DOI Artikel:
Recenzje - Wystawy
DOI Artikel:Morawska, Hanna: Wystawa Maneta w stulecie śmierci arlysty: Paryż 1983
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48708#0351
R E C E N Z J E
WYSTAWY
HANNA MORAWSKA
WYSTAWA MANETA W STULECIE ŚMIERCI ARTYSTY
PARYŻ, GRAND PALAIS, 22 KWIETNIA — 1 SIERPNIA 1983*
Kiedy w połowie maja wysiadałam z metra przy Grand
Palais było chłodno, wietrzno i padał przykry, zimny deszcz.
Parę metrów od wyjścia na ulicę zaczynała się kolejka sto-
jących spokojnie pod parasolami ludzi. Kolejka prowadziła
■na schody dobrze znanej, brzydkiej budowli, której swoistej
tymczasowości nie zmieniło w niczym prawie sześćdziesię-
cioletnio trwanie, a nad którą tkwił duży napis „Manet”.
Niezależnie od pory dnia na wystawie panował niezmiennie
tłok utrudniający, czasami wręcz zniechęcający do oglądania
obrazów.
Jednakże w Grand Palais odbywała się jednocześnie wy-
stawa Claudo Lorraina i następnego dnia poszłam podziwiać
wielkiego siedemnastowiecznego pejzażystę. Ku mojemu zdu-
mieniu, sale wystawowe świeciły pustkami. Jeden, drugi,
trzeci obraz — przepiękne, rysunki wspaniałe. Przy kolejnym
Zachodzie słońca nad Kapitolem zaczęłam się zastanawiać
czy podobieństwo tematyki, układów kompozycyjnych, ko-
lorytu nie stwarza dla dzisiejszego odbiorcy, z pewnością
mniej wrażliwego na uroki antycznej Arkadii, pewnego wra-
żenia chłodu i monotonii.
Dopiero to uświadomiło mi, jak interesująca, różnorodna,
atrakcyjna jest wystawa Maneta. Comparaison n est pas
raison i nie chodzi tu o umniejszenie sławy Cłaude Lorraina,
którego wystawa zresztą w pierwszym okresie po otwarciu
zapewne także była tłoczna i ożywiona. Niemniej nieocze-
kiwany kontrast pozostał trudny do zapomnienia.
W sposób bardziej uzasadniony nasuwa się porównanie
wystawy Maneta z 1983 roku z wystawą Courbeta z 1977
roku, również zorganizowaną w stulecie śmierci artysty. Obie
były wynikiem międzynarodowej współpracy muzeów. Courbet
przygotowany przez francuską Reunion des Musees Natio-
naux i brytyjski Art Council, eksponowany był w Paryżu
i w Londynie, Manet — wynik współdziałania tejże Reunion
z Metropolitan Museum of Art, wystawiany był w Paryżu
i Nowym Jorku. Jest to świadectwo sytuacji, w której trud-
ności związane dziś z wyborem i zgromadzeniem 150—200
czołowych prac wybitnego artysty, rozsianych po muzeach
i prywatnych zbiorach całego świata, przekraczają możliwości
jednego muzeum, a także wymagają współpracy specjalistów
z różnych krajów. Oba katalogi prezentują w pełni aktualny
stan wiedzy o artyście, wprowadzają wiele uściśleń chrono-
logicznych i rzeczowych. W katalogu Maneta otrzymujemy
ponadto niepublikowane dotąd listy do Zoli oraz barwne
ilustracjo wszystkich eksponowanych obrazów i ■wielu ich
fragmentów. Katalog wystawy Courbeta, opracowany w ca-
łości przez Heleno Toussaint, znakomitą badaczkę twór-
czości tego artysty, stanowił ponadto pasjonującą lekturę,
przede wszystkim w wyniku wielu nowych, odkrywczych
interpretacji obrazów1. Katalog Maneta, opracowany przez
trzy osoby (Franęoiso Cachin i Charles S. Moffett — malar-
stwo i rysunek, Juliet Wilson Bareau — grafika), wyczerpu-
jący w zakresie datowań, identyfikacji modeli, ustalania
* Zawartość informacyjna tego artykułu oparta jest w dużym stopniu
na Katalogu wystawy: Manet 1832—1883. Galeries Nationales du Grand
Palais. Paris, 22 avril — 1 aoflt 1983. Metropolitan Museum of Art, New
York, 10 septembre — 27 noyembre 1983, Paris 1983. Skrót w tekście:
Katalog lub Kat. Powołuję się na tę publikację najczęściej wtedy, kiedy
Przytaczam konkretne sformułowania jej autorów, bądź omawiane w Ka-
talogu poglądy innych autorów. W tym drugim wypadku staram się, w miarę
możliwości, korzystać z tekstów oryginalnych. W zakresie informacji ogól-
nie dostępnych i opisów obrazów, które z konieczności nuszą powtarzać
pewne elementy opisów katalogowych, nie powołuję się na tę publikację,
żeby nie obciążać tekstu zbyt wielką liczbą zbędnych przypisów. Skrót
w tekście: Kat. Courbeta oznacza Katalog wystawy: Gustaue Courbet (1819—
1877), Grand Palais, 30 septembre 1977 ■— 2 janyier 1978, Paris 1977.
