DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Stefański, Krzysztof: Konstanty i Jarosaw Wojciechowscy - dwa pokolenia, dwie postawy wobec historyzmu
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.49349#0112
106
Krzysztof Stefański
27. Jarosław Wojciechowski Kościół w Psarach, widok ogólny,
1911-12, fot. K. Stefański
Postawa wobec dziedzictwa przeszłości była jednak całkowicie odmienna niż postawa
pokolenia Konstantego Wojciechowskiego. Zamiast poszukiwania abstrakcyjnej czysto-
ści stylowej znamionowało ją swobodne łączenie różnych motywów, miast naukowo-po-
zytywistycznej rzetelności w odtwarzaniu form historycznych — prymat fantazji i intuicji.
Dzieła tej epoki z założenia nie imitowały historycznej architektury, ale tworzyły kompo-
zycje wyrastające jedynie ze swobodnie rozumianego ducha przeszłości.
Obydwu twórców, jak i oba pokolenia, łączyło jedno: umiłowanie kraju, jego przeszłości
i zabytków, szczera patriotyczna postawa wyrażająca się w badaniach dawnej architektury i
działalności konserwatorskiej. Jarosław Wojciechowski, tak jak ojciec, stał się jednym z
najbardziej aktywnych członków Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości65. Po-
czątkowo wraz ze swoim ojcem prowadził Wydział Architektoniczno-Inwentaryzacyjny, a
od 1913 r. (z Juliuszem Kłosem) — Pracownię architektoniczno-inwentaryzacyjną66. Idąc w
ślady ojca, przeprowadził prace konserwatorskie w XIII-wiecznym kościele św. Jakuba w
Sandomierzu. Prowadzono jejednakże już w nowym już duchu, zrywaj ąc z kanonami panu-
jącymi w tej dziedzinie w okresie działalności Konstantego Wojciechowskiego. Zastosowa-
no metodę modernistyczną, która określona została jako „ekspozycja i interpretacja
zabytku"67. Swoją działalność w tej dziedzinie kontynuował także w latach międzywojen-
nych otrzymując w 1933 r. tytuł członka honorowego Towarzystwa68.
65 Dokumentują to liczne materiały autorstwa J. Wojciechowskiego zachowane w archiwum TOnZP w Instytucie Sztuki
PAN w Warszawie.
66 TATARKIEWICZ, op. cit.; MĄCZEŃSKI, op. cit.; B. WIERZBICKA, Działalność konserwatorska TonZP w War-
szawie w latach 1906-1914, [w:] Ocalić przeszłość dla przyszłości. Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Przeszłości
1906-1944, Biblioteka Muzealnictwa i Ochrony Zabytków, Seria 8, Tom LXXV, Warszawa 1985, s. 64-78.
67 FRYCZ, Restauracja i konserwacja...., s. 231-233, il. 147-151.
68 Ocalić przeszłość dla przyszłości..., s. 94.
Krzysztof Stefański
27. Jarosław Wojciechowski Kościół w Psarach, widok ogólny,
1911-12, fot. K. Stefański
Postawa wobec dziedzictwa przeszłości była jednak całkowicie odmienna niż postawa
pokolenia Konstantego Wojciechowskiego. Zamiast poszukiwania abstrakcyjnej czysto-
ści stylowej znamionowało ją swobodne łączenie różnych motywów, miast naukowo-po-
zytywistycznej rzetelności w odtwarzaniu form historycznych — prymat fantazji i intuicji.
Dzieła tej epoki z założenia nie imitowały historycznej architektury, ale tworzyły kompo-
zycje wyrastające jedynie ze swobodnie rozumianego ducha przeszłości.
Obydwu twórców, jak i oba pokolenia, łączyło jedno: umiłowanie kraju, jego przeszłości
i zabytków, szczera patriotyczna postawa wyrażająca się w badaniach dawnej architektury i
działalności konserwatorskiej. Jarosław Wojciechowski, tak jak ojciec, stał się jednym z
najbardziej aktywnych członków Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości65. Po-
czątkowo wraz ze swoim ojcem prowadził Wydział Architektoniczno-Inwentaryzacyjny, a
od 1913 r. (z Juliuszem Kłosem) — Pracownię architektoniczno-inwentaryzacyjną66. Idąc w
ślady ojca, przeprowadził prace konserwatorskie w XIII-wiecznym kościele św. Jakuba w
Sandomierzu. Prowadzono jejednakże już w nowym już duchu, zrywaj ąc z kanonami panu-
jącymi w tej dziedzinie w okresie działalności Konstantego Wojciechowskiego. Zastosowa-
no metodę modernistyczną, która określona została jako „ekspozycja i interpretacja
zabytku"67. Swoją działalność w tej dziedzinie kontynuował także w latach międzywojen-
nych otrzymując w 1933 r. tytuł członka honorowego Towarzystwa68.
65 Dokumentują to liczne materiały autorstwa J. Wojciechowskiego zachowane w archiwum TOnZP w Instytucie Sztuki
PAN w Warszawie.
66 TATARKIEWICZ, op. cit.; MĄCZEŃSKI, op. cit.; B. WIERZBICKA, Działalność konserwatorska TonZP w War-
szawie w latach 1906-1914, [w:] Ocalić przeszłość dla przyszłości. Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Przeszłości
1906-1944, Biblioteka Muzealnictwa i Ochrony Zabytków, Seria 8, Tom LXXV, Warszawa 1985, s. 64-78.
67 FRYCZ, Restauracja i konserwacja...., s. 231-233, il. 147-151.
68 Ocalić przeszłość dla przyszłości..., s. 94.