DOI Artikel:
Kuruniōtēs, Kōnstantinos: Anaskaphē tholōtou taphou en Bolō
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14656#0117
213
ΑΝΑΣΚΑΦΗ ΘΟΛΩΤΟΥ ΤΑΦΟΥ ΕΝ ΒΟΑΩ
214
έπί τοΰ λόφου τούτου τοΰ φρουρίου τοΟ Βόλου,
και όχι έπί του της Επισκοπής, εκείτο ή Μυκη-
ναϊκή Ίωλκός 1. 'Τπέρ της γνώμης ταύτης ή του-
λάχιστον ύπέρ της γνώμης ότι έπί τοΟ λόφου τοΟ
Φρουρίου εκείτο σπουδαία Μυκηναϊκή Ακρόπολις
μαρτυρεί και ο ύφ ημών ανασκαφείς τάφος, όστις
κείται πλησιέστατα της θέσεως ταύτης.
Εκατοντάδας τινας μέτρων προς Β τοΰ' λόφου
τοΟ ορουρίου, πέραν τοϋ' μικροϋ' ποταμού2, όστις
άέων παοά το οοούοιον έκβάλλει ολίγον υ.ακοάν
ποος ΝΔ της σημερινής πόλεως ϋόλου, παρά τά
λείψανα τών άρχαίων Παγχσών, εις την θάλασ-
σαν, υπάρχει πλησίον . τών κεραμεικών εργαστη-
ρίων Βόλου μικρά συνοικία αποτελούμενη εκ χα-
μηλών πλινθόκτιστων οικημάτων, και καλουμένη
διά του Τουρκικοί) ονόματος Καπακλή. Έν τω
μέσω της συνοικίας ταύτης και όχι πολύ μακράν
της δημοσίας όδοΰ, ήτις εκ Βόλου φέρει εις Βελε-
στΐνον καϊ τά ενδότερα της Ηεσσαλίας εύρέθη ό ύπ'
έμοΟ ανασκαφείς θολωτός τάφος υπό τάς έξης πε-
ριστάσεις.
Εις εργάτης, Γεώργ. Αρβανίτης καλούμενος,
διισχυρίσθη, οτι ή Παναγία έμφανισΟεΐσα αύτώ
έν όνείρω ύπέδειξεν, ότι παρά τον μικρόν οΐκίσκον,
έν ώ αύτος κατώκει, υπήρχε κεχωσμένη εκκλη-
σία" συνεπεία του ονείρου τούτου οί κάτοικοι της
συνοικίας προέβησαν εις μικράν άνασκαφήν έν τή
ύποδειχΟείση θέσει και άνεκάλυψαν έκεί' τούς τοί-
χους της θόλου τοΰ τάφου, οίτινες έφθαναν σχεδόν
μέχρι της επιφανείας. Εις έκ τών διακεκριμένων
κατοίκων του Ιίόλου, ό φιλάρχαιος Περ. Αποστο-
λίδης, έπισκεφθε'ις τήν θέσιν διέγνωσεν άμέσως,
ότι οί άνακαλυφθέντες τοίχοι δεν ανήκον εις έκ-
κλησίαν, ώς έπίστευσαν οί έπιχειρήσαντες τήν
σκαφήν, άλλ' εις τάφον Οολωτόν, κατέστησε δε
τοΟτο γνωστόν εις τάς αρχάς τοΰ Βόλου και εις
το Ύπουργεΐον της Παιδείας.
Έγώ άπεστάλην το πρώτον εις έξέτασιν τοΰ τά-
φου ολίγον μετά ταύτα, τον Μάϊον του παρελθόν-
τος έτους, επεχείρησα δ' άαέσως τήν άνασκαφήν
αύτοΰ', άλλ' ήναγκάσθην νά διακόψω αυτήν τότε,
διότι εις τά κατώτερα μέρη ύπήρχεν ύδωρ άφθο-
νον καθιστών αδύνατον τήν έξακολούθησιν ταύτης.
1 Πρβλ. προς τούτω ΪΓαοβ Ιν ΙΗ8. 1906, 154 σημ. 44.
2 Ό Γεο>ργιάδης ϊ\ Θεσσαλία ονοριάζίι τούτον Κραυσίνδωνα.
