DOI issue:
Nr. 3-4
DOI article:Cornell, Peter: O rolach artysty
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.49349#0439
O ROLACH ARTYSTY
425
5. Enrico Insabato, Portret grupowy z hanem Agueli
(stoi pierwszy od lewej)
poetykę11. Z tego samego powodu Salvador Dali praktykuje paranoiczno-krytyczną meto-
dę, która staje się kamieniem węgielnym jego twórczości, podczas gdy Antonin Artaud z
kliniki psychiatrycznej Rodez intensywnie identyfikuje się z kryzysem Van Gogha w
książce „Van Gogh samobójczo zamordowany przez społeczeństwo". Mówienie w tym
kontekście o roli może wydać się cyniczne, ponieważ prawdziwa choroba psychiczna jest
przyczyną cierpienia, nie zaś przedmiotem symulacji. Okoliczności się jednak kompliku-
ją, ponieważ publiczność oczekuje od artystów melancholii i mentalnych odchyleń. Na-
wet po wojnie są to oczekiwania żywo podtrzymywane przez Art Brut oraz Cobrę - w ten
właśnie sposób powstaje do obsadzenia nowa rola. W XX w. w Szwecji kryzys mentalny
splata się z wizerunkiem kilku głównych artystów, przede wszystkim ekspresjonistów ta-
kich jak: Sigrid Hjerten (1885-1948), Ake Góransson (1902-1942), Inge Schióler, Erland
Cullberg (1931-) czy Lena Cronqvist (1938-).
Na peryferiach kręgu melancholików znajduje się psychopata, do którego odwołuje się
Norman Mailer w eseju „The White Negro" z 1957 r., gdzie rysuje portret hippisa, „bun-
townika bez powodu"12. Styl życia hippisa przypomina życie czarnego Amerykanina -
obaj egzystują jako outsiderzy, w ciągłym zagrożeniu i bliskości przemocy. Hippis jest
zmysłowy, zawsze w ruchu, oddany jazzowi, marihuanie, seksowi i ekstazie. Żyje tylko
teraźniejszością, nigdy nie odkładając przyjemności na niepewne jutro. Rozwija swój ta-
jemny język, oparty nie na znaczeniu poszczególnych słów, lecz na rytmie i intonacji;
przypomina to mniej więcej Marlona Brando w „Dzikim". Mailer porównuje ten wibrujący
język do abstrakcyjnego języka obrazów. Trudno nie kojarzyć go z malarstwem Jacksona
Pollocka, twórcy, którego biografia i sposób życia jest ucieleśnieniem roli „białego Murzy-
na". Hippis przynależy do pokolenia bitników, którego wzorcem jest postać Deana Moriar-
ty'ego, bohatera powieści Jacka Kerouaca „On the road"13. Bitnik to kolega pokoleniowy,
rówieśnik hippisa-jego łagodniejszy, bardziej intelektualizujący i introwertyczny brat. Obaj
11 A. BRETON P. ELUARD, L'Immaculate conception,Paris 1930.
12 N. MAILER, The White Negro, [in:] Advertisements for myself, New York 1959.
13 J. KEROUAC, On the road, New York 1950.
425
5. Enrico Insabato, Portret grupowy z hanem Agueli
(stoi pierwszy od lewej)
poetykę11. Z tego samego powodu Salvador Dali praktykuje paranoiczno-krytyczną meto-
dę, która staje się kamieniem węgielnym jego twórczości, podczas gdy Antonin Artaud z
kliniki psychiatrycznej Rodez intensywnie identyfikuje się z kryzysem Van Gogha w
książce „Van Gogh samobójczo zamordowany przez społeczeństwo". Mówienie w tym
kontekście o roli może wydać się cyniczne, ponieważ prawdziwa choroba psychiczna jest
przyczyną cierpienia, nie zaś przedmiotem symulacji. Okoliczności się jednak kompliku-
ją, ponieważ publiczność oczekuje od artystów melancholii i mentalnych odchyleń. Na-
wet po wojnie są to oczekiwania żywo podtrzymywane przez Art Brut oraz Cobrę - w ten
właśnie sposób powstaje do obsadzenia nowa rola. W XX w. w Szwecji kryzys mentalny
splata się z wizerunkiem kilku głównych artystów, przede wszystkim ekspresjonistów ta-
kich jak: Sigrid Hjerten (1885-1948), Ake Góransson (1902-1942), Inge Schióler, Erland
Cullberg (1931-) czy Lena Cronqvist (1938-).
Na peryferiach kręgu melancholików znajduje się psychopata, do którego odwołuje się
Norman Mailer w eseju „The White Negro" z 1957 r., gdzie rysuje portret hippisa, „bun-
townika bez powodu"12. Styl życia hippisa przypomina życie czarnego Amerykanina -
obaj egzystują jako outsiderzy, w ciągłym zagrożeniu i bliskości przemocy. Hippis jest
zmysłowy, zawsze w ruchu, oddany jazzowi, marihuanie, seksowi i ekstazie. Żyje tylko
teraźniejszością, nigdy nie odkładając przyjemności na niepewne jutro. Rozwija swój ta-
jemny język, oparty nie na znaczeniu poszczególnych słów, lecz na rytmie i intonacji;
przypomina to mniej więcej Marlona Brando w „Dzikim". Mailer porównuje ten wibrujący
język do abstrakcyjnego języka obrazów. Trudno nie kojarzyć go z malarstwem Jacksona
Pollocka, twórcy, którego biografia i sposób życia jest ucieleśnieniem roli „białego Murzy-
na". Hippis przynależy do pokolenia bitników, którego wzorcem jest postać Deana Moriar-
ty'ego, bohatera powieści Jacka Kerouaca „On the road"13. Bitnik to kolega pokoleniowy,
rówieśnik hippisa-jego łagodniejszy, bardziej intelektualizujący i introwertyczny brat. Obaj
11 A. BRETON P. ELUARD, L'Immaculate conception,Paris 1930.
12 N. MAILER, The White Negro, [in:] Advertisements for myself, New York 1959.
13 J. KEROUAC, On the road, New York 1950.