DOI Artikel:
Kronika
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48708#0200
KRONIKA
XXXIII SESJA NAUKOWA SHS: SZTUKA PO 1945 ROKU (22—24 XI 1984 WARSZAWA)
W dniach 22—24 listopada 1984 roku w Pałacu
Kultury i Nauki w Warszawie odbyła się XXXIII
Ogólnopolska Sesja Naukowa Stowarzyszenia Histo-
ryków Sztuki, zorganizowana przez Zarząd Główny
i Zarząd Oddziału Warszawskiego, zatytułowana Sztu-
ka po 1945 roku. Sesję otworzył wiceprezes Stowa-
rzyszenia Andrzej Ryszkiewicz.
Wygłoszono następujące referaty:
I dzień obrad: Wojciech Lipowicz (Poznań), Z per-
spektywy outsidera. O postawach i wartościach;
Wojciech Włodarczyk (Warszawa), „Nowoczesność”
i jej granice; Andrzej Turowski (Poznań), Polska
ideoza; Wojciech Suchocki (Poznań), Bez tytułu; Jan
Motyka (Kraków), Twórczość Waleriana Borowczyka
a „teoria odbicia rzeczywistości w sztuce”; Teresa
Grzybkowska (Warszawa), Bronisław Linke założyciel
tradycji; Krystyna Czerni (Kraków), „Emballage Hoł-
du Pruskiego” Tadeusza Kantora jako autoportret
metaforyczny artysty; Joanna Pollakówna (Warsza-
wa), O malarstwie Józefa Czapskiego; Urszula Czar-
toryska (Łódź), Kierunki zainteresowania sztuką za-
graniczną w inicjatywach artystów polskich; Andrzej
Olszewski (Warszawa), Co zostanie z polskiej sztuki?
Fakty i wiedza o nich; Marta Krzemińska (Wroc-
ław), Niektóre uwagi o muzeach powojennych wobec
sztuki współczesnej.
II dzień obrad: Nawojka Cieślińska (Warszawa),
Język powojennej krytyki artystycznej. Szkic do prob-
lematyki; Marcin Giżycki (Warszawa), Kłopoty z post-
modernizmem. Przyczynek do języka polskiej krytyki
artystycznej; Ewa Mikina (Łódź), Kultura w projek-
cie; Waldemar Baraniewski (Warszawa), Wobec rea-
lizmu socjalistycznego; Jerzy Ilkosz (Wrocław), Ma-
larstwo realizmu socjalistycznego; Jacek Woźniakow-
ski (Kraków), Odszukiwanie kontaktu; Anna Król
(Kraków), Forma otwarta — pierwsza nowoczesna
koncepcja rzeźby w sztuce polskiej; Irena Olszewska
(Warszawa), Konkursy na pomniki — Bohaterów War-
szawy i Oświęcimski — jako przykład konfliktu mię-
dzy twórcą a odbiorcą; Piotr Piotrowski (Poznań), Filo-
zofia gestu; Tomasz Gryglewicz (Kraków), „Rzeczy-
wistość” i „nierzeczywistość” w twórczości grupy
„Wprost”; Maria Morzuch (Łódź), Recepcja „nowego
malarstwa" w Polsce; Janusz Sepio! (Kraków), Ob-
licza postmodernizmu; Tadeusz S. Jaroszewski (War-
szawa), Pod prąd.
III dzień obrad: Anda Rottenberg (Warszawa),
Ministerstwo Kultury i Sztuki — mecenat czy zarzą-
dzanie; Bożena Stokłosa (Warszawa), Przemiany sztu-
ki i problemy krytyki; Zdzisław Zygulski (Kraków),
Muzeum kontra sztuka; Janusz Zagrodzki (Łódź),
Sztuka w obiegu pozamuzealnym; Aleksander Jac-
kowski (Warszawa), Być artystą; Elżbieta Grabska
(Warszawa), „Puisąue realisme il y a”.
W dyskusji nad wygłoszonymi trzydziestoma re-
feratami — prawie wyłącznie poświęconymi sztuce
polskiej — udział wzięło kilkanaście osób. Sesję pod-
sumował Mieczysław Porębski.
Kilka przyczyn złożyło się na poświęcenie dorocz-
nej Sesji Naukowej SHS problematyce sztuki pow-
stałej po 1945 roku. Już sesja z roku 1980 pod tytu-
łem Sztuka dwudziestolecia międzywojennego wyka-
zała konieczność badań okresów następnych. Niemałe
znaczenie miały również potrzeby muzealne, coraz
liczniej inicjowane prace konserwatorskie, zwłaszcza
architektury lat czterdziestych i pięćdziesiątych, a
także wzmożone ostatnimi czasy zainteresowanie naj-
nowszą sztuką polską młodych pracowników nauko-
wych.