ΕΦΗΜΕΡΙΕ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ 1906
Ή εργασία προύχώρησεν εις άρκετόν βάθος, έπεί-
σθην δ' έκτοτε ότι ό τάφος ήτο άσύλητος 1. Τήν
άνασκαφήν κατώρθωσα νά φέρω εις πέρας κατά
τον Σεπτέμβριον του παρελθόντος έτους ξηρανθέν-
το: έν τώ ιχεταξύ τοΰ ύδατος.
Ό τόπος, έν ώ κείται ό τάφος, είνε όλως έπίπε-
δος, ουδεμία δε σπουδαία, όρατή σήμερον, εξαρσις
γης υπάρχει πλησίον αύτοΰ και τοΰ λόφου τοΰ
φρουρίου, ό'στις θά έχρησίμευεν ώς πόλις κατά
τούς χρόνους της οΐκοδομίας τοΰ τάφου' μόνον εκα-
τοντάδας τινάς μέτοων υ,ακοάν τοΰ τάφου ύπάο-
χει μικρόν ύψωμα χρησιμεΰον νΰν ώς λατομεΐον,
άλλ' ή σύστασις τούτου δεν είνε ευνοϊκή διά τήν
όουΗιν τοΰ τάφου έν τώ πλαγίω αύτοΰ, διότι άπο-
τελείται όλον έκ σκληροτάτου τιτανόλιθου, όστις
και λατομείται μετά πολλής δυσκολίας, ή έ'λλει-
ψις δε τοιούτων καταλλήλων ύψωμάτων ύποθέτω,
ότι είνε ό λόγος, δι ον οί Μυκηναίοι της Ιωλκοΰ
ώκοδόμησαν τον θολωτόν τάφον έν τή πεδιάδι και
κατά το πλείστον ύπογείως, και ούχί,ώς ήτο σχε-
δόν γενική συνήθεια τότε, έν τώ πλαγίω λόφου
τινός. "Αξιον περιέργειας είνε μόνον πώς όέν έχρη-
σιμοποίησαν εις τήν τοποθέτησιν τοΰ τάφου τά
πλάγια αύτοΰ τοΰ λόφου τής πόλεως.
Της θόλου τοΰ τάφου σώζεται πλέον ή το ή-
μισυ2 (ύψος 4 μ. περίπου) καϊ ευρίσκεται όλον
ύπό τήν γήν. Λοιπόν φαίνεται, οτι όιά τήν οΐκο-
δουίήν τοΰ τάφου ώρυνθη ποώτον μέγας λάκκο;
αρκετός ώστε νά περιλάβη το κατώτερον ήμισυ
τής θόλου μετά τοΰ στομίου και τοΰ δρόμου" το
άνώτερον ήμισυ έξεί'χε τής επιφανείας τοΰ εδά-
φους και έκαλύπτετο διά τεχνητοΰ τύμβου.
Π διάμετρος τής βάσεως τοΰ τάφου είνε 10 μ.,
μεγαλειτέρα τής τοΰ Μενιδίου (8,35 μ.) και τών
λοιπών ομοειδών τούτοις θολωτών τάφων. Το άρ-
χικον ύψος τής θόλου ύπολογιζόμενον κατά τάς
διαστάσεις τών ομοειδών τάφων3 έπρεπε νά είνε
ωσαύτως όλίγω περισσότερον τών δέκα μέτρων,
νομίζω όμως, ότι ήτο πολύ χαμηλότερον, διότι ή
1 Βρα/εϊαν σημείωσιν περί τής άνακαλύψεω; τοΰ τάφου έδημο-
σίευσα τοτε αμέσως έν τοϊς ΑΐΙιβΊΙ. ΜίίΙ 1905 σελ. 153 έ. Βλ. αύ-
το'Οι χα! σελ. 414 έ.
2 Κατά τήν άνασκαφήν τοΰ τάφου δεν εϋτύ/ησα δυστυχώς να
ενω τήν συνδρομήν άρ/ιτέκτονος, δια τοϋτο και αί ειδήσεις μου
περί τών άρ·/ιτεκτονικών ζητημάτων τοΰ τάφου δεν είνε επαρκείς. Λί
ολίγαι καταμετρήσει; έγε';οντο ΰπ' εμοΰ.