Artykuł omawia głównie obrazy olejne nie wchodząc głębiej w proble-
matykę rysunków i rycin obficie reprezentowanych na wystawie. Są to
tematy wymagające osobnego, szczegółowego opracowania. Domagają się
tego zwłaszcza ryciny, są to bowiem jedyne utwory Maneta dostępne
polskiemu widzowi w oryginale. Gabinet Rycin Biblioteki Uniwersyteckiej
w Warszawie posiada w swoich zbiorach sześć rycin Maneta. Por. Katalog
wystawy: Od Ingresu do Picassa. Grafika francuska XIX i początków XX
wieku ze zbiorów Gabinetu Rycin Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie.
Muzeum Sztuki w Łodzi. Łódź 1984.
Dr Krystynie Secomskiej pragnę serdecznie podziękować za cenne
sugestie w czasie pracy nad tym artykułem oraz za życzliwą, koleżeńską
pomoc w redakcji tekstu.
Reprodukcje dzieł Maneta wg Katalogu Manet 1832—1883 oraz reprodukcje
obrazów Couberta wg Katalogu Gustawe Courbet (181Ś—1877) wykonał
G. Kumorowicz, a Panien z miasteczka oraz ryciny Spacer w Lasku Vi.v-
cennes Ą J. Chodyna.
1 Np. udowodnienie, że obraz nazywany dotąd Toilette de la marióe
przedstawia w istocie La toilette de la morte: por. Kat. Courbeta, s. 107—109.
341
WYSTAWY
HANNA MORAWSKA
WYSTAWA MANETA W STULECIE ŚMIERCI ARTYSTY
PARYŻ, GRAND PALAIS, 22 KWIETNIA — 1 SIERPNIA 1983*
Kiedy w połowie maja wysiadałam z metra przy Grand
Palais było chłodno, wietrzno i padał przykry, zimny deszcz.
Parę metrów od wyjścia na ulicę zaczynała się kolejka sto-
jących spokojnie pod parasolami ludzi. Kolejka prowadziła
■na schody dobrze znanej, brzydkiej budowli, której swoistej
tymczasowości nie zmieniło w niczym prawie sześćdziesię-
cioletnio trwanie, a nad którą tkwił duży napis „Manet”.
Niezależnie od pory dnia na wystawie panował niezmiennie
tłok utrudniający, czasami wręcz zniechęcający do oglądania
obrazów.
Jednakże w Grand Palais odbywała się jednocześnie wy-
stawa Claudo Lorraina i następnego dnia poszłam podziwiać
wielkiego siedemnastowiecznego pejzażystę. Ku mojemu zdu-
mieniu, sale wystawowe świeciły pustkami. Jeden, drugi,
trzeci obraz — przepiękne, rysunki wspaniałe. Przy kolejnym
Zachodzie słońca nad Kapitolem zaczęłam się zastanawiać
czy podobieństwo tematyki, układów kompozycyjnych, ko-
lorytu nie stwarza dla dzisiejszego odbiorcy, z pewnością
mniej wrażliwego na uroki antycznej Arkadii, pewnego wra-
żenia chłodu i monotonii.
Dopiero to uświadomiło mi, jak interesująca, różnorodna,
atrakcyjna jest wystawa Maneta. Comparaison n est pas
raison i nie chodzi tu o umniejszenie sławy Cłaude Lorraina,
którego wystawa zresztą w pierwszym okresie po otwarciu
zapewne także była tłoczna i ożywiona. Niemniej nieocze-
kiwany kontrast pozostał trudny do zapomnienia.
