Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (47.1985)

KRONIKA

próbie odkrycia Chmielowskiego-artysty należy jego
dokonania interpretować i oceniać, zastanawiając się
na ile były prekursorskie w stosunku do dzieł jego
najbliższych przyjaciół malarzy, jak też reprezentan-
tów innych nurtów występujących równolegle w
sztuce polskiej.
Dla lepszego zobrazowania tych właśnie proble-
mów „zaopatrzyliśmy” wystawę Chmielowskiego w
aneks zatytułowany W kręgu artystycznych przyjaźni,
gdzie prezentujemy obrazy malowane przez jego zna-
jomych; wzajemne oddziaływania twórczości i wpły-
wy pozostają do dziś problemem dla historyków sztu-
ki. Kryterium wyboru obiektów były wspólne źródła
inspiracji —- reminiscencje z powstania styczniowego
(Witkiewicz, Piotrowski, Gierymski, Malczewski), iden-
tyczne motywy: cmentarze, ruiny i mogiły symboli-
zujące przemijanie czasu (Czachórski, Pruszkowski,
Maszyński), a także zainteresowanie malarstwem re-
ligijnym (Chełmoński, Brandt). Najbardziej oczywiste
kryterium stanowiły daty dzieł powstałych we wspól-
nie zajmowanych pracowniach: Portret Heleny Mo-
drzejewskiej-Grajek pędzla Stanisława Witkiewicza
z około 1875—1876 równolegle z portretem aktorki

malowanym przez Chmielowskiego (nie zachowany)
— w Hotelu Europejskim w Warszawie, czy też obraz
Leona Wyczółkowskiego Alina z 1880 roku poprawio-
ny wedle wskazań Chmielowskiego — we Lwowie.
Wystawa nie znalazła szerokiego rezonansu, nie
wywołała też dyskusji wśród profesjonalistów.
Pojawiło się jedynie kilka wzmianek w prasie kato-
lickiej, ukazały się, bądź ukażą, wywiady i artykuły
niżej podpisanej4. Wynikła z potrzeby chwili ekspo-
zycja nie pozwala na sformułowanie ostatecznych
sądów czy ocen wartościujących dorobek artystyczny
Adama Chmielowskiego. Przedstawione tu omówienie
oraz spostrzeżenia, czynione na marginesie wstępu do
katalogu czy w artykułach, mają tylko sygnalizować
jak wiele jeszcze nie rozwiązanych problemów stawia
przed historykiem sztuki twórczość najpiękniejszego
człowieka naszego pokolenia — jak określił artystę
Adolf Nowaczyński w 1936 roku. Wydaje się, iż wy-
jątkowość pozycji i dzieła Adama Chmielowskiego-
-błogosławionego Brata Alberta sprawiła, że nie od
razu stało się ono powszechną własnością polskiej
kultury artystycznej.
Elżbieta Charazińska

* J. WYLEŻYŃSKA, Brat Albert — żywot spełniony,
„Niedziela” 1984, nr 52—53, s. 11; — Epizod [rozmowa A.
MIESZCZANEK z komisarzem wystawy E. CHARAZINSKĄ],
„Przegląd Katolicki” 1984, nr 27—28, s. 10; — koss [J. KOS-
SAKOWSKI], Prymas Polski otworzył wystawę malarstwa
bł. Brata Alberta, „Słowo Powszechne” 1985, nr 1, s. 1, 6;
— J. KOSSAKOWSKI, Malarstwo Bł. Brata Alberta, „Słowo
Powszechne” 1985, nr 18, s. 4; — B. RODZIEWICZ, Wystawa
malarstwa i rysunku Adama Chmielowskiego, „Zorza” 1985,
nr 5, s. 12—13; — P. KONCZEWSKI, Oto człowiek, „Za i

Przeciw” 1985, nr 6, s. 18; — Malarz na nowo odkrywany
,[J. KLlS rozmawia z E. CHARAZINSKĄ, komisarzem wy-
stawy], „Za i Przeciw” 1985, nr 6, s. 18—20; — E. CHARA-
ZINSKA, Adam Chmielowski — artysta nie znany, „Pow-
ściągliwość i Praca” 1985, nr 4—5, s. 17; — taż sama,
Adama Chmielowskiego służba sztuce, „Przegląd Powszech-
ny” 1985, nr 6, s. 377—390; — S. RODZIŃSKI, Przed obra-
zami Adama Chmielowskiego, „Tygodnik Powszechny” 1985,
nr 12, s. 4.

KRONIKA STOWARZYSZENIA HISTORYKÓW SZTUKI

SPIS REFERATÓW WYGŁOSZONYCH NA ZEBRANIACH NAUKOWYCH SHS W 1984 ROKU

Oddział Gdański*
Elżbieta Lewandowska, Problemy konserwator-
skie ołtarza z Marianowa pod Stargardem Szcze-
cińskim.
Antoni Chodyński, Kagańce końskie — analiza
artystyczna i próba klasyfikacji.

* Oddział Gdański SHS, mimo nalegań,
o terminach wygłoszonych referatów.

nie poinformował

Wiesław Gierłowski, Dawne techniki obróbki
srebra w warsztacie złotnika.
Alicja Karłowska-Kamzowa, Przestrzeń historycz-
na jako szczególny element krajobrazu kulturo-
wego. Problem zagrożenia substancji zabytkowej
kraju.
Katarzyna Cieślak, Pierwowzory graficzne obra-
zów epitafijnych w Gdańsku na przykładach
z XVI i XVII wieku.

188