DOI Artikel:
Benndorf, Otto: Pinax ek tēs Akropoleōs Athēnōn
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14588#0068
ΠΙΝΑΞ ΕΚ ΤΗΣ ΑΚΡΟΠΟΛΕΩΣ ΑΘΗΝΩΝ
(Πίναξ 6)
"Οτε προ είκοσιν ετών αδεία του κ. Εύστρατιά-
δου είσήλθομεν εις τον παρά το Έρέχ θείον οίκί-
σκον, δστις άλλοτε έφυλάττετο ώς μαγευμένοςπύρ-
γος, τήν πρώτην θέσιν μεταξύ των εν αύτώ έγκεκλει-
σμένων κειμηλίων, άτινα ύπό τήν έπίβλεψιν του
άγαθου γέροντος Ζήση ήδυνήθημεν νά έξετάσωμεν,
κατεϊχον τά λείψανα γραπτών πινάκων έκ πηλοΟ.
Κατά τήν περί τοιχογραφίας και πινακογραφίας έ-
ριδα, ήτις έπ' ωφελεία της ιστορίας της ελληνι-
κής τέχνης ανεφύη ποτε ρ,εταξύ του Καουΐ-Κο-
οΐιβίΐβ και τοΰ ί,βίΓΟΠΠβ, εις ην άνεμίχθησαν δ τε
\νβ1ο)<θΓ και Ό ΟοΙΙΐήβά Ηβππίΐηη, ιδία συνέφερε
τω Κ&οηΐ-Κοοίιβίΐ,β νά πίστωση έκ τών παρά τοις
άρχαίοις ειδήσεων, δτι ή ύλη τών πινάκων ήτο
ποικίλη και δτι έζωγράφουν ή έσχεδίαζον έπι ξύ-
λου, έλέφαντος, μετάλλου, ύαλου, λίνου και χάρ-
του" δτι δμως και τοΟ πηλοΟ χρήσις έγίνετο προς
κατασκευήν πινάκων , τοΟτο δεν έπήλθεν εις τον
νουν ούτε τοΟ Καοιιΐ-Κοοίιβίΐβ ούτε άλλου τινός.
Έκ της έπιχώσεως δμως της Ακροπόλεως εξή-
χθησαν νΟν τά τεκμήρια τοΟ καινοφανοΟς τούτου
πράγματος, αποτελούμενα αληθώς υπό τεμαχίων
μόνον, άτινα ούτε πολυάριθμα ήσαν ούτε συχνάκις
έσώ'ζοντο τοσούτον, ώστε νά παρέχωσιν ασφαλή ί-
δέαν περί τοΟ θέματος της εικόνος"ανήκον δμως εις
τόσον διαφόρους'έποχάς και τόσον ποικίλον ρυθμόν
και τρόπον εργασίας μετά βαθμιαίαςτελειοποιήσεως,
ώστε ήδύνατότις νά συμπεράνη,οτι γενικον έπεκρά-
τει ε'θος νά ζωγραφώσι πίνακας έκπηλοΟπρος άνά-
θεσιν (Οπβοΐι. υηά δίοίΐίδοΐιβ ναΒβηΙπΊιΙβΓ πίν. Ι-ν
σ. 10 έξ.).
Εκτοτε νεώτερα ευρήματα έβεβαίωσαν τό ανω-
τέρω συμπέρασμα. 'Εν ταίς τελευταίαις της Αρ-
χαιολογικής Εταιρίας επί της Ακροπόλεως Αθη-
νών και έν Έλευσίνι άνασκαφαΓς άνευρέθη και
πλήθος άλλων τεμαχίων πινάκων, περι ών έν τη
Έφημερίδι ταύτη έγένετο ήδη λόγος έν μέρει" άλλα
δέ τινα τεμάχια, πιθανώτατα έξ άλλων μερών της
Αττικής, άπέκτησε το έν τω Πολυτεχνεία» Μου-
σεΐον της Άρχαιολ. Εταιρίας. Έκ Νώλας προέρ-
χεται ώραΐΌν τεμάχιον πίνακος περιελθόν μετά τόν·
θάνατον τοΟ Ζαίιη εις κτήσιν τοΟ έν Βερολίνω Μου-
σείου (ΓϋΓΐ-νν&ηοΊβΓ 2760). Πασών δμως έξέχουσι
δύο ανακαλύψεις, ών τά ευρήματα καταλέγονται,
μεταξύ τών σπουδαιοτάτων κτήσεων του Βερολι-
νείου μουσείου" πρώτον ύπέρ τά χίλια τεμάχια αρ-
χαίων κορινθιακών πινάκων άνακαλυφθέντα τω
1879 παρά τή θέσει Πέντε σκούφια μεσημβρινοδυ-
τικώς τής αρχαίας Κορίνθου έν σωρώ ώς άπερ-
ριμμένα αναθήματα ίερου τίνος του Ποσειδώνος
(Ριϋηΐίοΐ 3ηΙ,ί1ίβ ϋθη1ΐΓηαΐ6Γ άβδ ΙηδΙΐΙιιΙβδ I 7. 8)-
έπειτα τά δυστυχώς ανέκδοτα μέχρι τοΰδε λείψανα
δύο εύμεγέθων ζωφόρων, άτινα ευρεθέντα έν Αθή-
ναις όπισθεν τοΰ ~Όρ^7.νΌτρο<^ίίου Χατζηκώστα
παριστώσι κατά τον τρόπον τών μελανόμορφων
αγγείων πρόθεσιν γυναικός, θρήνον, έκφοράν καΐ
μακράν νεκρικήν πομπήν. "Εκαστος τών πινάκων^
έξ ών σύγκεινται αί ζωφόροι, πάχος μεν έχει 0,02
έως 0,03, πλάτος 0,43 και ύψος 0,37 τοΟ μέ-
τρου, «ουδέν δέ παρατηρείται έπ'αύτών σημεΐον,
δτι ήσαν προσηλωμένοι έπί τίνος τοιχίου ή άλλης
έπιφανείας, ή δτι συνεδέοντο οί πίνακες μεταξύ
των »' δθεν Ό λόγιος συγγραφεύς του καταλόγου-
τών άγγείων του Βερολινείου μουσείου νομίζει δτι.