W sposób bardziej uzasadniony nasuwa się porównanie
wystawy Maneta z 1983 roku z wystawą Courbeta z 1977
roku, również zorganizowaną w stulecie śmierci artysty. Obie
były wynikiem międzynarodowej współpracy muzeów. Courbet
przygotowany przez francuską Reunion des Musees Natio-
naux i brytyjski Art Council, eksponowany był w Paryżu
i w Londynie, Manet — wynik współdziałania tejże Reunion
z Metropolitan Museum of Art, wystawiany był w Paryżu
i Nowym Jorku. Jest to świadectwo sytuacji, w której trud-
ności związane dziś z wyborem i zgromadzeniem 150—200
czołowych prac wybitnego artysty, rozsianych po muzeach
i prywatnych zbiorach całego świata, przekraczają możliwości
jednego muzeum, a także wymagają współpracy specjalistów
z różnych krajów. Oba katalogi prezentują w pełni aktualny
stan wiedzy o artyście, wprowadzają wiele uściśleń chrono-
logicznych i rzeczowych. W katalogu Maneta otrzymujemy
ponadto niepublikowane dotąd listy do Zoli oraz barwne
ilustracjo wszystkich eksponowanych obrazów i ■wielu ich
fragmentów. Katalog wystawy Courbeta, opracowany w ca-
łości przez Heleno Toussaint, znakomitą badaczkę twór-
czości tego artysty, stanowił ponadto pasjonującą lekturę,
przede wszystkim w wyniku wielu nowych, odkrywczych
interpretacji obrazów1. Katalog Maneta, opracowany przez
trzy osoby (Franęoiso Cachin i Charles S. Moffett — malar-
stwo i rysunek, Juliet Wilson Bareau — grafika), wyczerpu-
jący w zakresie datowań, identyfikacji modeli, ustalania
* Zawartość informacyjna tego artykułu oparta jest w dużym stopniu
na Katalogu wystawy: Manet 1832—1883. Galeries Nationales du Grand
Palais. Paris, 22 avril — 1 aoflt 1983. Metropolitan Museum of Art, New
York, 10 septembre — 27 noyembre 1983, Paris 1983. Skrót w tekście:
Katalog lub Kat. Powołuję się na tę publikację najczęściej wtedy, kiedy
Przytaczam konkretne sformułowania jej autorów, bądź omawiane w Ka-
talogu poglądy innych autorów. W tym drugim wypadku staram się, w miarę
możliwości, korzystać z tekstów oryginalnych. W zakresie informacji ogól-
nie dostępnych i opisów obrazów, które z konieczności nuszą powtarzać
pewne elementy opisów katalogowych, nie powołuję się na tę publikację,
żeby nie obciążać tekstu zbyt wielką liczbą zbędnych przypisów. Skrót
w tekście: Kat. Courbeta oznacza Katalog wystawy: Gustaue Courbet (1819—
1877), Grand Palais, 30 septembre 1977 ■— 2 janyier 1978, Paris 1977.
Artykuł omawia głównie obrazy olejne nie wchodząc głębiej w proble-
matykę rysunków i rycin obficie reprezentowanych na wystawie. Są to
tematy wymagające osobnego, szczegółowego opracowania. Domagają się
tego zwłaszcza ryciny, są to bowiem jedyne utwory Maneta dostępne
polskiemu widzowi w oryginale. Gabinet Rycin Biblioteki Uniwersyteckiej
w Warszawie posiada w swoich zbiorach sześć rycin Maneta. Por. Katalog
wystawy: Od Ingresu do Picassa. Grafika francuska XIX i początków XX
wieku ze zbiorów Gabinetu Rycin Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie.
Muzeum Sztuki w Łodzi. Łódź 1984.
Dr Krystynie Secomskiej pragnę serdecznie podziękować za cenne
sugestie w czasie pracy nad tym artykułem oraz za życzliwą, koleżeńską
pomoc w redakcji tekstu.
Reprodukcje dzieł Maneta wg Katalogu Manet 1832—1883 oraz reprodukcje
obrazów Couberta wg Katalogu Gustawe Courbet (181Ś—1877) wykonał
G. Kumorowicz, a Panien z miasteczka oraz ryciny Spacer w Lasku Vi.v-
cennes Ą J. Chodyna.
1 Np. udowodnienie, że obraz nazywany dotąd Toilette de la marióe
przedstawia w istocie La toilette de la morte: por. Kat. Courbeta, s. 107—109.
341