3 Π6λ. ϋαβ ΚιφρβΙς/ναΙ) ϋβί Μβιιίάί σελ. 46.
14
ΑΝΑΣΚΑΦΗ ΘΟΛΩΤΟΥ ΤΑΦΟΥ ΕΝ ΒΟΑΩ
214
έπί τοΰ λόφου τούτου τοΰ φρουρίου τοΟ Βόλου,
και όχι έπί του της Επισκοπής, εκείτο ή Μυκη-
ναϊκή Ίωλκός 1. 'Τπέρ της γνώμης ταύτης ή του-
λάχιστον ύπέρ της γνώμης ότι έπί τοΟ λόφου τοΟ
Φρουρίου εκείτο σπουδαία Μυκηναϊκή Ακρόπολις
μαρτυρεί και ο ύφ ημών ανασκαφείς τάφος, όστις
κείται πλησιέστατα της θέσεως ταύτης.
Εκατοντάδας τινας μέτρων προς Β τοΰ' λόφου
τοΟ ορουρίου, πέραν τοϋ' μικροϋ' ποταμού2, όστις
άέων παοά το οοούοιον έκβάλλει ολίγον υ.ακοάν
ποος ΝΔ της σημερινής πόλεως ϋόλου, παρά τά
λείψανα τών άρχαίων Παγχσών, εις την θάλασ-
σαν, υπάρχει πλησίον . τών κεραμεικών εργαστη-
ρίων Βόλου μικρά συνοικία αποτελούμενη εκ χα-
μηλών πλινθόκτιστων οικημάτων, και καλουμένη
διά του Τουρκικοί) ονόματος Καπακλή. Έν τω
μέσω της συνοικίας ταύτης και όχι πολύ μακράν
της δημοσίας όδοΰ, ήτις εκ Βόλου φέρει εις Βελε-
στΐνον καϊ τά ενδότερα της Ηεσσαλίας εύρέθη ό ύπ'
έμοΟ ανασκαφείς θολωτός τάφος υπό τάς έξης πε-
ριστάσεις.
Εις εργάτης, Γεώργ. Αρβανίτης καλούμενος,
διισχυρίσθη, οτι ή Παναγία έμφανισΟεΐσα αύτώ
έν όνείρω ύπέδειξεν, ότι παρά τον μικρόν οΐκίσκον,
έν ώ αύτος κατώκει, υπήρχε κεχωσμένη εκκλη-
σία" συνεπεία του ονείρου τούτου οί κάτοικοι της
συνοικίας προέβησαν εις μικράν άνασκαφήν έν τή
ύποδειχΟείση θέσει και άνεκάλυψαν έκεί' τούς τοί-
χους της θόλου τοΰ τάφου, οίτινες έφθαναν σχεδόν
μέχρι της επιφανείας. Εις έκ τών διακεκριμένων
κατοίκων του Ιίόλου, ό φιλάρχαιος Περ. Αποστο-
λίδης, έπισκεφθε'ις τήν θέσιν διέγνωσεν άμέσως,
ότι οί άνακαλυφθέντες τοίχοι δεν ανήκον εις έκ-
κλησίαν, ώς έπίστευσαν οί έπιχειρήσαντες τήν
σκαφήν, άλλ' εις τάφον Οολωτόν, κατέστησε δε
τοΟτο γνωστόν εις τάς αρχάς τοΰ Βόλου και εις
το Ύπουργεΐον της Παιδείας.
Έγώ άπεστάλην το πρώτον εις έξέτασιν τοΰ τά-
φου ολίγον μετά ταύτα, τον Μάϊον του παρελθόν-
τος έτους, επεχείρησα δ' άαέσως τήν άνασκαφήν
αύτοΰ', άλλ' ήναγκάσθην νά διακόψω αυτήν τότε,
διότι εις τά κατώτερα μέρη ύπήρχεν ύδωρ άφθο-
νον καθιστών αδύνατον τήν έξακολούθησιν ταύτης.
1 Πρβλ. προς τούτω ΪΓαοβ Ιν ΙΗ8. 1906, 154 σημ. 44.
2 Ό Γεο>ργιάδης ϊ\ Θεσσαλία ονοριάζίι τούτον Κραυσίνδωνα.
