Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (75.2013)

437

JOLANTA POLANOWSKA
Warszawa, Instytut Sztuki PAN

Mokotów - ogród krajobrazowy
Izabelli Lubomirskiej
dedykowany Jean-Jacques Rousseau

Rare, divin et sublime Ecrivain,
que a I’humanite tu as fait du bien
(inskrypcja z pomnika Rousseau w Mokotowie)

Trzysta lat, jakie upłynęło od urodzin
Jean-Jacques Rousseau (1712-1778),
pisarza, który jako jeden z pierw-
szych sformułował idee podjęte przez sztuki
plastyczne epoki romantyzmu1, skłania do
postawienia pytania o jego wpływ na sztukę
polską. Szczupłość miejsca pozwala tu roz-
ważyć jedynie dedykowany Szwaj carowi je-
den z wczesnych polskich ogrodów krajo-
brazowych końca XVIII w. - Mokotów (il. 1).
Założenie to, szczątkowo zachowane
w obrębie Warszawy2, zostało szczegółowo
1 Maurice CRANSTON, „Rousseau, Jean-Jacques”, [w:]
Dictionary of Art, Ed. Jane TURNER, London 1996, t.
27, s. 265; Oxford Companion to Gardens, eds. Geoffrey
and Susan JELLICOE, Oxford-New York 1991, s. 487.
2 Obecnie zespół Pałacyk Szustra i Park Morskie Oko, ul.
Puławska 55/59. Założenie przekształcane w XIX w.,
część rozparcelowana, zniszczone 1939-1945, część (8,25
ha) rewaloryzowana; pałacyk przebudowany (1825-1828,
Henryk Marconi), spalony 1944, odbudowany 1962-
1965; z pawilonów zachowane: Glorietta Flamandzka (po
1828 przekształcona na Domek Mauretański, Henryk
Marconi) i Wieża z Gołębnikiem: Katalog pomiarów za-
bytków architektury i budownictwa, Warszawa 1967,
s. 548; Narodowy Instytut Dziedzictwa, Warszawa, Ar-
chiwum Ośrodka Ochrony Zabytkowego Krajobrazu:
Ewidencja parku Promenada przy pałacu Szustrów
w Warszawie, Warszawa 1984, mpis; nr 4844 (I): Hanna


1. Jan Piotr Norblin (?), lub rysownik
z jego kręgu, Grzegorz Wakulewicz (?),
Pomnik Jean-Jacques Rousseau
w Mokotowie, rysunek tuszem, 24,5 x 16,6 cm,
1789-1790, Muzeum Narodowe w Warszawie,
inw. MNW,Nieb. 143/pl. 12, rys. 3. Fot. MNW