Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (75.2013)

641

KATARZYNA KOLENDO-KORCZAK
Warszawa, Instytut Sztuki PAN
Sarkofag Stefana Batorego i jego wzory
graficzne, czyli Res gestae regi Stephani
Cynowy sarkofag Stefana Batorego z krypty w katedrze wawelskiej, dzieło o bardzo
interesującym programie ideowym, nie był dotąd przedmiotem głębszych badań,
chociaż pisano o nim wielokrotnie w kontekście pozostałych sarkofagów królew-
skich i ustalając jego twórcę (il. I)1.
Sarkofag Stefana Batorego odnaleziony został podczas robót, związanych z uporząd-
kowaniem i renowacją grobów królewskich w katedrze wawelskiej, mających na celu
umożliwienie ich zwiedzania2. 20 lipca 1877 r. pod kaplicą Batorego zespół kierowany
przez Józefa Łepkowskiego odkrył sarkofag króla Stefana. Po jego otwarciu zwłok nie
ruszano, nie wyjmowano również zachowanych insygniów, sporządzono jedynie doku-
mentację: rysunki i akwarele wykonał Ludwik Łepkowski, a fotografie Walery Rzewuski.
Zewnętrzny cynowy sarkofag, który rozpadł się w spojeniach, został odrestaurowany
przez Antoniego Hutlauera dzięki fundacji Katarzyny Potockiej3. Po konserwacji sarko-
1 Adam BOCHNAK, „Eksport z miast pruskich w głąb Polski w zakresie rzemiosła artystycznego”, [w:] Studia Pomor-
skie, Wrocław 1957, t. II, s. 36-43. Bochnak korzystał z obszernej dokumentacji znajdującej się w Tekach Józefa Łep-
kowskiego w Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, zawierającej dokumentację ikonograficzną oraz notatki i wypisy
archiwalne. Obecnie w zbiorach Muzeum UJ znajduje się jedynie część ikonograficzna. Poszukiwania rękopisów w
Muzeum UJ, Archiwum UJ oraz Bibliotece Jagiellońskiej nie przyniosły rezultatu. O sarkofagu również m.in.: Katalog
Zabytków Sztuki w Polsce, t. IV: Miasto Kraków, red. Adam BOCHNAK, Jan SAMEK, cz. I: Wawel, oprać. Jerzy
SZABŁOWSKI, Warszawa 1965, s. 109, il. 720, 722; Franciszek MAMUSZKA, „Rzemiosło artystyczne w Gdańsku”,
[w:] Gdańsk, jego dzieje i kultura, red. Tytus BIENIECKI, Bożena CHRANICKA, Aleksandra CZESZUNIST, Warsza-
wa 1969, s. 475; Adam BOCHNAK, Kazimierz BUCZKOWSKI, Rzemiosło artystyczne w Polsce, Warszawa 1977,
s. 31-33; Jan SAMEK, Polskie rzemiosło artystyczne. Czasy nowożytne, Warszawa 1984, s. 35-37; Janusz KRAUSE,
Sarkofagi cynowe. Probłematyka technologiczna, warsztatowa i konserwatorska, Toruń 1995, s. 117; Krzysztof
J. CZYŻEWSKI, „Metalowe sarkofagi królewskie w katedrze na Wawelu”, [w:] Gdańsk dla Rzeczypospolitej. W służ-
bie Króla i Kościoła, kat. wyst., Muzeum Historyczne miasta Gdańska, red. Jolanta TALBIERSKA, Warszawa 2004,
s. 84-88; nota katalogowa Krzysztofa J. CZYŻEWSKIEGO, s. 211. O dekoracji zob.: Ewa ZAPOLSKA, Cnoty teoło-
galne i kardynalne, Kraków 2000, s. 87, 105; Maria RDESIŃSKA, „Z ikonografii władzy. Obraz władcy na królew-
skich sarkofagach wawelskich”, [w:] Sztuka w kręgu władzy. Materiały LVII Ogólnopolskiej Sesji Naukowej
Stowarzyszenia Historyków Sztuki, poświęconej pamięci Profesora Szczęsnego Dettloffa (1878-1961) w 130. rocznicę
urodzin. Toruń, 13-15 listopada 2008, red. Elżbieta PILECKA i Katarzyna KLUCZWAJD, Warszawa 2009, s. 181-184.
2 Historię prac w wawelskich kryptach szczegółowo opisuje Andrzej WITKO, „Nowe urządzenie krypt królewskich na
Wawelu w latach siedemdziesiątych XIX wieku”, Studia Waweliana 1992,1.1, s. 97-111.
3 K. S„ „Groby królewskie na Wawelu”, [w:] Józefa Czecha Kalendarz Krakowski na rok 1877, s. 42-44; id., „Groby
królewskie na Wawelu”, [w:] Józefa Czecha Kalendarz Krakowski na rok 1888, s. 57-58; Tadeusz KRUSZYŃSKI,
„Sarkofag Stefana Batorego w grobach królewskich na Wawelu”, Kurier Literacko-Naukowy 1932, nr 4, s. II-IV.