DOI issue:
Nr. 2
DOI article:Mikocka-Rachubowa, Katarzyna: Rzeźbiarz rzymski Vincenzo Pacetti i Polacy
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.49349#0278
268
Katarzyna Mikocka-Rachubowa
w Małym Teatrze w Łazienkach, będącym wówczas magazynem rzeźb35. Podczas trwają-
cej przez wiele lat po śmierci Stanisława Augusta rozprzedaży królewskiej kolekcji, Ama-
zonka została zakupiona w lipcu 1817 r. przez niejakiego kanonika Wierczyńskiego.
Wierczyński nabył wówczas cztery marmurowe figury - prócz Amazonki także wymienio-
ne wyżej posągi Antinousa i Fauna z małym Herkulesem oraz statuę Marsjasza dłuta
Andre Le Bruna36. Dalsze losy posągu Amazonki, podobnie jak pozostałych rzeźb naby-
tych razem z nią przez Wierczyńskiego, nie są znane.
W diariuszu Pacettiego znajdujemy też wzmianki o kilku innych dziełach wiążących się
z polskim królem. W połowie grudnia 1784 r. do Pacettiego zwrócił się Ignazio Brocchi,
którego Stanisław August prosił o opis Wenery (una descrizione della Venere), być może
rzeźby, należącej do markiza Kornwalii. Pacetti następnego dnia wysłał ten opis Brocchie-
mu, który nazajutrz miał go posłać królowi37. Do kwestii Wenery powrócono w maju roku
następnego, przy okazji wizyty Brocchiego w pracowni Pacettiego, dokąd przyszedł obej-
rzeć nagrobek Mengsa38 - ale, jak się wydaje, sprawa ta nie miała dalszych reperkusji39.
Dnia 12 stycznia 1790 r. Pacetti zapisał, że pożyczył Agostino Pennie (al Sig[nor] Pen-
na) jedenaście skudów, które zostaną mu zwrócone przez Brocchiego w rozliczeniu za
statuę Sylena (in conto della statua del Sileno)40 - być może rzeźba ta, za którą należność
regulował Brocchi, związana była z zamówieniem polskiego dworu.
W połowie stycznia 1791 r. Ignazio Brocchi otrzymał list, w którym Bacciarelli dzięko-
wał mu za przysłanie wykonanego przez Pacettiego projektu grupy Pokoju - szkicu rysun-
kowego wraz z dołączonym opisem (jak zapisał Pacetti w diariuszu, były to posłane
unitamente al progetto che gli faccio del gruppo della Pace, invendone inscritto un dise-
gnino, e la descrizione del Szg[nor] db[bat]e Fisconti). Artysta żądał za tę rzeźbę 2000
O rzymskim rzeźbiarzu Agostino Penna por.: L. FERRARA, La „stanza di Elena e Paride" nella Galleria Borghese,
„Rivista dellTstituto Nazionale d'Archeologia e Storia delFArte", nuova serie, III, 1954, s. 246-248, 253, 256; HU-
BERT, op. cit. (według indeksu); CAMPITELLI, op. cit., s. 47 i przypis 18 na s. 52.
35 AGAD, Arch. J. Poniatowskiego, nr 223: Specification des Marbres deposes au petit Thedtre d Łazienki consistant
en figures, grouppes, Enfans [sic], Bustes, Vases, chemines, Tables, colonnes, carreaux, Blocs, nie datowane, s. 2:
[Figures d'Hommes en Marbre] 22. Antinous du Capitole par Pierre Antoni [hauteur, pouces] 72, [prix, ducats] 700. 23.
Le Saturne ou Faunę tenant un enfant entre ses bras d'apres celui de Borghese, du Chevalier Penna [hauteur, pouces]
72, [prix, ducats] 900 (zapis przekreślony), s. 3: [Figures de Femmes en Marbre] 20. L'Amazone d'apres celle du
Museum du Vatican par Paecetti [sic], [hauteur, pouces] 72, [prix, ducats] 700 (zapis przekreślony); też: nr 1086:
Specyfikacje i wykazy ... ruchomości z masy spadkowej po Stanisławie Auguście i po księciu Józefie Poniatowskim,
przeznaczonych względnie wyłączonych ze sprzedaży, bądź sprzedanych na publicznych licytacjach w latach 1814-
1815, 1820, tu m.in.: Specification des marbres consistant en Figures, grouppes, Enfans [sic], Bustes, Vases, chemines,
Tables, colonnes, carreaux, Blocs deposes au petit Theatre a Łazienki, s. 49, 50.
