Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (47.1985)

KRONIKA

Vimperk ze zbiorami Adolfowskich hut i Suśice po-
siadające muzealne zasoby szkieł z zachodnich Czech.
Z uznaniem należy podkreślić nie tylko wartość
merytoryczną konferencji, ale i wzorową jej organi-
zację. Sympozjum zaowocowało publikacją: Ceske

Secesnisklo — Bbmisches Jugendstilglas — Bohemian
Glass of the Art Nouueau Period, Praha 1985.

Irena Huml

SPOTKANIA ROGALIŃSKIE IV

(11—12 XI 1983 CZERNIEJEWO K/POZNANIA)

W dniach 11 i 12 listopada 1983 roku odbyło się
w Czerniejewie kolejne, czwarte już, seminarium
z cyklu Spotkania Rogalińskie, tym razem poświęco-
ne problemowi dziewiętnastowiecznego artysty. Wy-
głoszono dziewięć referatów: Waldemar Okoń, Wize-
runek artysty plastyka w literaturze polskiej XIX
wieku; Zofia Trojanowiczowa, Cypriana Norwida
tnesjanizm sztuki czyli o poszukiwaniu „wszechdosko-
nałości; Nawojka Cieślińska, Twórcy u Balzaka; Ta-
deusz Żuchowski, Geneza języka symbolicznego twór-
ców niemieckich pierwszej dekady XIX wieku; Anna
Lewicka-Morawska, Problem przynależności artysty
generacji międzypowstaniowej do środowiska inte-
ligenckiego; Hanna Grzeszczuk, Autoportrety Młodej
Polski; Piotr Szubert, Artysta rzeźbiarz przełomu XIX
i XX wieku; Tomasz Gryglewicz, Między Wernyhorą
a Stańczykiem — mit artysty XIX wieku. Odczytano
także referat nieobecnego na seminarium Jana O-
strowskiego Uwagi o młodzieńczej biografii intelek-
tualnej Piotra Michałowskiego.
Dyskusja dotyczyła głównie treści, zakresu i miej-
sca badań nad artystą w historii sztuki, obrazu artys-
ty w dziewiętnastowiecznej literaturze (w nawiązaniu
do referatów Okonia oraz Cieślińskiej), autoportre-
tów jako ewentualnego źródła do poznania „ja” ar-
tysty, a w owym kontekście — autorskich wizerunków
Malczewskiego (w związku z wypowiedzią Grzesz-
czuk) oraz kwestii definicji twórcy i procesu twór-
czego w XIX i XX wieku.
Wojciech Suchocki — odwołując się do tekstu Ja-
nusza Sławińskiego Biografia jako kategoria procesu
historyczno-literackiego — przypomniał, że przedsta-
wiono tam problem dychotomii: życie —• twórczość
i sformułowano wniosek, że takiego rozgraniczenia
nie można przeprowadzić wówczas, kiedy mówimy
o biografii artysty, ponieważ pojawia się on zawsze
w naszym polu widzenia jako twórca. Twórczość
zatem jest zasadniczą częścią jego biografii, a prze-
życia stanowią potencjalny materiał dla twórczości.
Sygnalizując ów problem Suchocki zapytywał:
dlaczego nie pojawiła się w referatach propozycja,
aby poszukiwać obrazu dziewiętnastowiecznego artys-

ty w twórczości tego czasu, a więc w tej sferze, ze
względu na którą nim się zajmujemy i która określa
jego status. Istotę pytania o artystę danej epoki —
podkreślił — stanowi zagadnienie rekonstrukcji jego
wizerunku wpisanego w twórczość, a odnajdywanego
w sferze wizualności tego czasu. Wszelkie wiadomości
biograficzne czy dane źródłowe dotyczące życia ar-
tysty byłyby jedynie płaszczyzną odniesienia, wery-
fikującą nasze diagnozy, przeświadczenia i wnioski,
które wyprowadzilibyśmy z analizy dzieł. Rozwiąza-
nie tej kwestii — zauważył dalej — jest o tyle
trudne, iż w gruncie rzeczy nie potrafimy w sposób
przekonywający prowadzić tego typu badań; inaczej
wygląda to w literaturoznawstwie. Badania takie
wymagają przede wszystkim skategoryzowania poję-
cia artysty. Rozbicia go jakby na różne osobowości,
rysujące się po pierwsze — jako tekstowa kategoria
wpisana w dzieło, po drugie — jako faktyczna oso-
bowość, po trzecie wreszcie — jako wizerunek funk-
cjonujący w obrębie określonych systemów, kon-
wencji artystycznych, itp. Zadanie to nie zostało wy-
konane — konkludował — ponieważ brak precyzyj-
nych narzędzi pozwalających uchwycić wizerunek
artysty zapisany w samym dziele sztuki. Nawiązując
do tej wypowiedzi, Piotr Szubert proponował, aby
problematykę artysty rozpatrywać w trzech aspek-
tach: biografii i statusu społecznego, mitologizacji
oraz dzieła i zapisanych w nim wewnątrztekstowych
kategorii. Andrzej Turowski, zgłaszając zastrzeżenia
wobec posługiwania się tekstami literackimi jako
ewentualnymi źródłami historycznymi, które byłyby
przydatne do badań nad sztuką, proponował szukanie
innych sposobów rekonstrukcji i opisu wizerunku
artysty XIX i XX wieku. Podejmując wątek refleksji
Suchockiego, wskazywał, iż na gruncie historii sztuki
opis taki powinien się odnosić do własnych proble-
mów gatunkowych sztuki. W związku z tym postu-
lował poszukiwanie relacji z elementami mającymi
swoje miejsce w ramach procesu historyczno-arty-
stycznego oraz możliwości odczytywania obrazu ar-
tysty w kategoriach o charakterze konwencji w sferze
wypowiedzi artystycznej. Ścisły związek artysty i

165