DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Mossakowska, Wanda: Fotografia przyjaciół Artura Grottgera i Walerego Rzewuskiego z 1865 roku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.49349#0133
Fotografia przyjaciół Artura Grottgera i Walerego Rzewuskiego z 1865 roku
127
w Monachium Filippi, a w Wiedniu, wiosną 1860 r. - Matejko i w latach 1861-1862 -
Kotsis24. Zresztą Grottger często przyjeżdżał do kraju, w tym również do Krakowa, co
sprzyjało kontaktom. Niemniej np. Bełcikowski zobaczył Grottgera po raz pierwszy na
wspomnianej kolacji25. Artysta był już wtedy w Polsce sławny, głównie z powodu cykli
rysunkowych „Warszawa I" i „Warszawa II" (1861, 1862) oraz „Polonia" (1863 r.), sze-
rzej dostępnych dzięki zdjęciom wiedeńskiego zakładu Ottona Miethkego i Adolfa Waw-
ry; zaczynał właśnie cykl czwarty, „Lithuanię", w listopadzie 1864 r. tworząc jego
pierwszą scenę - Puszcza26. Anczyc mógł znać niemal każdego z pozujących, a przyjaźnił
się szczególnie z Rzewuskim, tak jak Lubowski z Szujskim czy Matejko z Cynkiem,
a Filippi z Grottgerem.
Występujący na fotografii są przeważnie młodzi. Hofman miał skończone 22 lata, Beł-
cikowski, Gostkowski i Szymański - 25 lat, Cynk i Matejko - 26, Bałucki, Grottger, Lu-
bowski, Rzewuski i Wyspiański - 27, Filippi i Kotsis - 28, Jaroszyński i Szujski - 29,
trzydziestkę przekroczyli tylko trzej: Gadomski i Turski, mający po 3 1 lat i Szynalewski -
39, zaś Anczyc był wówczas czterdziestojednoletnim, dojrzałym człowiekiem. Część
z nich osiągnęła już pewną stabilizację życiową, finansową i zawodową, inni szukali jesz-
cze swojej drogi, borykali się z trudnościami, powracali do zajęć po przerwie spowodo-
wanej działalnością konspiracyjną i powstańczą w 1863 r. Najmłodszy Hofman, pianista
oraz Gostkowski (z czasem hodowca ryb) uczęszczali jeszcze na Uniwersytet Jagielloń-
ski, przy czym ten pierwszy miał już ukończone (w 1856 r.) wiedeńskie konserwatorium
Gesellschaft der Musikfreunde i od 1862 r. występował w Krakowie głównie na koncer-
tach dobroczynnych27. Anczyc, najstarszy, obarczony liczną rodziną mieszkał od 1858 r. w
Warszawie, gdzie zarabiał współpracując z szeregiem wydawnictw i czasopism. Na począt-
ku 1865 r. poważnie zachorował i poddał się operacji, może w związku z czym przebywał
właśnie w Krakowie, w którym od roku znajdowały się z powrotem jego żona i dzieci28.
Również Jaroszyński, mieszkający w odległym Delatynie, odwiedził widać Kraków
A-D, pod red. J. Michalewicza. Kraków 1999, s. 104, 183. Turski najpierw uczęszczał na Wydział Prawa, w latach 1853/
1854-1855/1856, podobnie jak Lubowki w latach 1855/1856-1859/1860, a następnie przeszedł na Wydział Filozoficz-
ny - 1856/1857-1857/1858; gdzie później pojawili się Bałucki, Bełcikowski, Gostkowski (1859/1860, 1860/1861 - 1
semestr, 1864/1865) i Hofman (1861/1862-1865/1866) - zob.materiały do dalszych tomów Corpus studiosorum w
Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Z kolei Cynk studiował w Szkole Sztuk Pięknych przez lata 1848/1849, 1852/
1853-1858/1859, 1860/1861-1862/1863, Gadomski -1850/1851-1855/1856, 1857/1858, Kotsis - 1852/1853-1859/
1860, Matejko - 1851/1852-1858/1859, Wyspiański z przerwami- 1853/1854-1859/1860, Grottger zaś tylko w latach
1852/1853-1853/1854 - zob.: J. JELENIEWSKA-ŚLESIŃSKA, W. ŚLESIŃSKI, W. ZAŁUSKI, Materiały do dziejów
Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie 1816-1895, pod redakcją J. E. Dutkiewicza, oprac.Wrocław 1959, s. 220,
225, 237, 247, 272, 281; ŁUKASZEWICZ, op. cit., s. 15-16.