36 AGAD, Arch. J. Poniatowskiego, nr 220, op. cit., s. 11, przy posągu Amazonki dopisek na marginesie przedana X.
Wierczyńskiemu w Lipcu 1817, na s. 6 przy figurze Marsjasza oraz na s. 8 przy posągach Antinousa i Fauna dopiski:
vendu au Chan. Wierczyński Juillet 1817, też: AGAD, Arch. J. Poniatowskiego, nr 509, 1796-1821, tu m.in.: Notte des
figures, Bustes, Grouppes Animaux etc. en marbre blanc de Carrara sans compter ceux places au Chdteau de Varsovie
et au Palais principal d Łazienki, s. 8, 9; nr 510, s. 249 (Wierczyński domaga się wydania posągu Amazonki, za który
zapłacił, a który przewieziono z Łazienek do pałacu Pod Blachą). Natomiast w: AGAD, Arch. J. Poniatowskiego,
nr 223, op. cit., s. 2-3, dopiski z boku: X. K. Wierczyński i XKW widnieją przy pięciu rzeźbach - prócz wymienionych
wyżej też przy Milczeniu (Le Silence) Le Bruna (s. 2), przy którym w rękopisie nr 220 zaznaczono iest 1819 bez żadnej
wzmianki o Wierczyńskim. Por. też: MAŃKOWSKI, Rzeźby zbioru ..., s. 90.
37 Giornale..., k. 46v, zapisy z 16 i 17 grudnia 1784 r.
38 Ibid., k. 52, zapis z 25 maja 1785 r.
39 O kwestii tej też: VALERIANI, op. cit., s. 170.
40 Giornale ..., k. 101v, zapis z 12 stycznia 1790 r.
Katarzyna Mikocka-Rachubowa
w Małym Teatrze w Łazienkach, będącym wówczas magazynem rzeźb35. Podczas trwają-
cej przez wiele lat po śmierci Stanisława Augusta rozprzedaży królewskiej kolekcji, Ama-
zonka została zakupiona w lipcu 1817 r. przez niejakiego kanonika Wierczyńskiego.
Wierczyński nabył wówczas cztery marmurowe figury - prócz Amazonki także wymienio-
ne wyżej posągi Antinousa i Fauna z małym Herkulesem oraz statuę Marsjasza dłuta
Andre Le Bruna36. Dalsze losy posągu Amazonki, podobnie jak pozostałych rzeźb naby-
tych razem z nią przez Wierczyńskiego, nie są znane.
W diariuszu Pacettiego znajdujemy też wzmianki o kilku innych dziełach wiążących się
z polskim królem. W połowie grudnia 1784 r. do Pacettiego zwrócił się Ignazio Brocchi,
którego Stanisław August prosił o opis Wenery (una descrizione della Venere), być może
rzeźby, należącej do markiza Kornwalii. Pacetti następnego dnia wysłał ten opis Brocchie-
mu, który nazajutrz miał go posłać królowi37. Do kwestii Wenery powrócono w maju roku
następnego, przy okazji wizyty Brocchiego w pracowni Pacettiego, dokąd przyszedł obej-
rzeć nagrobek Mengsa38 - ale, jak się wydaje, sprawa ta nie miała dalszych reperkusji39.
Dnia 12 stycznia 1790 r. Pacetti zapisał, że pożyczył Agostino Pennie (al Sig[nor] Pen-
na) jedenaście skudów, które zostaną mu zwrócone przez Brocchiego w rozliczeniu za
statuę Sylena (in conto della statua del Sileno)40 - być może rzeźba ta, za którą należność
regulował Brocchi, związana była z zamówieniem polskiego dworu.