« ήσαν έντεθειμένοι, ώς μετόπαι έν έντομή λίθινου-
τοίχου, αν τω οντι ήσαν ποτε σταθερώς ιδρυμένοι»
(ΡϋΓΐ\ν&ηεξ1βΓ άρ. 1811-1826).
Περί του ειδικού τούτου συμπεράσματος διάφο-
ροι γνώμαι είναι δύναται" άναμφίβολον δμως είναι,
δτι αί νεκρικά! αύται παραστάσεις δίκην ζωφόρου
έκάλυπτον κατά μήκος έπιφάνειάν τινα, έκ τούτου
δέ κατά πρώτον απεδείχθη, δσον εις τήν Έλλάόα
άφορα, δτι ή πινακογραφία δεν ήσκεΐτο μόνον χά-
ριν άναθημάτων. "Οτι έχρησίμευε και προς άλλους
σκοπούς κοσμητικώς, διδάσκει νυν ήαάς το άςιο-
περίεργον νέον δείγμα, ού έγχ_ρώματος είκών δη-
μοσιεύεται έν τω πίνακι. Εύρέθη έν Ακροπόλει
τω 1885, περιεγράφη δέ διά βραχέων ύπό ΛΥαΙΙεΓ
(Πίναξ 6)
"Οτε προ είκοσιν ετών αδεία του κ. Εύστρατιά-
δου είσήλθομεν εις τον παρά το Έρέχ θείον οίκί-
σκον, δστις άλλοτε έφυλάττετο ώς μαγευμένοςπύρ-
γος, τήν πρώτην θέσιν μεταξύ των εν αύτώ έγκεκλει-
σμένων κειμηλίων, άτινα ύπό τήν έπίβλεψιν του
άγαθου γέροντος Ζήση ήδυνήθημεν νά έξετάσωμεν,
κατεϊχον τά λείψανα γραπτών πινάκων έκ πηλοΟ.
Κατά τήν περί τοιχογραφίας και πινακογραφίας έ-
ριδα, ήτις έπ' ωφελεία της ιστορίας της ελληνι-
κής τέχνης ανεφύη ποτε ρ,εταξύ του Καουΐ-Κο-
οΐιβίΐβ και τοΰ ί,βίΓΟΠΠβ, εις ην άνεμίχθησαν δ τε
\νβ1ο)<θΓ και Ό ΟοΙΙΐήβά Ηβππίΐηη, ιδία συνέφερε
τω Κ&οηΐ-Κοοίιβίΐ,β νά πίστωση έκ τών παρά τοις
άρχαίοις ειδήσεων, δτι ή ύλη τών πινάκων ήτο
ποικίλη και δτι έζωγράφουν ή έσχεδίαζον έπι ξύ-
λου, έλέφαντος, μετάλλου, ύαλου, λίνου και χάρ-
του" δτι δμως και τοΟ πηλοΟ χρήσις έγίνετο προς
κατασκευήν πινάκων , τοΟτο δεν έπήλθεν εις τον
νουν ούτε τοΟ Καοιιΐ-Κοοίιβίΐβ ούτε άλλου τινός.