24 ŁUKASZEWICZ, op. cit., s. 18 (o pobycie Grottgera w Monachium od połowy października do początku grudnia
1858 r.) i 19; SERAFIŃSKA, op. cit., s. 84; POLANOWSKA, op. cit., s. 184-185; ANTONIEWICZ, op. cit., s. 220.
25 BEŁCIKOWSKI, op. cit. , s. 220.
26 ŁUKASZEWICZ, op. cit., s. 20-22; M. BRYL, Cykle Artura Grottgera. Poetyka i recepcja, Poznań 1994, głównie
s. 237-258. Zob. też „Czas" 1862, nr 61 z 14 III, s. 2 i 1863, nr 213 z 19 IX, s. 3 - o fotografiach kompozycji Grottgera.
Zdjęcia cyklu „Polonia" znajdują się w Bibliotece Jagiellońskiej (Dział Grafiki, IF 16205-16213) i Muzeum Narodo-
wym w Poznaniu (nr inw. TPN 5112-5120), za wiadomości te dziękuję drdr. Piotrowi Hordyńskiemu z Krakowa
i Piotrowi Łukaszewiczowi z Wrocławia.
27 Por. przyp. 23. O Hofmanie zob.: Encyklopedia Krakowa, Warszawa-Kraków 2000, s. 300-301. Przerwa w studiach
Gostkowskiego została zapewne spowodowana jego udziałem w powstaniu styczniowym - GOSTKOWSKA-GRE-
SNO, op. cit.
28 Por.: M. SZYJKOWSKI, Władysław Ludwik Anczyc: Życie i pisma, opracował ..., t. I: Monografia, Kraków 1908;
id., Anczyc Władysław Ludwik ..., [w:] Polski Słownik Biograficzny (dalej: PSB), t. I, Kraków 1935, s. 93-94.
127
w Monachium Filippi, a w Wiedniu, wiosną 1860 r. - Matejko i w latach 1861-1862 -
Kotsis24. Zresztą Grottger często przyjeżdżał do kraju, w tym również do Krakowa, co
sprzyjało kontaktom. Niemniej np. Bełcikowski zobaczył Grottgera po raz pierwszy na
wspomnianej kolacji25. Artysta był już wtedy w Polsce sławny, głównie z powodu cykli
rysunkowych „Warszawa I" i „Warszawa II" (1861, 1862) oraz „Polonia" (1863 r.), sze-
rzej dostępnych dzięki zdjęciom wiedeńskiego zakładu Ottona Miethkego i Adolfa Waw-
ry; zaczynał właśnie cykl czwarty, „Lithuanię", w listopadzie 1864 r. tworząc jego
pierwszą scenę - Puszcza26. Anczyc mógł znać niemal każdego z pozujących, a przyjaźnił
się szczególnie z Rzewuskim, tak jak Lubowski z Szujskim czy Matejko z Cynkiem,
a Filippi z Grottgerem.
Występujący na fotografii są przeważnie młodzi. Hofman miał skończone 22 lata, Beł-
cikowski, Gostkowski i Szymański - 25 lat, Cynk i Matejko - 26, Bałucki, Grottger, Lu-
bowski, Rzewuski i Wyspiański - 27, Filippi i Kotsis - 28, Jaroszyński i Szujski - 29,
trzydziestkę przekroczyli tylko trzej: Gadomski i Turski, mający po 3 1 lat i Szynalewski -
39, zaś Anczyc był wówczas czterdziestojednoletnim, dojrzałym człowiekiem. Część
z nich osiągnęła już pewną stabilizację życiową, finansową i zawodową, inni szukali jesz-
cze swojej drogi, borykali się z trudnościami, powracali do zajęć po przerwie spowodo-
wanej działalnością konspiracyjną i powstańczą w 1863 r. Najmłodszy Hofman, pianista
oraz Gostkowski (z czasem hodowca ryb) uczęszczali jeszcze na Uniwersytet Jagielloń-
ski, przy czym ten pierwszy miał już ukończone (w 1856 r.) wiedeńskie konserwatorium
Gesellschaft der Musikfreunde i od 1862 r. występował w Krakowie głównie na koncer-
tach dobroczynnych27. Anczyc, najstarszy, obarczony liczną rodziną mieszkał od 1858 r. w
Warszawie, gdzie zarabiał współpracując z szeregiem wydawnictw i czasopism. Na począt-
ku 1865 r. poważnie zachorował i poddał się operacji, może w związku z czym przebywał
właśnie w Krakowie, w którym od roku znajdowały się z powrotem jego żona i dzieci28.
