Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (47.1985)

KRONIKA


II. 1. Uroczyste otwarcie wystawy „Adam Chmielowski — błogosławiony Brat
Albert (1845—1916)”. Od lewej: ks. Andrzej Przekaziński, dyrektor Muzeum
Archidiecezji Warszawskiej, kardynał Józef Glemp, prymas Polski, Elżbieta
Charazińska, komisarz wystawy.

skiego w historii sztuki polskiej. Próby takie niejed-
nokrotnie podejmowano; znaczącą była jego wystawa
monograficzna,, otwarta 30 marca 1939 roku w gma-
chu Muzeum Narodowego w Warszawie. Zorganizo-
wana w ramach trwających ponad rok uroczystych
obchodów jubileuszu pięćdziesięciolecia powołania
Zgromadzenia Braci Albertynów ożywiła zaintereso-
wanie profesjonalistów i społeczeństwa. W prasie
ukazało się około osiemdziesięciu recenzji, dotyczą-
cych samej ekspozycji, około dwustu artykułów czy
wzmianek poświęconych rocznicowym obchodom.
Jerzy Sienkiewicz, autor wystawy i towarzyszącego
jej katalogu, zgromadził pięćdziesiąt sześć prac artys-
ty: trzydzieści dwa obrazy olejne oraz dwadzieścia
cztery rysunki i akwarele, a także pamiątki i portre-
ty Adama Chmielowskiego2.
Obecnie za zaginione, spośród wówczas pokaza-
nych, należy uznać interesujące, bliskie sztuce Mak-
symiliana Gierymskiego Polowanie z psami, niegdyś
własność Jana Sunderlanda (Kat. Sienkiewicza, nr 7),
rodzajowe obrazy Pies i Sanie z kolekcji rodziny
! J. SIENKIEWICZ, Adam Chmielowski. Brat Albert
1845—1916. Katalog wystawy, Muzeum Narodowe w Warsza-
wie, Warszawa 1939.

artysty (Kat. Sienkiewicza, nr 8, 14) oraz Pejzaż wie-
czorny ze zbiorów Heleny Załęskiej z Krakowa (Kat.
Sienkiewicza, nr 3), a także jeden z obrazów o tema-
tyce powstańczej wypożyczony od Szczęsnego Kozie-
brodzkiego z Chlebni (Kat. Sienkiewicza, nr 56).
Spośród drobnych prac zaginęły pojedyncze akware-
le z serii pejzaży podolskich (Kat. Sienkiewicza,’ nr
37, 48), jak też okolicznościowe rysunki od Rajnolda
Przeździeckiego i ze zbiorów rodziny artysty (Kat.
Sienkiewicza, nr 50, 52). Akwarele z motywami po-
dolskimi z dużej kolekcji Marii Ewy z Chmielow-
skich Łunkiewiczowej-Rogoyskiej, zdeponowane 12
kwietnia 1939 roku w Muzeum Narodowym w War-
szawie, zostały przez właścicielkę częściowo ofiaro-
wane, częściowo sprzedane, pozostałe zaś — zgodnie
z jej ostatnią wolą — przeszły na własność Muzeum.
Wystawa warszawska w 1939 roku była konty-
nuacją działalności Franciszka Woltyńskiego, który
zgromadził na pierwszej ekspozycji poświęconej Ada-
mowi Chmielowskiemu, otwartej we wrześniu roku
1938 w krakowskim Towarzystwie Przyjaciół Sztuk
Pięknych, jedynie dwadzieścia cztery prace. On także
podjął pionierskie badania nad twórczością tego ar-
tysty, a ich wyniki opublikował w wydanej wówczas,
bogato ilustrowanej broszurze Adam Chmielowski

185