DOI Artikel:
Lolling, Habbo G.: Symboloi eis tēn topographian tēs Megaridos
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.14588#0114
205
ΣΤΜΒΟΛΑΙ ΕΙΣ ΤΠΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑΝ ΤΙΙΣ ΜΕΓΑΡΙΔΟΣ
206
του πεστήν εικόνα της αρχαίας Ελλάδος έκληρο-
δότησεν ήμΐν. Γνωστόν δέ δτι το έξαίρετον των πε-
ριγραφών αύτου λαμπρώς έκύρωσαν μάλιστα (ίνα
τά έν Αθήναις αποσιωπήσω) αί έν "Ολυμπία άνα-
σκαφαί.
Μικράν τινα συμβολήν εις έπίρρωσιν ταύτης της
γνώμης δύνανται νά συνεισφέρωσι και αί ακόλου-
θοι παρατηρήσεις περί τίνων εγγύς της πόλεως τών
Μεγάρων τόπων, οίπερ τέλεον μέχρι τοΟδε άγνω-
στοι διέμειναν. Και αληθές μεν δτι και αύτής της
πόλεως τών Μεγάρων ή παρά Παυσανία περιγραφή
είναι ούτως εναργής, ώστε άναγινώσκοντες αύτήν
επί τόπου νά νομίζωμεν δτι δυνάμεθα νά τήν πα-
ρακολουθήσωμεν βήμα προς βήμα" αλλά δυστυ-
χώς τόσον ολίγα είναι τά περισωθέντα ήμίν λεί-
ψανα της άρχ_αίας πόλεως, ώστε αδύνατον είναι νά
άνεύρωμεν τον μίτον έν τοις καθ'εκαστον' άλλως
δμως έ'χει τό πράγμα προκειμένου περί τών με-
ταξύ της πόλεως και τών κορινθιακών ορίων μνη-
μείων (Παυσαν. 1, 44, 9 και έξης). Τό άπόκεν-
τρον αυτών και τό άπέριττον της κατασκευής των
τά εσωσεν άπό της παντελοΟς καταστροφής, ώστε
νά δυνώμεθα έν αύτοΐς τουλάχιστον ν' άνεύρωμεν
τήν άπόδειξιν της άκριβείας και τούτου του τμή-
ματος της περιηγήσεως του Παυσανίου.
II
Γνωστόν δτι ή συνήθης άπό Μεγάρων εις Κόριν-
Οον οδός διήρχετο διά τών Σκειρωνίδων καλουμέ-
νων πετρών, είχε δηλ. την αύτήν περίπου φοράν,
ήν ή σημερινή σιδηρά οδός, προ δε της στρώσεως
ταύτης κοινώς έπιστεύετο δτι διεκρίνοντο ετι έπ'ι
τών κλιτύων τοΰ όρους τά ίχνη της άρχαίας άμα-.
ςιτοΟ, ήν ώς αύτός ό Παυσανίας λέγει «Αδριανός δ
βασιλεύς και ούτως , ώς και ήν άρματα εναντία
έλαύνηται, κατέστησεν εύρυχ_ωρή τε και έπιτη-
δείαν είναι»1 ενώ πρότερον μόλις « άνδράσιν όδεύειν
εύζώνοις» ήρκει. Επειδή δε ούχί πολύ μακράν
τών Μεγάρων άρχονται ήδη αί του ορούς όάχεις
νά αίρωνται εις ΰψος άπότομον ύπέρ τήν θάλασ-
σαν , πάσα δε οιαδήποτε οδός άξια όπωσοΟν τοΟ
' Οί λόγοι ούτοι τοΰ Παυσανίου οέν Ιμποδίζουσι νά 3ε^θώμεν δτι
ν.αι προ'τερον υπηρχεν έκεΐ αμαξιτός. Παράό. \ν. νίδβΙΐβΓ ΕπίΙΓ).. Η.
ΕίαάΓ. σελ. 226, σημ.
