DOI Heft:
Nr. 3
DOI Artikel:Artykuły
DOI Artikel:Polanowska, Jolanta: Mokotów (część górna) maison de plaisance à goût champêtre w tonacji malowniczej*
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.71009#0503
Mokotów (część górna) - maison de plaisance a gout champetre
491
7 7. Zygmunt Vogel, Widok Pałacyku, Domku Murgrabiego i kuchni, 1791-1792, Zb. Fundacji
Imienia Ciechanowieckich Zamek Królewski w Warszawie, inw. FC-ZKW526. Fot. Zamek
wyżej gołębnik i mechanizm „bijącego godziny zegara"; nakrywał go spiczasto-wklęsły
dach z narożnymi iglicami. Elewacje były zróżnicowane: we wschodniej - na piętrze bal-
konik z łukowo zamkniętym oknem, powyżej - sześć rzędów wlotów gołębnika, nad nimi
- zegar; a w zachodniej: przesklepione łukowo wejście z płyciną w zwieńczeniu, na pię-
trze - biforium, powyżej - zegar, zwieńczony lapidarialnym (?) kartuszem90. Trzy wersje
projektu świadczą o rozwoju koncepcji od dwupiętrowej wieży z płaskim dachem z masz-
tem, do dwukrotnie wyższej wieży o gotyckich dekoracjach i spadzistym dachu. Pawilo-
ny, połączone gładkim murem i oranżeria, ulokowane wachlarzowo, na osiach
widokowych z pałacyku, prezentowały, od północy: „nieklasyczny antyk" oranżerii, „ma-
nieryzm" Glorietty Flamandzkiej i „gotyk" Wieży.
Zug „przedłużył" też na wschód zaplecze użytkowe (por. il. 3), dodając: kwadratową
sadzawkę dla żółwi91 (por. il. 8, nr 27), dziedziniec kuchenny, obramiony: murowaną
kuchnią92 (nr 2), drewutnią (nr 28) i połączonym parawanowym murkiem z pałacykiem
Domem Murgrabiego (nr 3; il. 17). Był to parterowy budynek, o pięcioosiowej, artykuło-
wanej pilastrami i gzymsem elewacji, którego płaski dach, optycznie „wciśnięty" pod ta-
ras pałacyku, stanowił jego obramiony balustradą taras93. Od strony kuchni dodano niską
Rachunek z p. Janem Jelnickim [...], k. 24-26: Expens Pieniężna na Wieżę Anno 1780 [...], 24 Junii - 29 Julii, m.in.
murarzowi Czernich od wymurowania wieży 630 złotych; suma za wieżę - 3123 zł 25 gr.
90 KWIATKOWSKI, Szymon Bogumił Zug..., s. 69; nie można wykluczyć, iż związany z dworem Burbachów, por. niżej.
91 Poza hodowlą w celach kulinarnych, istotne mogło być ówczesne przekonanie o korzystnym wpływie wody, w której
żyją żółwie na stan inwentarza. Obok, jedna z dwu „klatek do łapania jastrzębi", w celu ochrony drobiu.
92 Zygmunt Vogel, Widok pałacyku od południa, akwarela, 1791-1792, Zamek Królewski w Warszawie, Fundacja Cie-
chanowieckich, inw. FC-ZKW 526: GUZE, DZIĘCIOŁOWSKI, op. cit., poz. 156.
