Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (47.1985)

KRONIKA

recenzji z owej pamiętnej wystawy pióra Witolda
Bunikiewicza, Mieczysława Sterlinga i Antoniego Wie-
czorkiewicza. Zgromadzono również wydawnictwa,
katalogi, albumy i czasopisma, w których różni auto-
rzy, począwszy od Gersona aż po lata ostatnie pisali
o Brodowskim.
Komisarzem wystawy była Krystyna Sroczyńska,
projektantem ekspozycji — Kazimierz Stachurski,
adiunkt Galerii Sztuki Polskiej. On też i Wanda
Małaszewska, adiunkt tejże Galerii, współdziałali przy
ustaleniu całej koncepcji wystawy, jej kształtu, za-
kresu oraz w pracach organizacyjnych. Pokaz trwał
od 10 grudnia 1984 do 10 marca 1985 roku.
Ilustracje towarzyszące temu sprawozdaniu —
oprócz zdjęć ogólnych samej ekspozycji — mają cha-
rakter na pozór przypadkowy. Dwa portrety: Adama
i Jana Krasińskich zostały tu zamieszczone gwoli

możliwie pełnej dokumentacji dzieł artysty, fotografii
tych obrazów brakuje bowiem w monografii (nry kat.
51 i 63), gdyż na skutek poważnych uszkodzeń kon-
serwacja płócien trwała bardzo długo i sfotografo-
wane zostały dopiero wówczas, gdy druk książki był
już zaawansowany. Dalsze dwa zdjęcia — również
brakujące- w monografii — przedstawiają portrety
zaginione w czasie ostatniej wojny: matki zaprzyjaź-
nionego z Brodowskim Józefa Ciechomskiego oraz
jego żony Izabeli z Łempickich Ciechomskiej (nry
kat. 37 i 46). Uzyskaliśmy je do przefotografowania
dopiero w czasie trwania wystawy, dzięki uprzejmości
pani Marii Kalinowskiej z domu Ciechomskiej, u któ-
rej w rodzinie dokumentacja ta się zachowała.
Krystyna Sroczyńska

ADAM CHMIELOWSKI — BŁOGOSŁAWIONY BRAT ALBERT (1845—1916) (29 XII 1984—
—28 II 1985 WARSZAWA)

W Muzeum Archidiecezji Warszawskiej . na Solcu
w dniach 29 grudnia 1984 — 28 lutego 1985 była pre-
zentowana spuścizna malarska Adama Chmielowskie-
go — błogosławionego Brata Alberta (1845—1916)*.
Ta ekspozycja niezwykłego artysty, który został wy-
niesiony na ołtarze przez papieża Jana Pawła II w
Krakowie 22 czerwca 1983 roku ma inicjować nowy
cykl wystaw o charakterze monograficznym, które
będą prezentowane w Muzeum Archidiecezjalnym.
Zorganizowanie jej na przełomie lat 1984—1985 wy-
przedza dwie ważne rocznice: stoczterdziestą urodzin
i siedemdziesiątą śmierci artysty. Jest jednocześnie
pierwszym, po upływie niemal pól wieku, pokazem
obejmującym całość zachowanego dorobku Adama
Chmielowskiego.
Badania nad wielowarstwowym, złożonym obrazem
sztuki polskiej drugiej połowy XIX wieku odkrywają
wciąż nowe aspekty tej epoki, do której ukształto-
wania Chmielowski przyczynił się, zarówno swoją
sztuką, estetycznymi poglądami, jak też sposobem
życia. Od czasu, kiedy uprawiał on malarstwo mija

sto lat; zyskaliśmy zatem dystans i perspektywę, poz-
walające spojrzeć ponownie na ten zakres jego dzia-
łalności i zrozumieć jak ważny w ukształtowaniu nie-
zwykłej osobowości Brata Alberta był czas, gdy
spełniał swe powołanie artysty. Zasadniczej rewizji
wymagają, sformułowane pod koniec ubiegłego wieku,
opinie Gersona i Piątkowskiego, jak też sąd Witkie-
wicza oraz relacje pamiętnikarskie Gierymskiego
i Wyczółkowskiego, które zdominowały wszystkie
późniejsze próby interpretacji twórczości Chmielow-
skiego. Pouczające jest przestudiowanie zebranej w
Hagiografii Polskiej (Poznań 1971) ogromnej, rozpisa-
nej na wielu stronach bibliografii. Publikacje te do-
tyczą przede wszystkim religijnej i społecznej dzia-
łalności Brata Alberta, rzadko prezentując jego ar-
tystyczne dokonania i przemyślenia. Wymiar postaci
sprawia, że Chmielowski-artysta pozostaje w cieniu
Brata Alberta-opiekuna ubogich i Chmielowskiego-
-powstańca.
Wiele złożyło się przyczyn, iż nie określono dotąd
miejsca twórczości artystycznej Adama Chmielow-

1 Komisarzem wystawy była autorka niniejszego spra-
wozdania, która składa w tym miejscu serdeczne podzięko-
wania Ks. Andrzejowi Przekazińskiemu, dyrektorowi Mu-
zeum Archidiecezji Warszawskiej, oraz wszystkim pracowni-
kom MAW, którzy swym zapałem, głęboką troską i pracą
przyczynili się do zrealizowania pokazu. Dziękuję również

koleżankom i kolegom z Muzeum Narodowego w Krako-
wie i w Warszawie za udostępnienie i wypożyczenie obiek-
tów oraz za życzliwe zainteresowanie. Krzysztofowi
Burnatowiczowi za opracowanie kształtu plastycznego eks-
pozycji, natomiast dr Jerzemu Baranowskiemu wyrażam
podziękowanie za stałą życzliwą troskę.

184