Pierwowzory graficzne Zimowej Panoramy Gdańska Andreasa Stecha

115


1. Andreas Stech, Zimowa panorama Gdańska, 1678, olej płótno

Na obydwóch obniżony horyzont służy lepszemu oddaniu szczegółów zabudowy miasta,
jak również okolic podmiejskich łącznie z wodami Zatoki Gdańskiej i drogami wodnymi
prowadzącymi do portu. Na pierwszym planie widnieje kartusz opisujący rycinę, oraz
wzniesienie określone jako Hagels Berg.
Analogiczną sytuację odnajdujemy na rycinie określanej jako widok Gdańska powsta-
ły około 1616 roku6. Mamy tu do czynienia z niemal tym samym ujęciem miasta co
u Hogenberga i Stecha. Rycina ta powstała jako ilustracja do dzieła Bernatiusa Comme-
morarium rerum wydanego w Amsterdamie w 1616 roku.
Wszystkie wspomniane panoramy łączy wspólny punkt z którego wykonano szkice
służące do ich realizacji. Weduty te określa sięjako wykonane z Grodziska (Góry Grado-
wej) co jest pewną nieścisłością, niestety na wspomnianym wzgórzu nie odnajdziemy
miejsca widokowego o takich walorach krajobrazowych jakie prezentują omawiane pano-
ramy. Aby uzyskać efekt umieszczenia kościoła św. Katarzyny na osi kompozycji należy
umiejscowić obserwatora nie na Górze Gradowej lecz około 300 do 400 metrów na połu-
dnie (w stronę Biskupiej Górki).Przypuszczenie to zdaje się potwierdzać umieszczenie
przez Stecha w lewym skraju kompozycji, a nie w jej centrum wzniesienia które według
legendy zamieszczonej na kartuszu nosi nazwę Hagels Berg (Góra Gradowa). Być może
przed przebudową fortyfikacji miejskich istniał tam stały punkt widokowy z którego ze
względu na jego walory korzystano przy wykonywaniu szkiców i notatek. Teorię tą mógł-
by potwierdzać obraz olejny na desce przechowywany w Muzeum Narodowym w Gdań-
sku pierwotnie przypisywany Antoniemu Móllerowi. Na podstawie rysunków, ostatecznie
został on określony jako praca Hansa Kriega (ok. 1590-1643). Widok gdańska datowany
na około 1620roku7, (przypuszczalnie wieko skrzyni przeznaczonej na wyprawę ślubną)

6 Dawny Gdańsk w rycinach XVI-XVIII, red. D.Idziak, Gdańsk 1969, nr kat 23.

7 Aurea porta ..., s.144.