGN JAKO PRÓBA PRZYWRÓCENIA KANONU
Podejmując refleksję nad designem, tak jego teorią, jak i historią, stajemy
w pierwszej kolejności wobec problemu jego zdefiniowania, czy też bardziej
opisania jako zjawiska. Jest to tym trudniejsze, że dyskurs na jego temat to-
czy się na przecięciu nauk o sztuce, nauk społecznych, gospodarczych oraz
technicznych. W przypadku podjęcia takiej analizy w odniesieniu do wyro-
bów użytkowych wytworzonych poza głównym nurtem - tutaj konkretnie
z obszaru pruskiej prowicji Dolnego Śląska1 pierwszej połowy XX wieku -
okazuje się, że pojęcie design niemal nie występuje w źródłach, a wątpliwo-
ści w kwestii jego zastosowania pojawiają się nawet intuicyjnie (il. 1). Jed-
nocześnie dotychczasowe badania podsuwają nam porównania z czołowymi
zjawiskami w sztuce użytkowej, w tym w pierwszej linii z Bauhausem. Ta
utworzona przez Waltera Gropiusa uczelnia zaliczana była i jest niemal bez-
sprzecznie tak w literaturze przedmiotu, jak i w powszechnym przekona-
niu do inicjatorów wielkiej rewolucji w sztuce nowoczesnej, a powstałe na
niej projekty i dzieła do „ikon"2 albo inaczej do „kanonu" designu. Jednak
zarówno historia warsztatów bauhausowskich, jak i tych działających przy
wrocławskiej Akademii, ale też np. pracowni projektowych Huty „Józefina"
(Josephinenhütte) w Szklarskiej Porębie, czy też wałbrzyskiej fabryki por-
celany Krister współtworzy historycznie pojmowane wzornictwo. Dlaczego
1 W dalszej części tekstu pojawiać się będzie umownie bardziej ogólne określenie
„Śląsk".
2 W znaczeniu obiektu postrzeganego jako emblematyczny przykład pewnego obszaru
artystycznej działalności.
Artium Quaestiones 32, 2021: 37-66 © The Author(s), Adam Mickiewicz University Press, 2021.
Open Access article, distributed under the terms of the CC licence (BY-NC-ND, https://creativecommons.0rg/licenses/by-nc-nd/4.0/).
DESIGN JAKO PRÓBA PRZYWRÓCENIA KANONU?
POJĘCIA, METODY I DYSKURSY A NIEMIECKIE
I ŚLĄSKIE WZORNICTWO PIERWSZEJ POŁOWY
XX WIEKU
NA STYKU HUMANISTYCZNYCH DYSKURSÓW:
DESIGN JAKO PRÓBA PRZYWRÓCENIA KANONU
Podejmując refleksję nad designem, tak jego teorią, jak i historią, stajemy
w pierwszej kolejności wobec problemu jego zdefiniowania, czy też bardziej
opisania jako zjawiska. Jest to tym trudniejsze, że dyskurs na jego temat to-
czy się na przecięciu nauk o sztuce, nauk społecznych, gospodarczych oraz
technicznych. W przypadku podjęcia takiej analizy w odniesieniu do wyro-
bów użytkowych wytworzonych poza głównym nurtem - tutaj konkretnie
z obszaru pruskiej prowicji Dolnego Śląska1 pierwszej połowy XX wieku -
okazuje się, że pojęcie design niemal nie występuje w źródłach, a wątpliwo-
ści w kwestii jego zastosowania pojawiają się nawet intuicyjnie (il. 1). Jed-
nocześnie dotychczasowe badania podsuwają nam porównania z czołowymi
zjawiskami w sztuce użytkowej, w tym w pierwszej linii z Bauhausem. Ta
utworzona przez Waltera Gropiusa uczelnia zaliczana była i jest niemal bez-
sprzecznie tak w literaturze przedmiotu, jak i w powszechnym przekona-
niu do inicjatorów wielkiej rewolucji w sztuce nowoczesnej, a powstałe na
niej projekty i dzieła do „ikon"2 albo inaczej do „kanonu" designu. Jednak
zarówno historia warsztatów bauhausowskich, jak i tych działających przy
wrocławskiej Akademii, ale też np. pracowni projektowych Huty „Józefina"
(Josephinenhütte) w Szklarskiej Porębie, czy też wałbrzyskiej fabryki por-
celany Krister współtworzy historycznie pojmowane wzornictwo. Dlaczego
1 W dalszej części tekstu pojawiać się będzie umownie bardziej ogólne określenie
„Śląsk".
2 W znaczeniu obiektu postrzeganego jako emblematyczny przykład pewnego obszaru
artystycznej działalności.
Artium Quaestiones 32, 2021: 37-66 © The Author(s), Adam Mickiewicz University Press, 2021.
Open Access article, distributed under the terms of the CC licence (BY-NC-ND, https://creativecommons.0rg/licenses/by-nc-nd/4.0/).