DOI Heft:
Nr. 3
DOI Artikel:Artykuły
DOI Artikel:Polanowska, Jolanta: Mokotów (część górna) maison de plaisance à goût champêtre w tonacji malowniczej*
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.71009#0510
498
Jolanta Polanowska
22. William Chambers, A Plan of The Gardens of Kew, 1763, repr. na stronie: http://
images, metmuseum. org/CRDImages/dp/original/DPl30032
kwiatowy, boskiety i szpalery (k. 39-40, 92); Glorietta Flamandzka - jako budynek
„z dodaniem fragmentów, które wskazują, że dom był budowany za wieloma nawrotami
[...] wzniesie się tam wieżę uwieńczoną krenelażem albo baszty w jednym czy dwóch
narożnikach" (k. 55); dalej pomysł dekoracyjnej wieży ze stróżówką („zrujnowany mur
i wieża z krenelażem [...] Dolna część wieży jest mieszkaniem stróża", k. 101), oraz
wzory: groty mieszczącej łazienkę (k. 110); woliery (ptactwo „w pomieszczeniu klatkę
przypominającym", k. 81) i wazy w obudowie fontanny (k. 82).
Simon Gottlieb Zug mógł też czerpać obiegowe wzory Lustgartengebćiude ze wzorni-
ków, jak m.in. Georges-Louis'a Le Rouge'a, Details des nouveaux jardins a la mode (Pa-
ris 1776-1789)126 oraz ilustrowanych przewodników, np. pierwowzorem groty-tunelu pod
podjazdem pałacyku mogła być sławna grota-tunel w villi Alexandre'a Pope'a w podlon-
dyńskim Twickenham (przed 1745), a projektu Partie du sauvage a Mąkotow (por. il. 6),
plan Williama Chambersa dla królewskich Kew Gardens127 (1763; il. 22). Bardziej orygi-
nalne formy architekt wypracował dla budynków bramnych, których wzory zapewne
wskazała księżna (por. niżej). Kwestią, którą tu można tylko zasygnalizować był wpływ
drezdeńskiej tradycji weneckiej scenografii (1754 pobyt Niccolo Servandoniego) na
kunszt Zuga - początkowo także scenografa teatru saskiego128. Nieregularny fragment
ogrodu dopasowany przez Zuga do oranżerii był przykładem proponowanego przez Nico-
las Le Camusa de Meziezieres w Le genie de 1'architecture; ou, 1'analoge de cet art avec
sensations (1780), skojarzeniowego łączenia nastrojowych budowli z krajobrazem, które
zrywało z francuską klasyczną tradycją.
Wszystko to pozwala stwierdzić, iż Mokotów został ukształtowany w wyniku nakłada-
nia się francuskich i angielskich wpływów. Recepcja kolejnych „modnych wzorów" na-
126 Cahier 1, Paris 1776, cahier 2-21, jako: Jardins anglo-chinois a la mode, Paris 1776-1789. Egzemplarze w bibliotece
męża księżnej i jej zięcia, Stanisława Kostki Potockiego: AGAD, Archiwum Publiczne Potockich, rkps 141: Katalog
rzeczowy biblioteki i zbioru sztychów Lubomirskich i Stanisława Kostki Potockiego, k. 196: [LE ROUGE,] Les Jardins
anglois-chinois [...]; por. Zofia WIŚNIOWSKA, Katalog starych druków biblioteki Muzeum-Zamku w Łańcucie, Łań-
cut 1974.
127 William CHAMBERS, Plans, Elevations, Sections, and Perspective Views of the Garden and Buildings of Kew [...],
London 1763.
128 Por. Zug, Projekt fajerwerku w Ogrodzie Saskim, 1762, MNW; repr. Ogród..., il. 222-223.
Jolanta Polanowska
22. William Chambers, A Plan of The Gardens of Kew, 1763, repr. na stronie: http://
images, metmuseum. org/CRDImages/dp/original/DPl30032
kwiatowy, boskiety i szpalery (k. 39-40, 92); Glorietta Flamandzka - jako budynek
„z dodaniem fragmentów, które wskazują, że dom był budowany za wieloma nawrotami
[...] wzniesie się tam wieżę uwieńczoną krenelażem albo baszty w jednym czy dwóch
narożnikach" (k. 55); dalej pomysł dekoracyjnej wieży ze stróżówką („zrujnowany mur
i wieża z krenelażem [...] Dolna część wieży jest mieszkaniem stróża", k. 101), oraz
wzory: groty mieszczącej łazienkę (k. 110); woliery (ptactwo „w pomieszczeniu klatkę
przypominającym", k. 81) i wazy w obudowie fontanny (k. 82).
Simon Gottlieb Zug mógł też czerpać obiegowe wzory Lustgartengebćiude ze wzorni-
ków, jak m.in. Georges-Louis'a Le Rouge'a, Details des nouveaux jardins a la mode (Pa-
ris 1776-1789)126 oraz ilustrowanych przewodników, np. pierwowzorem groty-tunelu pod
podjazdem pałacyku mogła być sławna grota-tunel w villi Alexandre'a Pope'a w podlon-
dyńskim Twickenham (przed 1745), a projektu Partie du sauvage a Mąkotow (por. il. 6),
plan Williama Chambersa dla królewskich Kew Gardens127 (1763; il. 22). Bardziej orygi-
nalne formy architekt wypracował dla budynków bramnych, których wzory zapewne
wskazała księżna (por. niżej). Kwestią, którą tu można tylko zasygnalizować był wpływ
drezdeńskiej tradycji weneckiej scenografii (1754 pobyt Niccolo Servandoniego) na
kunszt Zuga - początkowo także scenografa teatru saskiego128. Nieregularny fragment
ogrodu dopasowany przez Zuga do oranżerii był przykładem proponowanego przez Nico-
las Le Camusa de Meziezieres w Le genie de 1'architecture; ou, 1'analoge de cet art avec
sensations (1780), skojarzeniowego łączenia nastrojowych budowli z krajobrazem, które
zrywało z francuską klasyczną tradycją.
Wszystko to pozwala stwierdzić, iż Mokotów został ukształtowany w wyniku nakłada-
nia się francuskich i angielskich wpływów. Recepcja kolejnych „modnych wzorów" na-
126 Cahier 1, Paris 1776, cahier 2-21, jako: Jardins anglo-chinois a la mode, Paris 1776-1789. Egzemplarze w bibliotece
męża księżnej i jej zięcia, Stanisława Kostki Potockiego: AGAD, Archiwum Publiczne Potockich, rkps 141: Katalog
rzeczowy biblioteki i zbioru sztychów Lubomirskich i Stanisława Kostki Potockiego, k. 196: [LE ROUGE,] Les Jardins
anglois-chinois [...]; por. Zofia WIŚNIOWSKA, Katalog starych druków biblioteki Muzeum-Zamku w Łańcucie, Łań-
cut 1974.
127 William CHAMBERS, Plans, Elevations, Sections, and Perspective Views of the Garden and Buildings of Kew [...],
London 1763.
128 Por. Zug, Projekt fajerwerku w Ogrodzie Saskim, 1762, MNW; repr. Ogród..., il. 222-223.