Έκ της έπιχώσεως δμως της Ακροπόλεως εξή-
χθησαν νΟν τά τεκμήρια τοΟ καινοφανοΟς τούτου
πράγματος, αποτελούμενα αληθώς υπό τεμαχίων
μόνον, άτινα ούτε πολυάριθμα ήσαν ούτε συχνάκις
έσώ'ζοντο τοσούτον, ώστε νά παρέχωσιν ασφαλή ί-
δέαν περί τοΟ θέματος της εικόνος"ανήκον δμως εις
τόσον διαφόρους'έποχάς και τόσον ποικίλον ρυθμόν
και τρόπον εργασίας μετά βαθμιαίαςτελειοποιήσεως,
ώστε ήδύνατότις νά συμπεράνη,οτι γενικον έπεκρά-
τει ε'θος νά ζωγραφώσι πίνακας έκπηλοΟπρος άνά-
θεσιν (Οπβοΐι. υηά δίοίΐίδοΐιβ ναΒβηΙπΊιΙβΓ πίν. Ι-ν
σ. 10 έξ.).
Εκτοτε νεώτερα ευρήματα έβεβαίωσαν τό ανω-
τέρω συμπέρασμα. 'Εν ταίς τελευταίαις της Αρ-
χαιολογικής Εταιρίας επί της Ακροπόλεως Αθη-
νών και έν Έλευσίνι άνασκαφαΓς άνευρέθη και
πλήθος άλλων τεμαχίων πινάκων, περι ών έν τη
Έφημερίδι ταύτη έγένετο ήδη λόγος έν μέρει" άλλα
δέ τινα τεμάχια, πιθανώτατα έξ άλλων μερών της
Αττικής, άπέκτησε το έν τω Πολυτεχνεία» Μου-
σεΐον της Άρχαιολ. Εταιρίας. Έκ Νώλας προέρ-
χεται ώραΐΌν τεμάχιον πίνακος περιελθόν μετά τόν·
θάνατον τοΟ Ζαίιη εις κτήσιν τοΟ έν Βερολίνω Μου-
σείου (ΓϋΓΐ-νν&ηοΊβΓ 2760). Πασών δμως έξέχουσι
δύο ανακαλύψεις, ών τά ευρήματα καταλέγονται,
μεταξύ τών σπουδαιοτάτων κτήσεων του Βερολι-
νείου μουσείου" πρώτον ύπέρ τά χίλια τεμάχια αρ-
χαίων κορινθιακών πινάκων άνακαλυφθέντα τω
1879 παρά τή θέσει Πέντε σκούφια μεσημβρινοδυ-
τικώς τής αρχαίας Κορίνθου έν σωρώ ώς άπερ-
ριμμένα αναθήματα ίερου τίνος του Ποσειδώνος
(Ριϋηΐίοΐ 3ηΙ,ί1ίβ ϋθη1ΐΓηαΐ6Γ άβδ ΙηδΙΐΙιιΙβδ I 7. 8)-
έπειτα τά δυστυχώς ανέκδοτα μέχρι τοΰδε λείψανα
δύο εύμεγέθων ζωφόρων, άτινα ευρεθέντα έν Αθή-
ναις όπισθεν τοΰ ~Όρ^7.νΌτρο<^ίίου Χατζηκώστα
παριστώσι κατά τον τρόπον τών μελανόμορφων
αγγείων πρόθεσιν γυναικός, θρήνον, έκφοράν καΐ
μακράν νεκρικήν πομπήν. "Εκαστος τών πινάκων^
έξ ών σύγκεινται αί ζωφόροι, πάχος μεν έχει 0,02
έως 0,03, πλάτος 0,43 και ύψος 0,37 τοΟ μέ-
τρου, «ουδέν δέ παρατηρείται έπ'αύτών σημεΐον,
δτι ήσαν προσηλωμένοι έπί τίνος τοιχίου ή άλλης
έπιφανείας, ή δτι συνεδέοντο οί πίνακες μεταξύ
των »' δθεν Ό λόγιος συγγραφεύς του καταλόγου-
τών άγγείων του Βερολινείου μουσείου νομίζει δτι.
« ήσαν έντεθειμένοι, ώς μετόπαι έν έντομή λίθινου-
τοίχου, αν τω οντι ήσαν ποτε σταθερώς ιδρυμένοι»
(ΡϋΓΐ\ν&ηεξ1βΓ άρ. 1811-1826).
Περί του ειδικού τούτου συμπεράσματος διάφο-
ροι γνώμαι είναι δύναται" άναμφίβολον δμως είναι,
δτι αί νεκρικά! αύται παραστάσεις δίκην ζωφόρου
έκάλυπτον κατά μήκος έπιφάνειάν τινα, έκ τούτου
δέ κατά πρώτον απεδείχθη, δσον εις τήν Έλλάόα
άφορα, δτι ή πινακογραφία δεν ήσκεΐτο μόνον χά-
ριν άναθημάτων. "Οτι έχρησίμευε και προς άλλους
σκοπούς κοσμητικώς, διδάσκει νυν ήαάς το άςιο-
περίεργον νέον δείγμα, ού έγχ_ρώματος είκών δη-
μοσιεύεται έν τω πίνακι. Εύρέθη έν Ακροπόλει
τω 1885, περιεγράφη δέ διά βραχέων ύπό ΛΥαΙΙεΓ