ονόματος κατά πάντας τους χρόνους δέν ήδύνατο
ή κατά τάς ύπωρείας αύτου νά διέρχηται, ανάγκη
και ή αρχαία, εάν που άπέκλινε της σημερινής
όδου, θά άπέκλινε βεβαίως εγγύς τών Μεγάρων,
έ'νθα τά ύψώματα ήττον άπότομα οντα ευκόλως
ήδύνατο εύσταλής και έλαφράν φέρων άποσκευήν
δδοιπόρος νά ύπερβή, δπερ αληθώς και έγίνετο έν
τοις έμπροσθεν χ_ρόνοις, τών όδοιπορούντων άρε-
σκομένων προς αποφυγήν τοΰ μακροΟ κύκλου, δν
εύθύς όπισθεν της πόλεως τών Μεγάρων αί νΰν
όδοί,ή τε σιδηρά και ή άμαξιτός, περιγράφουσι, νά
πορεύωνται μέχρι της προς δυσμάς έσχατης άκρας
της πεδιάδος και έκείθεν ύπέρ τούς βράχους δι'α-
τραπών μετά-κόπου έπ' αύτών άνοιχθεισών κατ'εΰ-
θείαν περαιτέρω νά όδεύσωσι. Σύμφωνα λοιπόν προς
τήν φύσιν ταύτην του έδάφους και αύτή ή Αδριά-
νειος οδός ταύτην πρέπει νά είχε τήν φοράν και εί-
ναι πιθανώτατον δτι ό πύργος, ού και νυν ετι βλέ-
πει τις τά έρείπια κατά τήν μεγάλην καμπήν της
σιδηράς όδο0; εις φρούρησιν αύτής είχε κτισθη,
ένώ ή ατραπός, ής και νΟν ετι συχνή γίνεται χρή-
σις παρά τών πεζή όδοιπορούντων, ούδ'αύτης ταύ-
της της κατ'έκεΐνο τό μέρος (ενθα ό πύργος) καμ-
πής είχεν άνάγκην , εύθύ διά τών ταπεινοτέρων
τοΟ όρους διερχόμενη διακλαδώσεων, αίτινες κατά
μήκος της θαλάσσης πρός άνατολάς μέχρι της
μεγαρικής πεδιάδος έξαπλουνται (βλέπε το σχε-
δίασμα Α). Ή άτραπός αύτη καλείται νΟν κοινώς
Τονρκοόρόμν και είναι άναμφιβόλαις αύτή αύτη ή
αρχαία οδός, ήν έπορεύετό τις και τό πάλαι, άφοΰ
τά της φύσεως ένταυθα έ'κτοτε δέν μετήλλαξαν
όψιν. ΤαΟτα ούτω σαφη έν νώ έχων και επί της
άξιοπιστίας του Παυσανίου στηριζόμενος , δέν ώ-
κνησα νάναζητήσω παρά ταύτην τήν όδόν τά παρά
τοΟ περιηγητοΰ μεταξύ τών Μεγάρων και τών Κο-
ρινθιακών όρίων άναφερόμενα μνημεία.
ΠΙ
ΓΙλήν τών τάφων, ών ό τοΟ Σαμίου αύληταυ
Τηλεφάνους και δ του αρχαίου δυνάστου της χώ-
ρας Καρόα (τό δνομα αύτοΰ ώς και τό της Καρίας,
της ετέρας τών άκροπόλεων τών Μεγάρων, άναπο-
λοΟσιν ήμΐν τούς άρχαίους της χώρας κατοίκους)
εξαίρονται, μνημονεύει δ Παυσανίας ώς ένταυθα
ΣΤΜΒΟΛΑΙ ΕΙΣ ΤΠΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑΝ ΤΙΙΣ ΜΕΓΑΡΙΔΟΣ
206
του πεστήν εικόνα της αρχαίας Ελλάδος έκληρο-
δότησεν ήμΐν. Γνωστόν δέ δτι το έξαίρετον των πε-
ριγραφών αύτου λαμπρώς έκύρωσαν μάλιστα (ίνα
τά έν Αθήναις αποσιωπήσω) αί έν "Ολυμπία άνα-
σκαφαί.
Μικράν τινα συμβολήν εις έπίρρωσιν ταύτης της
γνώμης δύνανται νά συνεισφέρωσι και αί ακόλου-
θοι παρατηρήσεις περί τίνων εγγύς της πόλεως τών
Μεγάρων τόπων, οίπερ τέλεον μέχρι τοΟδε άγνω-
στοι διέμειναν. Και αληθές μεν δτι και αύτής της
πόλεως τών Μεγάρων ή παρά Παυσανία περιγραφή
είναι ούτως εναργής, ώστε άναγινώσκοντες αύτήν
επί τόπου νά νομίζωμεν δτι δυνάμεθα νά τήν πα-
ρακολουθήσωμεν βήμα προς βήμα" αλλά δυστυ-
χώς τόσον ολίγα είναι τά περισωθέντα ήμίν λεί-
ψανα της άρχ_αίας πόλεως, ώστε αδύνατον είναι νά
άνεύρωμεν τον μίτον έν τοις καθ'εκαστον' άλλως
δμως έ'χει τό πράγμα προκειμένου περί τών με-
ταξύ της πόλεως και τών κορινθιακών ορίων μνη-
μείων (Παυσαν. 1, 44, 9 και έξης). Τό άπόκεν-
τρον αυτών και τό άπέριττον της κατασκευής των
τά εσωσεν άπό της παντελοΟς καταστροφής, ώστε
νά δυνώμεθα έν αύτοΐς τουλάχιστον ν' άνεύρωμεν
τήν άπόδειξιν της άκριβείας και τούτου του τμή-
ματος της περιηγήσεως του Παυσανίου.
