DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.42060#1117
SERPENTES.
Vbl sctiticam forte aut virgam intelligit, qua; serpen-
tis instar curuetur& mordeat.
Eundem quoq-, aut alium ei similem alio nomine,
Jfmusvntf nominantj^ausscblange. Hicforsitan Mya-
crus veterum fuerit, quem cum alijs serpentibus in-
noxijs Nicander numerat.
Eit & serpens dome-sticus, ojo^scr^iode didus, quod
circa o^ocpocQ» hoc est, tedium teda versetur, ac quia
mures venatur (Uud^oc cognominatur,
Spathiurus, serpens eit innoxius , ex crasfo in cau-
dam abiens tenuem,latumq^ caput habens . Didus
forte quod ex corpore crassiore & latiorespathaj in-
star in ov$<ip> id est, caudam, tenuem desinat.
Nat rix torquata,serpens est colore fusco, Nostri vo-
cant, (?in Tutter/alij -decfmuer/id est, natricem vene-
num indigentem , Germani inferiores , ac Flandri
pra?sertim, 0cfinart’en/Vaccarum vbera sugit.
Hydros Christophorus Encelius interpretatur,insere
cjvanom TOasserscffta^en/id est,serpentes aquaticos co-
loris fusci, Angli vocant,TDatcei; aOer/hoc est, TBrtsjV#
Tiatfern.
A conti as, ocnov7/a^> & anovT/fe serpens est in-
de appellatus,quod iaculi vel sagittx modo in homi-
nem proliliat: Duorum cubitorum magnitudine est,
figura autem crassa in tenuem abeunte, colore viridi.
Cenchrias etiam & Cenchrites appellatur, hoc est,
miliaris a milij colore. Inuenitur in Calabriae & Si-
cilia locis. Latini veteres Iaculum dixerunt. Sed ve-
rus laculus maculis nigris dorsum distinguentibus
pin gitur,qu3e oculum plane referunt, ctuusmodi in
Torpedine oculata etiam notx conspiciuntur.Lucan.
Et natrix violator aqua; iaculiq^ volantes.
Sunt & serpentes diademate aureo velssauo incapi-
te in agro Tigurino.
In Vngaria reperiuntur serpentes breues, duorum
palmorum longitudine tantum, nulla cauda. Vulgo
decurtos vocant,a?quali per totum corpus crassitudi-
ne. Hos in hominem eminus etiam Insilire aiunt.
Veteres quidam (vt Aetius) amphisbamatn & scy-
talam serpentes, non ex crassis in caudam tenuem
abire.sed aequalis crassitudinis per totum existere
dicuntjVtneq-, cognoscant videntes eas iuxta vtraa-
que partem, vbi caput aut cauda sint sita.
Cenchrine vel Cenchrines ucl
genus est serpentis,&hydrus. Leonem varium squa-
mis distindum appellant, (sine frunde 0cfylang/dne
Q3ergscf)sang.
Lucan. lib. 9.
Et semper tedo lapsurus limite cenchris.
Pluribus ille notis variatam tingitur aluum.
Quam paruis cindus maculis Thebanus ophites.
Cerchriamdixit Hermolaus, Cenchriam potius di-
xiiset. Ego etiam Centriam aut Centritem serpen-
tem, si cauda: durities nominis causfa eise debeat.po-
tius appellauerim. Centrum enim sutoribus pro du-
ricie vsurpatur. I11 Sicilia reperiri audio serpentem
qui vulgo dicatur Serena,qui ad Cenchrines accedit
nomen,cui similis est etiam corporis longitudine &
crasskie.
Sunt apud Isidorum Syren^e (Sirena’) serpentes in A-
rabia alati, qui & equis velocius currere, & volare
etiam dicuntur,tam vehementis veneni, vt morsum
ante mors insequatur, quam dolor.
Cenchrines, vel vt alij scribunt, Cenchrites,
serpentis genus est,quem sic didum aiunt. Vel quod
tempore milij appareat,vel quod colore vario sit in-
star milij, Aetius hunc serpentem colore viridide-
seribit, maxime iuxta aluum,vt milium colore refe-
rat, vnde & Cenchrias, inquit, appellatur. Aiunt
etiam hunc se ipso fortiorem fieri, cum milium sso-
ret , lib. 3. fol. 5*4.
I op £
Colubrum etiamsij! veteres videantur ali-
quando pro serpente in genere nominare , alias ta-
men speciem peculiarem hoc nomine denotant* Vi-
uit in aquis Coluber secundum Plinium , qui inquit
Enhydns vocatur a Grsecis, coluber in aquis viuens.
