364

RYSZARD DEPTA
Toruń

Geschichte der bildenden Kunst in Ósterreich
(Osterreichische Akademie der Wissenschaften, Wien.
Herausgegeben von Hermann Fillitz). Band 4: Barock.
Herausgegeben von Hellmut Lorenz, Prestel Verlag, Munchen-London-New York 1999,
ss. 688, il.*

Zamierzona na sześć tomów synteza dziejów
sztuki w Austrii to niewątpliwie jedno z naj-
bardziej monumentalnych przedsięwzięć au-
striackiej historiografii sztuki ostatnich lat. Jej
początki sięgają połowy lat siedemdziesiątych ubie-
głego stulecia, kiedy to, po objęciu jednej z katedr
historii sztuki na Uniwersytecie Wiedeńskim, Her-
mann Fillitz wraz z przedwcześnie zmarłą Renate
Wagner-Rieger próbowali sformułować zasadnicze
założenia tego projektu. Później profesorowi Fillit-
zowi udało się uzyskać poparcie ze strony Austriac-
kiej Akademii Nauk (powołanie komisji historii
sztuki, 1979), ministerstwa oświaty i kultury oraz
funduszu wspierania badań naukowych, a także
sponsorów. Działania te stworzyły podstawę dla po-
wołania zespołu uczonych, którzy podjęli się reali-
zacji projektu.
Hermann Fillitz, emerytowany profesor uniwer-
sytetów w Wiedniu i Bazylei, były dyrektor Au-
striackiego Instytutu Kultury w Rzymie, pierwszy
dyrektor wiedeńskiego Kunsthistorisches Museum i
rzeczywisty członek Austriackiej Akademii Nauk,
znany szerokiemu kręgowi historyków sztuki, m.in.
jako główny autor tomu Mittelalter I z nowej serii
„Propylaen-Kunstgeschichte" (1969), wziął na sie-
bie obowiązek głównego redaktora naukowego ca-
łego przedsięwzięcia, a także redaktora naukowego
pierwszego tomu poświęconego sztuce wczesnośre-
dniowiecznej i romańskiej w Austrii (Fruh- und
Hochmittelalter) - tom ten ukazał się jako pierwszy
z sześciotomowej serii w 1998 roku. W następnym
roku ukazał się (omawiany tu) tom czwarty poświę-
cony barokowi pod redakcją Hellmuta Lorenza, a w
roku 2000 tom drugi zatytułowany Gotik pod redak-
cją Guntera Bruchera. Na wydanie czekają jeszcze

tomy: III. Spdtmittelalter und Renaissance, V. 19.
Jahrhundert i VI. 20. Jahrhundert.
Tytuł serii, Geschichte der bildenden Kunst in
Ósterreich, odzwierciedla przekonanie (wyrażone w
przedmowie do pierwszego tomu przez Fillitza), że
generalnie (z wyjątkiem kilku okresów) nie można
mówić o sztuce austriackiej i że sztukę w Austrii
określały prądy płynące przede wszystkim z Włoch,
Francji i Niemiec. Jeśli zaś chodzi o zakres teryto-
rialny, to ogranicza się on zasadniczo do obszaru
dzisiejszej Austrii, przy czym uwzględnione zostały
tereny sąsiednie oddzielone w późniejszych czasach
granicami politycznymi, ale historycznie ściśle
związane z obecnym obszarem.
Założenia te są respektowane w omawianym tu
czwartym tomie serii poświęconym okresowi baro-
ku (s.12). Jego redaktorem i współautorem jest wy-
bitny znawca architektury barokowej Hellmut
Lorenz, profesor zwyczajny historii sztuki na Uni-
wersytecie Wiedeńskim, w latach 1985-1997 profe-
sor historii sztuki na Freie Universitat Berlin.
W przygotowaniu tomu wzięli też udział wybitni
znawcy tego okresu w sztuce Austrii (ich dorobek
naukowy znalazł częściowe odzwierciedlenie w za-
mieszczonej na końcu książki bibliografii): Sybille
Appuhn-Radtke (specjalistka w zakresie malarstwa
i grafiki), Karl Móseneder (malarstwo ścienne),
Friedrich PolleroB (mecenat, treści ideowe architek-
tury i sztuk przedstawiających), Wolfgang Prohaska
(malarstwo, zwłaszcza sztalugowe), Ingeborg
Schemper-Sparholz (rzeźba i plastyka dekoracyjna),
Franz Wagner (rzemiosło artystyczne, rzeźba) oraz
inni uczeni - autorzy artykułów w katalogu.

* Recenzję napisano w 2001 roku.