II
Γνωστόν δτι ή συνήθης άπό Μεγάρων εις Κόριν-
Οον οδός διήρχετο διά τών Σκειρωνίδων καλουμέ-
νων πετρών, είχε δηλ. την αύτήν περίπου φοράν,
ήν ή σημερινή σιδηρά οδός, προ δε της στρώσεως
ταύτης κοινώς έπιστεύετο δτι διεκρίνοντο ετι έπ'ι
τών κλιτύων τοΰ όρους τά ίχνη της άρχαίας άμα-.
ςιτοΟ, ήν ώς αύτός ό Παυσανίας λέγει «Αδριανός δ
βασιλεύς και ούτως , ώς και ήν άρματα εναντία
έλαύνηται, κατέστησεν εύρυχ_ωρή τε και έπιτη-
δείαν είναι»1 ενώ πρότερον μόλις « άνδράσιν όδεύειν
εύζώνοις» ήρκει. Επειδή δε ούχί πολύ μακράν
τών Μεγάρων άρχονται ήδη αί του ορούς όάχεις
νά αίρωνται εις ΰψος άπότομον ύπέρ τήν θάλασ-
σαν , πάσα δε οιαδήποτε οδός άξια όπωσοΟν τοΟ
' Οί λόγοι ούτοι τοΰ Παυσανίου οέν Ιμποδίζουσι νά 3ε^θώμεν δτι
ν.αι προ'τερον υπηρχεν έκεΐ αμαξιτός. Παράό. \ν. νίδβΙΐβΓ ΕπίΙΓ).. Η.
ΕίαάΓ. σελ. 226, σημ.
ονόματος κατά πάντας τους χρόνους δέν ήδύνατο
ή κατά τάς ύπωρείας αύτου νά διέρχηται, ανάγκη
και ή αρχαία, εάν που άπέκλινε της σημερινής
όδου, θά άπέκλινε βεβαίως εγγύς τών Μεγάρων,
έ'νθα τά ύψώματα ήττον άπότομα οντα ευκόλως
ήδύνατο εύσταλής και έλαφράν φέρων άποσκευήν
δδοιπόρος νά ύπερβή, δπερ αληθώς και έγίνετο έν
τοις έμπροσθεν χ_ρόνοις, τών όδοιπορούντων άρε-
σκομένων προς αποφυγήν τοΰ μακροΟ κύκλου, δν
εύθύς όπισθεν της πόλεως τών Μεγάρων αί νΰν
όδοί,ή τε σιδηρά και ή άμαξιτός, περιγράφουσι, νά
πορεύωνται μέχρι της προς δυσμάς έσχατης άκρας
της πεδιάδος και έκείθεν ύπέρ τούς βράχους δι'α-
τραπών μετά-κόπου έπ' αύτών άνοιχθεισών κατ'εΰ-
θείαν περαιτέρω νά όδεύσωσι. Σύμφωνα λοιπόν προς
τήν φύσιν ταύτην του έδάφους και αύτή ή Αδριά-
νειος οδός ταύτην πρέπει νά είχε τήν φοράν και εί-
ναι πιθανώτατον δτι ό πύργος, ού και νυν ετι βλέ-
πει τις τά έρείπια κατά τήν μεγάλην καμπήν της
σιδηράς όδο0; εις φρούρησιν αύτής είχε κτισθη,
ένώ ή ατραπός, ής και νΟν ετι συχνή γίνεται χρή-
σις παρά τών πεζή όδοιπορούντων, ούδ'αύτης ταύ-
της της κατ'έκεΐνο τό μέρος (ενθα ό πύργος) καμ-
πής είχεν άνάγκην , εύθύ διά τών ταπεινοτέρων
τοΟ όρους διερχόμενη διακλαδώσεων, αίτινες κατά
μήκος της θαλάσσης πρός άνατολάς μέχρι της
μεγαρικής πεδιάδος έξαπλουνται (βλέπε το σχε-
δίασμα Α). Ή άτραπός αύτη καλείται νΟν κοινώς
Τονρκοόρόμν και είναι άναμφιβόλαις αύτή αύτη ή
αρχαία οδός, ήν έπορεύετό τις και τό πάλαι, άφοΰ
τά της φύσεως ένταυθα έ'κτοτε δέν μετήλλαξαν
όψιν. ΤαΟτα ούτω σαφη έν νώ έχων και επί της
άξιοπιστίας του Παυσανίου στηριζόμενος , δέν ώ-
κνησα νάναζητήσω παρά ταύτην τήν όδόν τά παρά
τοΟ περιηγητοΰ μεταξύ τών Μεγάρων και τών Κο-
ρινθιακών όρίων άναφερόμενα μνημεία.
ΠΙ
ΓΙλήν τών τάφων, ών ό τοΟ Σαμίου αύληταυ
Τηλεφάνους και δ του αρχαίου δυνάστου της χώ-
ρας Καρόα (τό δνομα αύτοΰ ώς και τό της Καρίας,
της ετέρας τών άκροπόλεων τών Μεγάρων, άναπο-
λοΟσιν ήμΐν τούς άρχαίους της χώρας κατοίκους)
εξαίρονται, μνημονεύει δ Παυσανίας ώς ένταυθα