Virg. lib. s.Georg. colubrum speciem serpentis fa-
cere videtur eam quam supra Orophiam & Myagrum
nominauimus :
Disce & odoratam ftabulis accendere cedrum,
Gaibaneoqj agitaregraues nidore chelydros.
Sa;pe sub immotis pr^sepibus, aut mala tadu
Vipera delituit, coelumqj exterrita fugit.
Aut tedo assuetus coluber succedere & vmbr»,
Pestis acerba boum, pecoriq-, aspergere virus,
Fouit humu,capesaxamanu, cape robora pastor:
Tollentemqj minas & sibila colla tumentem
Deijce, nanq- fuga timidum caput abdidit alte:
Cum medij nexus, extrema?qj agmina cauda;
Soluuntur, tardosqj trahit sinus vltitnus orbes,
Est etiam ille malus Calabris in saltibus anguis,
&c. •
Quibus Colubrum a Chelydro, vipera & Chersydro
(quem anguem in saltibus Calabriae nominat aede-
seribit) distinguit. Didus autem Coluber est, qu,od
colat vmbras. Gelenius a KohoS^oQ deducit, quod
vbi ipse legerit neseio . Qood si vero de origine
huius vocabuli diuinandum est, a chelydro vel cher-
lydro,non magua literarum mutatione aliquis dedu-
xerit.
Virgil. a. Aen.
Qualis vbi in luce coluber mala gramina pastus.
Frigida sub terra tumidum quem bruma tegebat:
Nunc positis nouus exuuijs, nitidusq-, iuuenta
Lubrica conuoluit sublato pedore terga :
Arduus ad solem & linguis micat ore trisulcis.
Colubra famininum est.
Iuuenal.
Nos anguilla naouet longx cognata colubra?.
Colubrum in sinu fouere, oipi}) £p rcAtToS
@aX7rep,est compledi hominem ingratum & per oc-
casionem aliquando nociturum. Vide Chii.
Anguis generale nomen est non minus quam
Serpens, Interdum tamen vnam speciem sigmficat,
vcluti apud Gratcos,id est, vipera. Plin. Angui-
um genus m viuit, hydri vocantur,
nullis serpentum inferiores veneno. Idem de ouo
anguino, lib. *i>. cap. 3. Angues innumeri «estate
conuoluti, saliuis fauciumcorporuraqj spumis arti-
fici complexu glomerantur, Anguinum vocatur.
0seggesn/vulg6 vocant, a succesiu, quem pollicetur,
vidoriae.
Sunt & apud Vallesianos serpentes virides quos a co-
lore vulgo CSrunling appellant,perquam venenati.
^[Pareas, pen. pr. vei paruas tribus Cyl\abis3
Tgagazigucl T&agXctq, serpens est ruffo colore, &
acerrimo oculorum sensu,ore lato,sed mitis & nihil
mordendo nocens.
Hyperides in oratione contra Demadem dicit Rhe-
tores similes dse serpentibus,Serpentes enim omnes
quidem odio dignos esse, ex ipsis vero viperas noce-
re hominibus,Pareas autem deuorare viperas. Vide-
tur autem sentire Hyperides rhetores omnes malos
esse , sed ex ipsis alios alijs nocentiores homini-
bus, non impune tamen, quoniam hi quoq- ab alijs
vincantur aut deuorentur rhetoribus.
Po^sio^j adiediuum videri potest, quoniam 0(pQ(*
T&cc^eloity apud Varinum & Hesychium legimus, hoc
est, serpentes bucculentos, 93acfensc^[aDsen/ibuccis,
quie ipsis pleniores sunt.
Lucanus lib.
Et contentus iter cauda sulcare Pharias,
(Alias Phareas,sed melius Pareas.)
s Est
Vbl sctiticam forte aut virgam intelligit, qua; serpen-
tis instar curuetur& mordeat.
Eundem quoq-, aut alium ei similem alio nomine,
Jfmusvntf nominantj^ausscblange. Hicforsitan Mya-
crus veterum fuerit, quem cum alijs serpentibus in-
noxijs Nicander numerat.
Eit & serpens dome-sticus, ojo^scr^iode didus, quod
circa o^ocpocQ» hoc est, tedium teda versetur, ac quia
mures venatur (Uud^oc cognominatur,
Spathiurus, serpens eit innoxius , ex crasfo in cau-
dam abiens tenuem,latumq^ caput habens . Didus
forte quod ex corpore crassiore & latiorespathaj in-
star in ov$<ip> id est, caudam, tenuem desinat.