W połowie stycznia 1791 r. Ignazio Brocchi otrzymał list, w którym Bacciarelli dzięko-
wał mu za przysłanie wykonanego przez Pacettiego projektu grupy Pokoju - szkicu rysun-
kowego wraz z dołączonym opisem (jak zapisał Pacetti w diariuszu, były to posłane
unitamente al progetto che gli faccio del gruppo della Pace, invendone inscritto un dise-
gnino, e la descrizione del Szg[nor] db[bat]e Fisconti). Artysta żądał za tę rzeźbę 2000
O rzymskim rzeźbiarzu Agostino Penna por.: L. FERRARA, La „stanza di Elena e Paride" nella Galleria Borghese,
„Rivista dellTstituto Nazionale d'Archeologia e Storia delFArte", nuova serie, III, 1954, s. 246-248, 253, 256; HU-
BERT, op. cit. (według indeksu); CAMPITELLI, op. cit., s. 47 i przypis 18 na s. 52.
35 AGAD, Arch. J. Poniatowskiego, nr 223: Specification des Marbres deposes au petit Thedtre d Łazienki consistant
en figures, grouppes, Enfans [sic], Bustes, Vases, chemines, Tables, colonnes, carreaux, Blocs, nie datowane, s. 2:
[Figures d'Hommes en Marbre] 22. Antinous du Capitole par Pierre Antoni [hauteur, pouces] 72, [prix, ducats] 700. 23.
Le Saturne ou Faunę tenant un enfant entre ses bras d'apres celui de Borghese, du Chevalier Penna [hauteur, pouces]
72, [prix, ducats] 900 (zapis przekreślony), s. 3: [Figures de Femmes en Marbre] 20. L'Amazone d'apres celle du
Museum du Vatican par Paecetti [sic], [hauteur, pouces] 72, [prix, ducats] 700 (zapis przekreślony); też: nr 1086:
Specyfikacje i wykazy ... ruchomości z masy spadkowej po Stanisławie Auguście i po księciu Józefie Poniatowskim,
przeznaczonych względnie wyłączonych ze sprzedaży, bądź sprzedanych na publicznych licytacjach w latach 1814-
1815, 1820, tu m.in.: Specification des marbres consistant en Figures, grouppes, Enfans [sic], Bustes, Vases, chemines,
Tables, colonnes, carreaux, Blocs deposes au petit Theatre a Łazienki, s. 49, 50.
36 AGAD, Arch. J. Poniatowskiego, nr 220, op. cit., s. 11, przy posągu Amazonki dopisek na marginesie przedana X.
Wierczyńskiemu w Lipcu 1817, na s. 6 przy figurze Marsjasza oraz na s. 8 przy posągach Antinousa i Fauna dopiski:
vendu au Chan. Wierczyński Juillet 1817, też: AGAD, Arch. J. Poniatowskiego, nr 509, 1796-1821, tu m.in.: Notte des
figures, Bustes, Grouppes Animaux etc. en marbre blanc de Carrara sans compter ceux places au Chdteau de Varsovie
et au Palais principal d Łazienki, s. 8, 9; nr 510, s. 249 (Wierczyński domaga się wydania posągu Amazonki, za który
zapłacił, a który przewieziono z Łazienek do pałacu Pod Blachą). Natomiast w: AGAD, Arch. J. Poniatowskiego,
nr 223, op. cit., s. 2-3, dopiski z boku: X. K. Wierczyński i XKW widnieją przy pięciu rzeźbach - prócz wymienionych
wyżej też przy Milczeniu (Le Silence) Le Bruna (s. 2), przy którym w rękopisie nr 220 zaznaczono iest 1819 bez żadnej
wzmianki o Wierczyńskim. Por. też: MAŃKOWSKI, Rzeźby zbioru ..., s. 90.
37 Giornale..., k. 46v, zapisy z 16 i 17 grudnia 1784 r.
38 Ibid., k. 52, zapis z 25 maja 1785 r.
39 O kwestii tej też: VALERIANI, op. cit., s. 170.
40 Giornale ..., k. 101v, zapis z 12 stycznia 1790 r.