Instytut Sztuki (Warschau) [Editor]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Editor]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Editor]: Biuletyn Historii Sztuki (65.2003)

382

Kronika

Omówieniu, weryfikacji i interpretacji zasygna-
lizowanych powyżej zagadnień poświęcona została
międzynarodowa konferencja naukowa, zorganizo-
wana w dniach 21-23 listopada ubiegłego roku. Pa-
tronat nad obradami objął Marszałek Województwa
Dolnośląskiego, reprezentowany na otwarciu konfe-
rencji przez Wicemarszałka Województwa Dolno-
śląskiego Leszka Ryka, swoje poparcie dla idei
wyrazili również prezydent miasta Legnicy Tadeusz
Krzakowski, a także Prorektor Uniwersytetu Wro-
cławskiego prof. dr hab. Jerzy Maroń, pełniący funk-
cję moderatora pierwszej części obrad. Organizacja
konferencji oraz towarzyszącej jej wystawy przypa-
dła w udziale Muzeum Miedzi w Legnicy, kierowa-
nym przez Andrzeja Niedzielenkę, natomiast opiekę
nad merytoryczną stroną sesji powierzono prof. dr
hab. Janowi Harasimowiczowi (Instytut Historii Sztu-
ki, Uniwersytet Wrocławski). Wysoką rangę tej im-
prezie zapewnił udział referentów z kilku krajów -
oprócz wielu ośrodków naukowych z Polski (zwłasz-
cza Wrocławia) i Niemiec, w wielopłaszczyznowy
dialog na temat Wernera włączyli się również bada-
cze z Czech i Słowenii. Dla poziomu i przebiegu ob-
rad istotne było także pozyskanie najbardziej
zasłużonych badaczy dziejów i kultury nowożytnego
Śląska, a przede wszystkim głównej monografistki
życia i ceuvre Wernera - Angeliki Marsch, która 28
stycznia 2003 r. otrzymała doktorat honoris causa
uniwersytetu w Hamburgu (jej laudatorami byli Jan
Harasimowicz i Arno Herzig).
Celom i założeniom sesji, a także zwięzłemu
podsumowaniu obecnego stanu badań na temat Wer-
nera poświęcone było wystąpienie Jana Harasimo-
wicza, otwierające pierwszy dzień obrad. Prelegent
podjął również kwestię zaplanowanej edycji Topo-
graphii, która, przygotowywana przez środowiska
wrocławskich historyków sztuki i germanistów, we
współpracy z Muzeum Miedzi, ma w najbliższym
czasie zostać zainicjowana wydaniem części obej-
mującej topografię dawnego księstwa legnickiego.
W kontekście tego bezprecedensowego zamierzenia
(rysunki Wernera publikowane były dotychczas wy-
rywkowo, najczęściej stanowiąc materiał ilustracyj-
ny monografii portretowanych przez śląskiego
rysownika miast, klasztorów czy dóbr szlacheckich)
głos zabrał również Wojciech Kunicki (Instytut Fi-
lologii Germańskiej, Uniwersytet Wrocławski), któ-
ry barwnie przedstawił problematykę tekstologiczną
tej partii Topographii. Zarysował on założenia, jakie
obowiązywać będą edycję, tak, by spełniała współ-
czesne standardy wydawnictw dwujęzycznych,
gdzie jedną z naj ważniej szych kwestii jest zachowa-
nie formy oryginału a zarazem opatrzenie jej apara-
tem naukowym. Arno Herzig (Hamburg) nakreślił
natomiast obraz przemian politycznych i społeczno-
gospodarczych, jakie dokonały się w XVIII wieku

na Śląsku. Procesy te - schyłek rządów Habsbur-
gów, konwencja w Altranstadt (1707), przejście
ziem śląskich pod panowanie Prus i reformy Fryde-
ryka II - wycisnęły silne piętno na kolejach losu
Wernera, czego ślady odnaleźć można zarówno
w jego autobiografii, jak i twórczości (yide sygno-
wany miedzioryt ilustrujący hołd stanów śląskich
7 listopada 1741 roku).
Główną część obrad 21 listopada stanowiły jed-
nak trzy fundamentalne referaty o charakterze bio-
graficznym, poruszające również najistotniejsze
kwestie związane z ceuvre Wernera. Angelika
Marsch (Hamburg) w swoim obszernym wystąpie-
niu za punkt wyjścia obierając wydarzenia wzmian-
kowane w zapiskach rysownika, a także widoki
miast, szczegółowo omówiła zestawione przez sie-
bie itinerarium, weryfikując jednocześnie w pewnej
mierze dotychczasowe ustalenia, wynikające najczę-
ściej z dosłownego odczytywania pisanej pod koniec
życia autobiografii. Charakterystyczne jest tymcza-
sem, że opracowując autobiografię Werner pomijał
całe dziesięciolecia, nie wspominał również funkcji
pełnionych dla von Sinzendorfa, co więcej - nie po-
święcił żadnej wzmianki dziełu swego życia czyli
Topographii. Wypowiedź Ryszarda Lena (Biblio-
teka Uniwersytecka we Wrocławiu) skoncentrowała
się wokół dwóch kwestii, które obudziły żywą dys-
kusję. Według prelegenta, Werner był żarliwym ka-
tolikiem, wyraźnie występującym przeciw prote-
stantom (czemu przeczy jednak narysowanie przez
niego seria zborów śląskich), a ponadto reprezento-
wać ma wzorcowy niemal przykład człowieka baro-
ku a zarazem Europejczyka. W trakcie dyskusji,
a także w ramach kolejnych referatów, do głosu do-
szła jednak i „druga twarz" Wernera, uwypuklająca
oświeceniowe cechy jego osoby i twórczości, które
miały się zresztą przenikać z aspektami typowo ba-
rokowymi. Referat Iwony Rybki-Cegleckiej (Re-
gionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska
Kulturowego we Wrocławiu) skoncentrowany był
natomiast na problematyce redakcji Topographii,
zarówno jej ilustracyjnego, jak i historycznego kon-
tekstu. Autorka podkreśliła zakorzenienie warstwy
tekstowej rękopisu w nowożytnej historiografii
i geografii Śląska, w kształcie, jaki wyznaczony zo-
stał przez stan badań do 3. ćwierci XVIII w.
Historiozoficzny aspekt Topographii przedsta-
wiały również dwa kolejne wystąpienia: Wolfganga
Kesslera (Martin-Opitz Bibliothek w Herne) oraz
Lucyny Harc (Instytut Historyczny, Uniwersytet
Wrocławski). Ich autorzy szczegółowo zajęli się
problemem zależności tekstu Topographii od nowo-
żytnych opisów Śląska i jego dziejów, zarówno
w kontekście uporządkowania wewnętrznego ręko-
pisu, jak również w warstwie faktograficznej i histo-
riozoficznej. Potwierdzenie znalazły sugerowane