Chrzanowski, Tadeusz: Bardo (Wrocław [u.a.], 1980)

6

nikacyjny. Człowiek w swych wędrówkach, zarówno wo-
jennych i łupieżczych, jak też pokojowych — handlowych,
szukał w barierach górskich dogodnych przejść.

Od północy Kotlinę Kłodzką odgradza od śląskich rów-
nin pasmo Gór Bardzkich, ciągnące się od północnego za-
chodu ku południowemu wschodowi. W samym niemal
środku tego naturalnego wału obronnego, przełamuje się
przezeń Nysa Kłodzka, tworząc jedno z najdogodniejszych
przejść, a zarazem znakomity punkt obronny. Tu właśnie
usadowiło się Bardo, wybierając miejsce w największym
przewężeniu doliny, u stóp Góry Bardzkiej, zwanej także
Kalwarią (583 m n.p.m.). Chociaż w całym paśmie wystę-
pują wyższe wzniesienia (Góra Kłodzka — 765 m n.p.m.),
wyjątkowa rola Góry Bardzkiej w prahistorii i średnio-
wieczu polegała na tym, że ryglując przełom rzeki, jedno-
cześnie stwarzała doskonały punkt obrerwacyjny, obejmu-
jący panoramicznie znaczne okoliczne obszary. Dziś owe
widoki, otwierające się z lesistego szczytu spełniają zu-
pełnie inną rolę, stanowiąc ważną atrakcję turystyczną.

W związku z tym położeniem charakterystyczne są
przemiany roli niewielkiego śląskiego miasta, jakim jest
Bardo, które z pogranicznego grodu przeobraziło się w
ośrodek pątniczy, a od początku naszego stulecia w ośro-
dek turystyczny. Ze względu na dogodność połączeń ko-
munikacyjnych spełnia dziś rolę doskonałego punktu wy-
padowego w te jakże piękne i jakże wciąż jeszcze niedo-
cenione góry.

Położenie Barda sprawiało, że było ono pożądanym
punktem dla wszystkich kołejnych władców panujących
na Śląsku, stanowiąc niejako przyczółek mostowy na Ny-
sie Kłodzkiej. Już we wczesnej fazie średniowiecza usta-
liła się tu granica pomiędzy Śląskiem i Czechami i pomimo
czasowego zajęcia Barda przez Brzetysława, było ono za-
wsze w obrębie państwa polskiego, gdy właściwa granica