844

Lechosław Lameński

503 strony tekstu oraz 340 ilustracji i był zaopatrzo-
ny wyłącznie w indeks nazwisk. Mimo imponującej
objętości, tom był jednak zaledwie częścią większej
całości, w której brakowało najważniejszego ele-
mentu - diariusza wydarzeń w kraju i za granicą.
Niestety, z różnych względów (organizacyjnych,
personalnych, merytorycznych i finansowych), mu-
siało upłynąć kolejnych 21 lat, aby na półki księgar-
skie trafiły wreszcie tak oczekiwane cztery tomy
Polskiego życia artystycznego, zawierające diariusz
wydarzeń za lata 1944-1950, stanowiące część dru-
gą tomu trzeciego.
Wspomniane cztery tomy, to efekt prawdziwie
tytanicznej pracy całkowicie nowego i - co warto
podkreślić - zdecydowanie najmniej z dotychczaso-
wych licznego zespołu badaczy z Pracowni Plastyki
Współczesnej Instytutu Sztuki PAN. Na dodatek
prace nad diariuszem polskiego życia artystycznego
w latach 1944-1960 zostały podjęte zaledwie kilka
lat temu, w 2006 r„ z inicjatywy dr hab. Marty Le-
śniakowskiej. Do roku 2011 w pracach tych uczest-
niczyła również dr Anna Agnieszka Szabłowska.
Zawartość i zasady opracowania poszczególnych
tomów powstały w latach 2011-2013, a przygotował
je zespół kierowany przez dr hab. Annę Wierzbicką
w składzie: dr Anna Straszewska, dr Przemysław
Stróżek, dr Anna Wiszniewska, dr Joanna Stace-
wicz-Podlipska, Anna Marcinowska, Katarzyna
Anna Kesling, Joanna Wacławek, Sandra Zagajna
i Zuzanna Unicka - wszyscy reprezentujący młode
pokolenie badaczy.
Tym razem punktem wyjścia dla redaktorów
były wycinki prasowe z poszczególnych lat, groma-
dzone od końca lat 40. XX w. w olbrzymim archi-
wum Pracowni Plastyki Współczesnej. Ich dostar-
czaniem zajmowała się przez lata Agencja
Prasowo-Informacyjna „Glob”, która wypracowała
własny sposób zapisu. Został on uszanowany, zwłasz-
cza w stosunku do czasopism regionalnych i ich mu-
tacji. Redaktorzy nie tylko zweryfikowali - w ciągu
niecałych trzech lat - treść wszystkich wycinków, ale
dodatkowo przeprowadzili kwerendę uzupełniającą
obejmującą ponad 50 czasopism i gazet codziennych
ze wszystkich regionów Polski, w celu wychwycenia
wydarzeń artystycznych mających miejsce w mniej-
szych, zdecydowanie prowincjonalnych ośrodkach.
Stąd obecność w czterech ostatnich tomach tak du-
żej liczny wydarzeń i zjawisk plastycznych, będą-
cych jednocześnie pokłosiem ogromnego ożywienia
na polu polskiego życia artystycznego, po trwającej
sześć długich lat okupacji hitlerowskiej. Tym sa-
mym, powstało najbardziej obiektywne, a zarazem
najbardziej kompletne kalendarium.

4 Od redakcji, [w:] Polskie życie artystyczne w latach
1944-1960, t. 1: Lata 1944-1947, red.’ Anna WIERZBI-

Nowy zespół redakcyjny zachował również ge-
neralnie podstawowe zasady przyjęte przy opraco-
wywaniu kalendarium w poprzednich tomach wy-
dawnictwa. W krótkim wprowadzeniu Od redakcji
czytamy: „Poszczególne wydarzenia artystyczne -
przede wszystkim wystawy, a także konkursy, wy-
kłady, informacje o czasopismach i instytucjach ar-
tystycznych, które powstawały w tym okresie -
przedstawione są w układzie chronologicznym we-
dług dat dziennych; po wydarzeniach dokładnie
umiejscowionych w czasie, ujęte zostały te, które
miały miej see w danym miesiącu, ale ich precyzyjna
data nie jest znana; zdarzenia te ułożone zostały al-
fabetycznie, według miast), i obejmują wszystkie
dziedziny sztuki: malarstwo, rzeźbę, grafikę, foto-
grafikę, sztukę użytkową i architekturę”4.
Bezpośrednio po dacie znalazł się więc zwięzły
opis danego wydarzenia. Informacja ta, podobnie
jak w poprzednich tomach, została podana bezstron-
nie, maksymalnie obiektywnie, bez - sugerującego
możliwość interpretacji i wartościowania - komen-
tarza redakcyjnego. Ale o ile we wcześniejszych
tomach wymieniono jedynie artystów najważniej-
szych, najbardziej reprezentacyjnych dla konkretne-
go wydarzenia artystycznego, aby uniknąć zamiany
tekstu - jak się tego obawiał Aleksander Wojcie-
chowski - „w kartotekę nazwisk”, rodzaj „książki
telefonicznej”, to tym razem zespół redakcyjny po-
stanowił jednak zaryzykować i uwzględnił nazwiska
wszystkich artystów biorących udział w danej wy-
stawie lub przedsięwzięciu. Tylko w przypadkach,
gdy nie udało się zidentyfikować wszystkich uczest-
ników, padają słowa „między innymi”. Już pobieżna
lektura czterech nowych tomów, wskazuje, że -
mimo początkowych obaw i wątpliwości - była to
decyzja ze wszech miar słuszna. Czytelnik otrzymał
bowiem zespół maksymalnie obiektywnych infor-
macji na temat konkretnego wydarzenia.
Natomiast jeżeli chodzi o bibliografię, to zmie-
niono zarówno jej lokalizację, jak i sposób sporzą-
dzania, z dużą korzyścią dla badaczy korzystających
z kalendarium. W poprzednich tomach była ona
umieszczona w przypisach na końcu tomu. Tym ra-
zem bibliografię wydarzenia zamieszczono bezpo-
średnio po części wstępnej. Zmienił się również za-
pis bibliograficzny poszczególnych publikacji
(zwłaszcza katalogów i artykułów), z bardzo skróto-
wego, zaledwie sygnalnego, na pełny. I tak „jako
pierwszy figuruje katalog ekspozycji (z podaniem
pełnego tytułu oraz daty i miejsca wydania), następ-
nie, w układzie chronologicznym, zamieszczone zo-
stały artykuły, sprawozdania, recenzje z prasy co-
dziennej (tu także podaj emy pełny tytuł tekstu oraz,
CKA, Warszawa 2012, s. 5.