„Rodzina Centaurów" Louis de Silvestre'a w Pałacach Prezydenckim i w Wilanowie

43


1. Louis de Silvestre, Rodzina Centaurów, olej na płótnie, ok. 1732,
Muzeum Pałac w Wilanowie, fot. Muzeum Narodowe w Warszawie

Pomimo, iż płótna z Pałacu Prezydenckiego i Pałacu Wilanowskiego od dawna przycią-
gają uwagę miłośników sztuki nie dostrzeżono dotąd, iż Rodzina centaurów jest niezwykle
udaną próbą rekonstrukcji słynnego obrazu Zeuksisa - najwybitniej szego malarza greckiego
z przełomu V i IV w. przed Chr. - opisanego z prawdziwym mistrzostwem przez Lukiana,
jednego z najznakomitszych pisarzy starożytnych, żyjącego w II w. po Chr8. Zanim przywo-
łamy odpowiedni passus jednego z utworów Lukiana wypadnie krótko odnieść się do re-
cepcji twórczości tego autora w kulturze europejskiej oraz przybliżyć nieco postać twórcy
warszawskich obrazów.
2 Recepcja dzieł Lukiana w kulturze nowożytnej Europy
Lukian żył w latach około 120-190 po Chr.; pochodził z Samosat - syryjskiego mia-
sta nad Eufratem9. Miał porzucić zawód rzeźbiarza, by oddać się studiom retorycznym
i filozoficznym. Przez pewien czas związany był z Atenami, następnie wygłaszał mowy

8 Na temat twórczości Zeuksisa zob. PLINIUSZ STARSZY, Historia naturalna, tłum. I. i T. Zawadzcy, Wrocław-
Kraków 1961, s. 392-394 (ks. XXXV, 60-64), który nic o Rodzinie centaurów nie wspomina. O Zeuksisie i innych
malarzach greckich tworzących w V i IV wieku przed Chr. zob. M. NOWICKA, Z dziejów malarstwa greckiego
i rzymskiego, Warszawa 1988, s. 63 i nn; autorka ta nie wzmiankuje żadnych dzieł inspirowanych tekstami Lukiana w
polskiej kulturze artystycznej.

9 Znakomitym wprowadzeniem do twórczości Lukiana i jej recepcji pozostaje jeden z rozdziałów dzieła T. SlNKO,
Zarys historii literatury greckiej, t. 2, Warszawa 1959, s. 587-652. Zob. też „Wstęp historyczno-literacki" W. Madydy
do polskiego wydania wszystkich dialogów pisarza: LUKIAN, Dialogi, t. 1-3, przekł. K. Bogucki (t.1-2) i W. Madyda
(t. 3), Wrocław, Warszawa, Kraków 1960-1966; D. MARSCH, Lucian and the Latins. Humor and Humanism in the
Early Renaissance, Ann Arbor 1998.