Sesję poprzedziło specjalne spotkanie trzynastu
historyków sztuki z całej Polski w grudniu 1983 roku.
Ujawniły się wówczas wyraźnie dwie postawy ba-
dawcze w stosunku do sztuki minionego czterdziesto-
lecia: jedna — bliższa socjologicznemu ujęciu —
zwracająca uwagę na politykę kulturalną władz wo-
bec plastyki i druga — podkreślająca autonomię
dzieła względem wszelkich kontekstów społeczno-po-
litycznych. Wnioski ze spotkania posłużyły organiza-
torom merytorycznym sesji — Elżbiecie Grabskiej,
Andrzejowi Turowskimu i Wojciechowi Włodarczy-
kowi konsultującym się z Mieczysławem Porębskim
— do naszkicowania jej planu, który ostatecznie zos-
tał zrealizowany.
Konferencję otwierały cztery zamówione referaty
dotyczące: 1 — trudności metodologicznych związa-
nych z badaniem polskiej sztuki współczesnej (W.
Lipowicz), 2 — periodyzacji i systematyki sztuki tego
okresu (W. Włodarczyk), 3 —■ polityki kulturalnej
władz (A. Turowski), 4 — problemów interpretacji
dzieła sztuki w ogóle (W. Suchocki). Ten ostatni za-
powiadał zarazem pierwszy blok referatów zatytuło-
wanych roboczo Obrazy. W założeniu miał on obej-
mować wystąpienia podejmujące analizę „immanent-
ną” dzieła sztuki. Drugi zespół referatów, w fazie
przygotowań nazwany Język o sztuce, dotyczył wszel-
kich sposobów mówienia o sztuce po 1945 roku formu-
łowanych w dotychczasowych jej opracowaniach, wy-
powiedziach krytyków, programach wystaw, pokazów
muzealnych. Trzecia grupa — Kultura wizualna —
najmniej spójna wewnętrznie, zawierała referaty z
zakresu wybranych problemów architektury, malar-
stwa, rzeźby, instytucji życia artystycznego. Wreszcie
ostatnia — zatytułowana Portret artysty —• miała w
intencji organizatorów zwrócić uwagę na wyjątkowy
192
XXXIII SESJA NAUKOWA SHS: SZTUKA PO 1945 ROKU (22—24 XI 1984 WARSZAWA)
W dniach 22—24 listopada 1984 roku w Pałacu
Kultury i Nauki w Warszawie odbyła się XXXIII
Ogólnopolska Sesja Naukowa Stowarzyszenia Histo-
ryków Sztuki, zorganizowana przez Zarząd Główny
i Zarząd Oddziału Warszawskiego, zatytułowana Sztu-
ka po 1945 roku. Sesję otworzył wiceprezes Stowa-
rzyszenia Andrzej Ryszkiewicz.
Wygłoszono następujące referaty:
I dzień obrad: Wojciech Lipowicz (Poznań), Z per-
spektywy outsidera. O postawach i wartościach;
Wojciech Włodarczyk (Warszawa), „Nowoczesność”
i jej granice; Andrzej Turowski (Poznań), Polska
ideoza; Wojciech Suchocki (Poznań), Bez tytułu; Jan
Motyka (Kraków), Twórczość Waleriana Borowczyka
a „teoria odbicia rzeczywistości w sztuce”; Teresa
Grzybkowska (Warszawa), Bronisław Linke założyciel
tradycji; Krystyna Czerni (Kraków), „Emballage Hoł-
du Pruskiego” Tadeusza Kantora jako autoportret
metaforyczny artysty; Joanna Pollakówna (Warsza-
wa), O malarstwie Józefa Czapskiego; Urszula Czar-
toryska (Łódź), Kierunki zainteresowania sztuką za-
graniczną w inicjatywach artystów polskich; Andrzej
Olszewski (Warszawa), Co zostanie z polskiej sztuki?
Fakty i wiedza o nich; Marta Krzemińska (Wroc-
ław), Niektóre uwagi o muzeach powojennych wobec
sztuki współczesnej.