ΕΦΗΜΕΡΙΕ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ 1906
Ή εργασία προύχώρησεν εις άρκετόν βάθος, έπεί-
σθην δ' έκτοτε ότι ό τάφος ήτο άσύλητος 1. Τήν
άνασκαφήν κατώρθωσα νά φέρω εις πέρας κατά
τον Σεπτέμβριον του παρελθόντος έτους ξηρανθέν-
το: έν τώ ιχεταξύ τοΰ ύδατος.
Ό τόπος, έν ώ κείται ό τάφος, είνε όλως έπίπε-
δος, ουδεμία δε σπουδαία, όρατή σήμερον, εξαρσις
γης υπάρχει πλησίον αύτοΰ και τοΰ λόφου τοΰ
φρουρίου, ό'στις θά έχρησίμευεν ώς πόλις κατά
τούς χρόνους της οΐκοδομίας τοΰ τάφου' μόνον εκα-
τοντάδας τινάς μέτοων υ,ακοάν τοΰ τάφου ύπάο-
χει μικρόν ύψωμα χρησιμεΰον νΰν ώς λατομεΐον,
άλλ' ή σύστασις τούτου δεν είνε ευνοϊκή διά τήν
όουΗιν τοΰ τάφου έν τώ πλαγίω αύτοΰ, διότι άπο-
τελείται όλον έκ σκληροτάτου τιτανόλιθου, όστις
και λατομείται μετά πολλής δυσκολίας, ή έ'λλει-
ψις δε τοιούτων καταλλήλων ύψωμάτων ύποθέτω,
ότι είνε ό λόγος, δι ον οί Μυκηναίοι της Ιωλκοΰ
ώκοδόμησαν τον θολωτόν τάφον έν τή πεδιάδι και
κατά το πλείστον ύπογείως, και ούχί,ώς ήτο σχε-
δόν γενική συνήθεια τότε, έν τώ πλαγίω λόφου
τινός. "Αξιον περιέργειας είνε μόνον πώς όέν έχρη-
σιμοποίησαν εις τήν τοποθέτησιν τοΰ τάφου τά
πλάγια αύτοΰ τοΰ λόφου τής πόλεως.
Της θόλου τοΰ τάφου σώζεται πλέον ή το ή-
μισυ2 (ύψος 4 μ. περίπου) καϊ ευρίσκεται όλον
ύπό τήν γήν. Λοιπόν φαίνεται, οτι όιά τήν οΐκο-
δουίήν τοΰ τάφου ώρυνθη ποώτον μέγας λάκκο;
αρκετός ώστε νά περιλάβη το κατώτερον ήμισυ
τής θόλου μετά τοΰ στομίου και τοΰ δρόμου" το
άνώτερον ήμισυ έξεί'χε τής επιφανείας τοΰ εδά-
φους και έκαλύπτετο διά τεχνητοΰ τύμβου.
Π διάμετρος τής βάσεως τοΰ τάφου είνε 10 μ.,
μεγαλειτέρα τής τοΰ Μενιδίου (8,35 μ.) και τών
λοιπών ομοειδών τούτοις θολωτών τάφων. Το άρ-
χικον ύψος τής θόλου ύπολογιζόμενον κατά τάς
διαστάσεις τών ομοειδών τάφων3 έπρεπε νά είνε
ωσαύτως όλίγω περισσότερον τών δέκα μέτρων,
νομίζω όμως, ότι ήτο πολύ χαμηλότερον, διότι ή
1 Βρα/εϊαν σημείωσιν περί τής άνακαλύψεω; τοΰ τάφου έδημο-
σίευσα τοτε αμέσως έν τοϊς ΑΐΙιβΊΙ. ΜίίΙ 1905 σελ. 153 έ. Βλ. αύ-
το'Οι χα! σελ. 414 έ.
2 Κατά τήν άνασκαφήν τοΰ τάφου δεν εϋτύ/ησα δυστυχώς να
ενω τήν συνδρομήν άρ/ιτέκτονος, δια τοϋτο και αί ειδήσεις μου
περί τών άρ·/ιτεκτονικών ζητημάτων τοΰ τάφου δεν είνε επαρκείς. Λί
ολίγαι καταμετρήσει; έγε';οντο ΰπ' εμοΰ.
3 Π6λ. ϋαβ ΚιφρβΙς/ναΙ) ϋβί Μβιιίάί σελ. 46.
14