DOI Heft:
Nr. 3
DOI Artikel:Artykuły i Komunikaty
DOI Artikel:Sobczyńska-Szczepańska, Mirosława: Problem autorstwa kościoła dworskiego w Cieszkowie oraz świątyni trynitarzy w Krotoszynie w świetle źródeł
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.70769#0418
416
Mirosława Sobczyńska-Szczepańska
13. Kościół pw. św. Stanisława
Biskupa w Rydzynie,
fragment sklepienia
w przęśle wstępnym.
Fot. M. Szczepański 2004
Zważywszy, że rawicki ratusz o prostopadłościennej, nieurozmaiconej bryle oraz skromnej
i płaskiej artykulacji, pod względem poziomu artystycznego nie może równać się ze świą-
tynią w Cieszkowie, trudno przypuszczać, iż Leopold Ostritz wywarł wpływ na jej osta-
teczny kształt. Jego udział w „fabryce” cieszkowskiej ograniczył się zapewne do
użyczania i nadzorowania członków ekipy budowlanej równolegle pracującej w Rawiczu.
Podsumowując, w świetle zaprezentowanych przekazów źródłowych nie ma wystar-
czających podstaw do tego, by uznać Karola Marcina Frantza za twórcę planów świątyni
dworskiej w Cieszkowie. Zdecydowanie więcej argumentów przemawia za przyjęciem
hipotezy, iż zostały one wykonane przez Kiliana Ignacego Dientzenhofera lub któregoś
z czeskich architektów z jego kręgu, a następnie zmodyfikowane przez Karola Józefa
Póltza wykształconego w środowisku wrocławskim, który razem z Leopoldem Ostritzem
podjął się ich realizacji.
Mało prawdopodobne wydaje się również, że to Karol Marcin Frantz przygotował wa-
riant „dientzenhoferowskiego” projektu zrealizowany już po jego śmierci w Krotoszynie,
odległym od Cieszkowa o niespełna 10 km. Murowany kościół trynitarzy został wzniesio-
ny w latach 1767-1774 sumptem właścicielki tej miejscowości, hetmanowej Ludwiki
z Mniszchów Potockiej. Początki jego fundacji giną w pomrokach dziejów. Z informacji
zawartych w Carta Quanta19, dokumencie spisywanym od roku 1760, wynika, że w latach
29 Carta Quanta seu Summa Rationum de statu conventu Crotosiniensis ab Anno Dni 1763-tio inchoata - księga
zawierająca sporządzane co trzy lata sprawozdania z życia klasztoru, przedstawiane na kapitułach prowincjalnych;
przechowywana w Archiwum Państwowym w Poznaniu (dalej APP), syg. 53/3220/0/-/1. Jej fragmenty dotyczące bu-
dowy kościoła murowanego opublikował i omówił W. Dalbor. Zob. DALBOR, „Związki Wielkopolski...” s. 34.
Mirosława Sobczyńska-Szczepańska
13. Kościół pw. św. Stanisława
Biskupa w Rydzynie,
fragment sklepienia
w przęśle wstępnym.
Fot. M. Szczepański 2004
Zważywszy, że rawicki ratusz o prostopadłościennej, nieurozmaiconej bryle oraz skromnej
i płaskiej artykulacji, pod względem poziomu artystycznego nie może równać się ze świą-
tynią w Cieszkowie, trudno przypuszczać, iż Leopold Ostritz wywarł wpływ na jej osta-
teczny kształt. Jego udział w „fabryce” cieszkowskiej ograniczył się zapewne do
użyczania i nadzorowania członków ekipy budowlanej równolegle pracującej w Rawiczu.
Podsumowując, w świetle zaprezentowanych przekazów źródłowych nie ma wystar-
czających podstaw do tego, by uznać Karola Marcina Frantza za twórcę planów świątyni
dworskiej w Cieszkowie. Zdecydowanie więcej argumentów przemawia za przyjęciem
hipotezy, iż zostały one wykonane przez Kiliana Ignacego Dientzenhofera lub któregoś
z czeskich architektów z jego kręgu, a następnie zmodyfikowane przez Karola Józefa
Póltza wykształconego w środowisku wrocławskim, który razem z Leopoldem Ostritzem
podjął się ich realizacji.
Mało prawdopodobne wydaje się również, że to Karol Marcin Frantz przygotował wa-
riant „dientzenhoferowskiego” projektu zrealizowany już po jego śmierci w Krotoszynie,
odległym od Cieszkowa o niespełna 10 km. Murowany kościół trynitarzy został wzniesio-
ny w latach 1767-1774 sumptem właścicielki tej miejscowości, hetmanowej Ludwiki
z Mniszchów Potockiej. Początki jego fundacji giną w pomrokach dziejów. Z informacji
zawartych w Carta Quanta19, dokumencie spisywanym od roku 1760, wynika, że w latach
29 Carta Quanta seu Summa Rationum de statu conventu Crotosiniensis ab Anno Dni 1763-tio inchoata - księga
zawierająca sporządzane co trzy lata sprawozdania z życia klasztoru, przedstawiane na kapitułach prowincjalnych;
przechowywana w Archiwum Państwowym w Poznaniu (dalej APP), syg. 53/3220/0/-/1. Jej fragmenty dotyczące bu-
dowy kościoła murowanego opublikował i omówił W. Dalbor. Zob. DALBOR, „Związki Wielkopolski...” s. 34.