93 AGAD, AGWil., Ant.,rkps 173: Rachunek z p. Janem Jelnickim zawiadowcąfabryki [...], na budynek dla Pa murgra-
biego, a die 5 martii Anno 1780 [...], k. 1-10: suma 13488 złote 26 groszy, k. 32: Expens Pieniężna na Staynie dla Pana
Murgrabiego, od 3 Julii - 22 Julii, na sumę 617 złotych. Ok. 1776 (por. il. 2 i 8), wolnostojący, na zachód od pałacyku,
połączony z nim murkiem (por. plan Inw. G.R. 197, 1776). W 1780? przeniesiony pod jego taras (por. il. 18). Loc. cit.,
491
7 7. Zygmunt Vogel, Widok Pałacyku, Domku Murgrabiego i kuchni, 1791-1792, Zb. Fundacji
Imienia Ciechanowieckich Zamek Królewski w Warszawie, inw. FC-ZKW526. Fot. Zamek
wyżej gołębnik i mechanizm „bijącego godziny zegara"; nakrywał go spiczasto-wklęsły
dach z narożnymi iglicami. Elewacje były zróżnicowane: we wschodniej - na piętrze bal-
konik z łukowo zamkniętym oknem, powyżej - sześć rzędów wlotów gołębnika, nad nimi
- zegar; a w zachodniej: przesklepione łukowo wejście z płyciną w zwieńczeniu, na pię-
trze - biforium, powyżej - zegar, zwieńczony lapidarialnym (?) kartuszem90. Trzy wersje
projektu świadczą o rozwoju koncepcji od dwupiętrowej wieży z płaskim dachem z masz-
tem, do dwukrotnie wyższej wieży o gotyckich dekoracjach i spadzistym dachu. Pawilo-
ny, połączone gładkim murem i oranżeria, ulokowane wachlarzowo, na osiach
widokowych z pałacyku, prezentowały, od północy: „nieklasyczny antyk" oranżerii, „ma-
nieryzm" Glorietty Flamandzkiej i „gotyk" Wieży.
Zug „przedłużył" też na wschód zaplecze użytkowe (por. il. 3), dodając: kwadratową
sadzawkę dla żółwi91 (por. il. 8, nr 27), dziedziniec kuchenny, obramiony: murowaną
kuchnią92 (nr 2), drewutnią (nr 28) i połączonym parawanowym murkiem z pałacykiem
Domem Murgrabiego (nr 3; il. 17). Był to parterowy budynek, o pięcioosiowej, artykuło-
wanej pilastrami i gzymsem elewacji, którego płaski dach, optycznie „wciśnięty" pod ta-
ras pałacyku, stanowił jego obramiony balustradą taras93. Od strony kuchni dodano niską
Rachunek z p. Janem Jelnickim [...], k. 24-26: Expens Pieniężna na Wieżę Anno 1780 [...], 24 Junii - 29 Julii, m.in.
murarzowi Czernich od wymurowania wieży 630 złotych; suma za wieżę - 3123 zł 25 gr.
90 KWIATKOWSKI, Szymon Bogumił Zug..., s. 69; nie można wykluczyć, iż związany z dworem Burbachów, por. niżej.
91 Poza hodowlą w celach kulinarnych, istotne mogło być ówczesne przekonanie o korzystnym wpływie wody, w której
żyją żółwie na stan inwentarza. Obok, jedna z dwu „klatek do łapania jastrzębi", w celu ochrony drobiu.
92 Zygmunt Vogel, Widok pałacyku od południa, akwarela, 1791-1792, Zamek Królewski w Warszawie, Fundacja Cie-
chanowieckich, inw. FC-ZKW 526: GUZE, DZIĘCIOŁOWSKI, op. cit., poz. 156.
93 AGAD, AGWil., Ant.,rkps 173: Rachunek z p. Janem Jelnickim zawiadowcąfabryki [...], na budynek dla Pa murgra-
biego, a die 5 martii Anno 1780 [...], k. 1-10: suma 13488 złote 26 groszy, k. 32: Expens Pieniężna na Staynie dla Pana
Murgrabiego, od 3 Julii - 22 Julii, na sumę 617 złotych. Ok. 1776 (por. il. 2 i 8), wolnostojący, na zachód od pałacyku,
połączony z nim murkiem (por. plan Inw. G.R. 197, 1776). W 1780? przeniesiony pod jego taras (por. il. 18). Loc. cit.,