Kronika Naukowa

617

Margarete i Stanisława Kubickich oraz ich wpływ
na kontakty artystyczne ugrupowania „Bunt" z nie-
mieckim czasopismem i galerią „Die Aktion". Thor-
sten Smidt (Kassel) wskazał cechy wspólne w
twórczości artystów określany ch jako „Nowi Dzicy"
w Polsce i „Neue Wilde" w Niemczech.
Zagadnieniu „wędrówki" dzieła sztuki poświę-
cono cztery wystąpienia. Pierwszy referat, Uwe
Hartmanna (Magdeburg), dotyczył losów zaginione-
go podczas 11 wojny światowej obrazu Francesco
Guardiego Schody Pałacu Dożów w Wenecji, który
został odnaleziony na Uniwersytecie w Heidelber-
gu. Regine Dehnel (Magdeburg) mówiła o pocho-
dzących z Polski obrazach, które znalazły się na
terenie Niemiec w wyniku zakupów, darowizn, czy
kradzieży. Tomasz Torbus (Leipzig/Wrocław) w
swym wystąpieniu używał określenia „wędrująca
narodowość" w odniesieniu do obiektów, które na
skutek podziałów terytorialnych znalazły się w gra-
nicach innego państwa. Podając za przykład zburze-
nie Fary Witoldowej w Grodnie czy zachowanie
zamków krzyżackich na terenie Polski podkreślił
znaczenie konstruowania pamięci historycznej w
polityce kulturalnej danego państwa. Pierwszy dzień
konferencji zamknął referat Stefana Muthesiusa
(Norwich) dotyczący wybranych aspektów oceny
polskiej ochrony zabytków po 1945 r. w oczach Za-
chodu na przykładzie odbudowy Starego Miasta,
która - wzbudzając początkowo ambiwalentne
uczucia - została ostatecznie zaakceptowana.
Drugi dzień konferencji został w całości poświę-
cony zagadnieniu wzorca. Ernst Badstubner (Gre-
ifswald/Berlin) mówił o oddziaływaniu katedry
magdeburskiej na architekturę terenów za wschod-
nią granicą Niemiec w XIII wieku, w tym także Pol-
ski centralnej, gdzie można odnaleźć detale o
magdeburskiej proweniencji. Janusz St. Kębłowski
(Tubingen) poruszył problemy tzw. niemieckiej „ko-
lonizacji" i „germanizacji" Śląska. Referat Ewy
Chojeckiej (Katowice) dotyczył grafiki środkowo-
europejskiej we wczesnym okresie nowożytnym.
Henryk Dziurla (Wrocław) powiązał przedstawienie
Tronu Łaski na fasadzie krzeszowskiego kościoła z
rysunkiem Berniniego Sanguinis Christi (odrzuca-
jąc tym samym obecną w literaturze przedmiotu rze-
komą inspirację ołtarzem głównym Fischera von
Erlach w kościele w Mariazell) oraz wysunął hipote-
zę, że krzeszowskie malowidło było źródłem inspi-
racji dla monachijskiego Tronu Łaski Cosmasa
Damiana Asama w kościele św. Jana Nepomucena.
Jakub Sito (Warszawa) wskazał na czytelne analo-
gie ołtarza głównego bazyliki paulińskiej na Jasnej
Górze z ołtarzami Matthiasa Steinla w kościołach w
Vorau i Hietzig oraz w kościele NMP na Piasku we
Wrocławiu. Dokładna analiza formalna - poza prze-
słankami natury społeczno-politycznej - pozwoliła

mu powiązać ołtarz jasnogórski z projektem samego
Steinla, a wariant projektu ołtarza Fischera von Er-
lach w Mariazell dostrzec w ołtarzu w kościele
bernardynów we Lwowie. Referat Tadeusza Berna-
towicza (Warszawa) omawiał działalność w Polsce
w XVIII wieku rodziny niemieckich ogrodników Jo-
hanna Georga, Carla Georga, Georga Baptista i Jo-
hanna Davida Knackfussów. Tematem wystąpienia
Mariusza Smolińskiego (Warszawa) były działające
w Reszlu warsztaty snycerskie K. Peuckera i J. Ch.
Schmidta, których lokalna formuła artystyczna była
skutkiem oddzielenia Warmii od Rzeczypospolitej
obszarem Prus Książęcych. Akademia Sztuk Pięk-
nych oraz prywatne szkoły malarstwa w Monachium
jako ośrodki wymiany doświadczeń artystycznych
były tematem referatu Jórga Meissnera (Berlin). Jo-
anna Wolańska (Kraków) mówiła o „szkole z Beu-
ron", której działalność była w Polsce dobrze znana
już w latach 80. XIX wieku; nie udało się jednak
(być może poza jednym gwaszem) uchwycić żadne-
go dzieła wiązanego z „beurończykami" na naszym
terenie. Obraz Dietriecha Montena Finis Poloniae
1831, znany również pod tytułem Pożegnanie Pola-
ków z Ojczyzną i jego popularyzacja po powstaniu
listopadowym był tematem wystąpienia Konrada
Vanji (Berlin). Obraz ten był wielokrotnie naślado-
wany - od kolorowanych litografii do przedstawień
na filiżankach, tabakierkach czy porcelanowych
główkach fajek. Wojciech Bałus (Kraków) zanalizo-
wał dwa kościoły zbudowane wg projektów
Jana Sasa Zubrzyckiego, z charakterystycznym
oktogonalnym przęsłem na skrzyżowaniu naw - Mi-
sjonarzy w Tarnowie i Redemptorystów w Krako-
wie-Podgórzu. Motyw ten został zaczerpnięty
z niemieckiej architektury, być może z projektów Jo-
hannesa Otzena. Referat Katarzyny Uchowicz (War-
szawa) dotyczył polskiej kuchni funkcjonalnej
zaprojektowanej przez Barbarę Brukalską, dla któ-
rej inspiracją była kuchnia frankfurcka Margarete
Schutte-Lihotzky. Na zakończenie obrad Andrea
Langer (Leipzig) dokonała krótkiej prezentacji no-
wej serii wydawniczej Grupy Roboczej Polskich
i Niemieckich Historyków Sztuki.
Ostatni dzień obrad poświęcono osobie fundato-
ra. Nikolaus Gussone (Ratingen-Hósel) mówił
o pierwszej królowej Polski Rychezie i jej znacze-
niu dla rozwoju polskiej kultury. Referat Svena Hau-
schke (Augsburg) dotyczył płyty nagrobnej Filippo
Buonaccorsiego zwanego Kallimachem, odlanej
w Norymberdze w warsztacie Vischera według
drewnianego modelu Wita Stwosza. Kevin Kandt
(Berlin) omówił handel dziełami sztuki pomiędzy
Gdańskiem a Rzeczpospolitą Obojga Narodów
w okresie panowania Jana III Sobieskiego. Wystą-
pienie Anny Oleńskiej (Warszawa) było poświęcone
kontaktom magnata, hetmana Jana Klemensa