II dzień obrad: Nawojka Cieślińska (Warszawa),
Język powojennej krytyki artystycznej. Szkic do prob-
lematyki; Marcin Giżycki (Warszawa), Kłopoty z post-
modernizmem. Przyczynek do języka polskiej krytyki
artystycznej; Ewa Mikina (Łódź), Kultura w projek-
cie; Waldemar Baraniewski (Warszawa), Wobec rea-
lizmu socjalistycznego; Jerzy Ilkosz (Wrocław), Ma-
larstwo realizmu socjalistycznego; Jacek Woźniakow-
ski (Kraków), Odszukiwanie kontaktu; Anna Król
(Kraków), Forma otwarta — pierwsza nowoczesna
koncepcja rzeźby w sztuce polskiej; Irena Olszewska
(Warszawa), Konkursy na pomniki — Bohaterów War-
szawy i Oświęcimski — jako przykład konfliktu mię-
dzy twórcą a odbiorcą; Piotr Piotrowski (Poznań), Filo-
zofia gestu; Tomasz Gryglewicz (Kraków), „Rzeczy-
wistość” i „nierzeczywistość” w twórczości grupy
„Wprost”; Maria Morzuch (Łódź), Recepcja „nowego
malarstwa" w Polsce; Janusz Sepio! (Kraków), Ob-
licza postmodernizmu; Tadeusz S. Jaroszewski (War-
szawa), Pod prąd.
III dzień obrad: Anda Rottenberg (Warszawa),
Ministerstwo Kultury i Sztuki — mecenat czy zarzą-
dzanie; Bożena Stokłosa (Warszawa), Przemiany sztu-
ki i problemy krytyki; Zdzisław Zygulski (Kraków),
Muzeum kontra sztuka; Janusz Zagrodzki (Łódź),
Sztuka w obiegu pozamuzealnym; Aleksander Jac-
kowski (Warszawa), Być artystą; Elżbieta Grabska
(Warszawa), „Puisąue realisme il y a”.
W dyskusji nad wygłoszonymi trzydziestoma re-
feratami — prawie wyłącznie poświęconymi sztuce
polskiej — udział wzięło kilkanaście osób. Sesję pod-
sumował Mieczysław Porębski.
Kilka przyczyn złożyło się na poświęcenie dorocz-
nej Sesji Naukowej SHS problematyce sztuki pow-
stałej po 1945 roku. Już sesja z roku 1980 pod tytu-
łem Sztuka dwudziestolecia międzywojennego wyka-
zała konieczność badań okresów następnych. Niemałe
znaczenie miały również potrzeby muzealne, coraz
liczniej inicjowane prace konserwatorskie, zwłaszcza
architektury lat czterdziestych i pięćdziesiątych, a
także wzmożone ostatnimi czasy zainteresowanie naj-
nowszą sztuką polską młodych pracowników nauko-
wych.
Sesję poprzedziło specjalne spotkanie trzynastu
historyków sztuki z całej Polski w grudniu 1983 roku.
Ujawniły się wówczas wyraźnie dwie postawy ba-
dawcze w stosunku do sztuki minionego czterdziesto-
lecia: jedna — bliższa socjologicznemu ujęciu —
zwracająca uwagę na politykę kulturalną władz wo-
bec plastyki i druga — podkreślająca autonomię
dzieła względem wszelkich kontekstów społeczno-po-
litycznych. Wnioski ze spotkania posłużyły organiza-
torom merytorycznym sesji — Elżbiecie Grabskiej,
Andrzejowi Turowskimu i Wojciechowi Włodarczy-
kowi konsultującym się z Mieczysławem Porębskim
— do naszkicowania jej planu, który ostatecznie zos-
tał zrealizowany.
Konferencję otwierały cztery zamówione referaty
dotyczące: 1 — trudności metodologicznych związa-
nych z badaniem polskiej sztuki współczesnej (W.
Lipowicz), 2 — periodyzacji i systematyki sztuki tego
okresu (W. Włodarczyk), 3 —■ polityki kulturalnej
władz (A. Turowski), 4 — problemów interpretacji
dzieła sztuki w ogóle (W. Suchocki). Ten ostatni za-
powiadał zarazem pierwszy blok referatów zatytuło-
wanych roboczo Obrazy. W założeniu miał on obej-
mować wystąpienia podejmujące analizę „immanent-
ną” dzieła sztuki. Drugi zespół referatów, w fazie
przygotowań nazwany Język o sztuce, dotyczył wszel-
kich sposobów mówienia o sztuce po 1945 roku formu-
łowanych w dotychczasowych jej opracowaniach, wy-
powiedziach krytyków, programach wystaw, pokazów
muzealnych. Trzecia grupa — Kultura wizualna —
najmniej spójna wewnętrznie, zawierała referaty z
zakresu wybranych problemów architektury, malar-
stwa, rzeźby, instytucji życia artystycznego. Wreszcie
ostatnia — zatytułowana Portret artysty —• miała w
intencji organizatorów zwrócić uwagę na wyjątkowy
192