DOI issue:
Nr. 3-4
DOI article:Sandqvist, Tom: Różnorodna tożsamość: konkretyzm jako przełom w fińskiej sztuce współczesnej
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.49349#0456
442
Tom Sandquist
3. Magnus Enckell, Fantazja,
akwarela i gwasz, 1895
i Maire Gullichsen, żarliwa patronka sztuki fińskiej, postanowili w 1935 r. założyć w
Helsinkach firmę „Artek", zajmującą się aranżacją wnętrz, promującą meble Alvara Aal-
to i jednocześnie spełniającą rolę galerii sztuki nowoczesnej. W tym samym czasie roz-
poczęła działalność oparta na francuskich wzorcach nauczania Wolna Szkoła Malarstwa,
stanowiąca alternatywę dla Akademii Sztuk Pięknych.
Wolna Szkoła Malarstwa, która stała się swego rodzaju poletkiem doświadczalnym
kiełkującego konkretyzmu i konstruktywizmu, pragnęła tchnąć życie w pełną stagnacji,
zamkniętą i zadufaną w sobie atmosferę artystyczną, którą potępiał między innymi krytyk
„Gazety Sztokholmskiej", Gustaf Nasstróm, ganiąc w swej recenzji wielką „ogólną wy-
stawę sztuki" zorganizowaną w 1933 r. przez Akademię Sztuk Pięknych w helsińskim
muzeum „Konsthallen". Podejmując ostrą i bezpośrednią polemikę z nazbyt entuzja-
styczną rodzimą krytyką, Nasstróm pisał: Od czasu świetności Tyko Sallinena sztuka Fin-
landii powróciła do łagodnego naturalizmu9. Szkoła, która zapoczątkowała działalność
w małym mieszkaniu-atelier na ulicy Sódra Kajen 14, przez dwa dziesięciolecia zależna
była wyłącznie od prywatnego wsparcia pani Gullichsen i egzystowała bez państwowych
dotacji aż do 1970 r. Co się zaś tyczy założeń pedagogicznych, nieprzypadkowo Maire
Gullichsen powołała także do życia „Artek", którego artystyczne motto pozostaje w zgo-
dzie z duchem funkcjonalistycznych i społecznych ideałów totalnego środowiska życia
sięgających korzeniami idei Bauhausu. Edukacja artystyczna przebiegała zasadniczo w
dwóch kierunkach. Pierwszy z nich stanowili artyści dążący do uzyskania całkowicie
abstrakcyjnego wyrazu opartego na obserwacji natuiy - tym tropem podążał Tor Arne,
(ur. 1934) jeden z najbardziej energicznych rektorów szkoły, którego kadencja trwała od
początku lat 60. do roku 1970. Drugim, był nurt sztuki „intelektualnej" nastawionej na
formalne zagadnienia kompozycji, skłaniający się w stronę czystego konkretyzmu. Zwo-
lennikami tej koncepcji byli: Carolus Enckell (ur. 1945), następca Tora Arne, oraz Sam
9 R. NUMMELIN, Nya Grupperingar, [w:] Konsten i Finland,frdn medeltid till nutid, Helsinki,1998, s. 296 [przyp.
tłum.].
Tom Sandquist
3. Magnus Enckell, Fantazja,
akwarela i gwasz, 1895
i Maire Gullichsen, żarliwa patronka sztuki fińskiej, postanowili w 1935 r. założyć w
Helsinkach firmę „Artek", zajmującą się aranżacją wnętrz, promującą meble Alvara Aal-
to i jednocześnie spełniającą rolę galerii sztuki nowoczesnej. W tym samym czasie roz-
poczęła działalność oparta na francuskich wzorcach nauczania Wolna Szkoła Malarstwa,
stanowiąca alternatywę dla Akademii Sztuk Pięknych.
Wolna Szkoła Malarstwa, która stała się swego rodzaju poletkiem doświadczalnym
kiełkującego konkretyzmu i konstruktywizmu, pragnęła tchnąć życie w pełną stagnacji,
zamkniętą i zadufaną w sobie atmosferę artystyczną, którą potępiał między innymi krytyk
„Gazety Sztokholmskiej", Gustaf Nasstróm, ganiąc w swej recenzji wielką „ogólną wy-
stawę sztuki" zorganizowaną w 1933 r. przez Akademię Sztuk Pięknych w helsińskim
muzeum „Konsthallen". Podejmując ostrą i bezpośrednią polemikę z nazbyt entuzja-
styczną rodzimą krytyką, Nasstróm pisał: Od czasu świetności Tyko Sallinena sztuka Fin-
landii powróciła do łagodnego naturalizmu9. Szkoła, która zapoczątkowała działalność
w małym mieszkaniu-atelier na ulicy Sódra Kajen 14, przez dwa dziesięciolecia zależna
była wyłącznie od prywatnego wsparcia pani Gullichsen i egzystowała bez państwowych
dotacji aż do 1970 r. Co się zaś tyczy założeń pedagogicznych, nieprzypadkowo Maire
Gullichsen powołała także do życia „Artek", którego artystyczne motto pozostaje w zgo-
dzie z duchem funkcjonalistycznych i społecznych ideałów totalnego środowiska życia
sięgających korzeniami idei Bauhausu. Edukacja artystyczna przebiegała zasadniczo w
dwóch kierunkach. Pierwszy z nich stanowili artyści dążący do uzyskania całkowicie
abstrakcyjnego wyrazu opartego na obserwacji natuiy - tym tropem podążał Tor Arne,
(ur. 1934) jeden z najbardziej energicznych rektorów szkoły, którego kadencja trwała od
początku lat 60. do roku 1970. Drugim, był nurt sztuki „intelektualnej" nastawionej na
formalne zagadnienia kompozycji, skłaniający się w stronę czystego konkretyzmu. Zwo-
lennikami tej koncepcji byli: Carolus Enckell (ur. 1945), następca Tora Arne, oraz Sam
9 R. NUMMELIN, Nya Grupperingar, [w:] Konsten i Finland,frdn medeltid till nutid, Helsinki,1998, s. 296 [przyp.
tłum.].