Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (47.1985)

NOTY RECENZYJNE

gobelinami czy arrasami, wraz z sygnaturami twór-
ców. Słusznie podkreśla on trudności w odtworzeniu
kartonu zawierającego skomplikowaną kompozycję
figuralną i uciążliwość pracy na pionowym lub po-
ziomym krośnie zależnie od ustawienia osnowy. Wpro-
wadzenie informujące o technice tapisjerskiej ma cha-
rakter popularnonaukowy. Najwięcej nowych stwier-
dzeń zawiera fragment omawiający stosowanie tapi-
serii na Węgrzech, z odwołaniem się do źródeł
pisanych sięgających nawet XII w. Zachowane i udo-
kumentowane spisami inwentarzowymi zabytki po-
chodzą z XV w. Odczuwa się pewien niedosyt infor-

macji dotyczących samych tapiserii węgierskich, poza
ich obszernymi opisami katalogowymi. Wprowadzenie
zostało zakończone zwięzłą historią francuskich i flan-
dryjskich późnogotyckich i renesansowych tapiserii
z Arras, Paryża, Tournai i Brukseli. W okresie no-
wożytnym tapiserie przeznaczone na eksport na Węg-
ry wyrabiały także mniejsze ośrodki jak Enghien,
Oudenaarde, Aubusson i inne. Ogólnie stwierdzić
można, że wydawnictwo to stanowi staranną reje-
strację tapiserii węgierskich z Flandrii i Francji.
Irena Turnau

Islamie Teztile Design. Islamie Teadiles and their Influence in Europę. To be exhibited for sale
by Spink and Son Ltd„ London 1983, s. 24, ryc. 34 w tym barwnych 22.

Ten katalog tkanin pochodzących z kręgu kultury
Islamu stanowi osobliwość. Są to wyroby wystawio-
ne na sprzedaż przez firmę Spink and Son założoną
w 1666 roku. Firma ta posiada duży zbiór zabytków
włókienniczych z Europy, Dalekiego Wschodu i kręgu
kultur Islamu. Zbiory są starannie opracowane przez
specjalistów włókienników, poddawane konserwacji
i wystawiane na sprzedaż pewnymi zespołami. Oma-
wiany katalog opracowała Francesca Galloway uka-
zując pięćdziesiąt siedem wystawionych na sprzedaż
tkanin z różnych kręgów kultury Islamu i dołączając
bogaty materiał porównawczy. Połowę prezentowa-
nych zabytków stanowią tkaniny indyjskie tak wzo-
rzyste, jak drukowane rezerważowo. W tej części
kolekcji znalazło się kilka szali, wyrabianych w Kasz-
mirze, a pochodzących już z XVIII w., podczas gdy
moda na te wyroby w Europie rozpowszechniła się
dopiero w ciągu ubiegłego stulecia. Dalsza część ko-
lekcji dotyczy kręgu kultury otomańskiej przy czym
najstarsze zabytki są datowane na wiek XVI. Prze-
ważnie są to aksamity, tkane z metalowymi nićmi;
ich wzór roślinny wskazuje na powiązania pomiędzy
wyrobami tureckimi i wschodniowłoskimi. Ponadto
uwzględniono imitacje tureckich drukowanych broka-
tów z XVI w., wykonane przez Mariano Fortuny'ego
w naszym stuleciu, nieliczne zabytki wzorzystego
tkactwa perskiego z XVI i XVII w., tkaniny z Uzbe-

kistanu, Syrii, Nigerii, Algeru, Maroka, a nawet
pozostających pod wpływami tureckimi krajów bał-
kańskich z XIX w.
Wystawa nie pominęła również poloników. Należy
do nich pas z napisem Mefecit Sluciae datowany
na lata 1735—1750. Utkano go z brązowego, białego
i łososiowego jedwabiu ze złotą nicią, wzbogaconego
dekoracją z kwitnących roślin. Autorka katalogu
sądzi, że zastosowano tu dodatkowo technikę ikatu,
tzn. farbowania, nie podaje jednak czy chodzi o wą-
tek czy osnowę, czy też o oba zespoły przędzy. Byłoby
to raczej nietypowe rozwiązanie w polskim persjar-
stwie. Pas jest długi na 287 cm a szeroki na 27 cm.
W innym opisie katalogowym Autorka porównuje
zasłonę namiotową z Maroka datowaną na koniec
XVII w. z podobnymi zabytkami przechowywanymi
w Muzeum na Wawelu oraz z obiektem pozostawio-
nym przez Jana Ogińskiego (zm. 1684) i znajdującym
się w posiadaniu jego rodziny do 1979 r. Datowanie
tego zabytku opiera się na opracowaniu D. Kinga
z 1981 r.
Mimo niemożności zakupu przeznaczonych tym
razem na sprzedaż zabytków katalog ten ma znacze-
nie dla muzealników i znawców kultury Islamu.
Irena Turnau

158