Chrzanowski, Tadeusz: Bardo (Wrocław [u.a.], 1980)

46

domów stojących naprzeciw fasady kościoła, ponieważ w
tym ciągu zabudowy znajdowała się dawna szkoła para-
fialna, uwidoczniona na rysunku Wernera. Późniejsza za-
budowa, szczególnie elektyczna, pochodząca ze schyłku
XIX w. pozostawiła niewiele ważnych budowli, poza oka-
załym domem przy ul. Głównej nr 34. Ciekawszy ma-
teriał, dotyczący architektury naszego stulecia, przynieść
może przebadanie zabudowy wiilowej na północnym i za-
chodnim obrzeżu Barda.

Przedmieście Kłodzkie (dawna wieś Radkowice) nie za-
chowało ważniejszych zabytków budownictwa, ale w ogro-
dzie jednej z posesji w pobliżu mostu znajduje się ka-
mienna figura maryjna, którą w 1721 r., jak głosi napis,
ufundował miejscowy gospodarz Jerzy Antoni Klose. Na-
wiązuje ona do tego typu figur, ustawianych na smuk-
łych kolumnach, których pierwowzorem zdaje się być lu-
biąska, rzeźbiona przez M. Knothego w 1670 r. Oczywiście
bardzka jest silną redukcją pierwowzoru: brak tu pełnych
rzeźb u podstawy, zastąpiono je skromnymi płaskorzeź-
bami na cokole, przedstawiającymi święte Jadwigę i Ur-
szulę oraz św. Jerzego. Wieńcząca całość postać Matki
Boskiej z Dzieciątkiem posiada metalowe korony.

Tenże. sam fundator sprawił nieco później. — w
1733 r. — drugą, podobną do pierwszej figurę, która wy-
stawiona została w Dolinie Kalwaryjskiej, a więc przy
drodze wiodącej do kaplicy górskiej. Układ jest tu ana-
logiczny, nawet kształt kapitelu kolumny, inaczej opra-
cowany został jedynie cokół: okazalszy, dwusterfowy,
zdobiony reliefami wielu świętych, a od frontu, w płyt-
kiej niszy mieści wyobrażenie dusz czyścowych, co jest
wyraźnym odniesieniem do Matki Boskiej jako orędow-
niczki grzeszników. Wbrew dość pochopnym przypuszcze-
niom, że autorem pierwszej kolumny jest Antoni Joerg,
rzeźbiarz czynny w początku XVIII w. w Kamieńcu, a na-
stępnie w Nysie, autor kilku znakomitych, wielkich figur
maryjnych (w Bystrzycy Kłodzkiej i Głubczycach), obie —