Również Jaroszyński, mieszkający w odległym Delatynie, odwiedził widać Kraków
A-D, pod red. J. Michalewicza. Kraków 1999, s. 104, 183. Turski najpierw uczęszczał na Wydział Prawa, w latach 1853/
1854-1855/1856, podobnie jak Lubowki w latach 1855/1856-1859/1860, a następnie przeszedł na Wydział Filozoficz-
ny - 1856/1857-1857/1858; gdzie później pojawili się Bałucki, Bełcikowski, Gostkowski (1859/1860, 1860/1861 - 1
semestr, 1864/1865) i Hofman (1861/1862-1865/1866) - zob.materiały do dalszych tomów Corpus studiosorum w
Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Z kolei Cynk studiował w Szkole Sztuk Pięknych przez lata 1848/1849, 1852/
1853-1858/1859, 1860/1861-1862/1863, Gadomski -1850/1851-1855/1856, 1857/1858, Kotsis - 1852/1853-1859/
1860, Matejko - 1851/1852-1858/1859, Wyspiański z przerwami- 1853/1854-1859/1860, Grottger zaś tylko w latach
1852/1853-1853/1854 - zob.: J. JELENIEWSKA-ŚLESIŃSKA, W. ŚLESIŃSKI, W. ZAŁUSKI, Materiały do dziejów
Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie 1816-1895, pod redakcją J. E. Dutkiewicza, oprac.Wrocław 1959, s. 220,
225, 237, 247, 272, 281; ŁUKASZEWICZ, op. cit., s. 15-16.
24 ŁUKASZEWICZ, op. cit., s. 18 (o pobycie Grottgera w Monachium od połowy października do początku grudnia
1858 r.) i 19; SERAFIŃSKA, op. cit., s. 84; POLANOWSKA, op. cit., s. 184-185; ANTONIEWICZ, op. cit., s. 220.
25 BEŁCIKOWSKI, op. cit. , s. 220.
26 ŁUKASZEWICZ, op. cit., s. 20-22; M. BRYL, Cykle Artura Grottgera. Poetyka i recepcja, Poznań 1994, głównie
s. 237-258. Zob. też „Czas" 1862, nr 61 z 14 III, s. 2 i 1863, nr 213 z 19 IX, s. 3 - o fotografiach kompozycji Grottgera.
Zdjęcia cyklu „Polonia" znajdują się w Bibliotece Jagiellońskiej (Dział Grafiki, IF 16205-16213) i Muzeum Narodo-
wym w Poznaniu (nr inw. TPN 5112-5120), za wiadomości te dziękuję drdr. Piotrowi Hordyńskiemu z Krakowa
i Piotrowi Łukaszewiczowi z Wrocławia.
27 Por. przyp. 23. O Hofmanie zob.: Encyklopedia Krakowa, Warszawa-Kraków 2000, s. 300-301. Przerwa w studiach
Gostkowskiego została zapewne spowodowana jego udziałem w powstaniu styczniowym - GOSTKOWSKA-GRE-
SNO, op. cit.
28 Por.: M. SZYJKOWSKI, Władysław Ludwik Anczyc: Życie i pisma, opracował ..., t. I: Monografia, Kraków 1908;
id., Anczyc Władysław Ludwik ..., [w:] Polski Słownik Biograficzny (dalej: PSB), t. I, Kraków 1935, s. 93-94.