Nat rix torquata,serpens est colore fusco, Nostri vo-
cant, (?in Tutter/alij -decfmuer/id est, natricem vene-
num indigentem , Germani inferiores , ac Flandri
pra?sertim, 0cfinart’en/Vaccarum vbera sugit.
Hydros Christophorus Encelius interpretatur,insere
cjvanom TOasserscffta^en/id est,serpentes aquaticos co-
loris fusci, Angli vocant,TDatcei; aOer/hoc est, TBrtsjV#
Tiatfern.
A conti as, ocnov7/a^> & anovT/fe serpens est in-
de appellatus,quod iaculi vel sagittx modo in homi-
nem proliliat: Duorum cubitorum magnitudine est,
figura autem crassa in tenuem abeunte, colore viridi.
Cenchrias etiam & Cenchrites appellatur, hoc est,
miliaris a milij colore. Inuenitur in Calabriae & Si-
cilia locis. Latini veteres Iaculum dixerunt. Sed ve-
rus laculus maculis nigris dorsum distinguentibus
pin gitur,qu3e oculum plane referunt, ctuusmodi in
Torpedine oculata etiam notx conspiciuntur.Lucan.
Et natrix violator aqua; iaculiq^ volantes.
Sunt & serpentes diademate aureo velssauo incapi-
te in agro Tigurino.
In Vngaria reperiuntur serpentes breues, duorum
palmorum longitudine tantum, nulla cauda. Vulgo
decurtos vocant,a?quali per totum corpus crassitudi-
ne. Hos in hominem eminus etiam Insilire aiunt.
Veteres quidam (vt Aetius) amphisbamatn & scy-
talam serpentes, non ex crassis in caudam tenuem
abire.sed aequalis crassitudinis per totum existere
dicuntjVtneq-, cognoscant videntes eas iuxta vtraa-
que partem, vbi caput aut cauda sint sita.
Cenchrine vel Cenchrines ucl
genus est serpentis,&hydrus. Leonem varium squa-
mis distindum appellant, (sine frunde 0cfylang/dne
Q3ergscf)sang.
Lucan. lib. 9.
Et semper tedo lapsurus limite cenchris.
Pluribus ille notis variatam tingitur aluum.
Quam paruis cindus maculis Thebanus ophites.
Cerchriamdixit Hermolaus, Cenchriam potius di-
xiiset. Ego etiam Centriam aut Centritem serpen-
tem, si cauda: durities nominis causfa eise debeat.po-
tius appellauerim. Centrum enim sutoribus pro du-
ricie vsurpatur. I11 Sicilia reperiri audio serpentem
qui vulgo dicatur Serena,qui ad Cenchrines accedit
nomen,cui similis est etiam corporis longitudine &
crasskie.
Sunt apud Isidorum Syren^e (Sirena’) serpentes in A-
rabia alati, qui & equis velocius currere, & volare
etiam dicuntur,tam vehementis veneni, vt morsum
ante mors insequatur, quam dolor.
Cenchrines, vel vt alij scribunt, Cenchrites,
serpentis genus est,quem sic didum aiunt. Vel quod
tempore milij appareat,vel quod colore vario sit in-
star milij, Aetius hunc serpentem colore viridide-
seribit, maxime iuxta aluum,vt milium colore refe-
rat, vnde & Cenchrias, inquit, appellatur. Aiunt
etiam hunc se ipso fortiorem fieri, cum milium sso-
ret , lib. 3. fol. 5*4.
I op £
Colubrum etiamsij! veteres videantur ali-
quando pro serpente in genere nominare , alias ta-
men speciem peculiarem hoc nomine denotant* Vi-
uit in aquis Coluber secundum Plinium , qui inquit
Enhydns vocatur a Grsecis, coluber in aquis viuens.
Virg. lib. s.Georg. colubrum speciem serpentis fa-
cere videtur eam quam supra Orophiam & Myagrum
nominauimus :
Disce & odoratam ftabulis accendere cedrum,
Gaibaneoqj agitaregraues nidore chelydros.
Sa;pe sub immotis pr^sepibus, aut mala tadu
Vipera delituit, coelumqj exterrita fugit.
Aut tedo assuetus coluber succedere & vmbr»,
Pestis acerba boum, pecoriq-, aspergere virus,
Fouit humu,capesaxamanu, cape robora pastor:
Tollentemqj minas & sibila colla tumentem
Deijce, nanq- fuga timidum caput abdidit alte:
Cum medij nexus, extrema?qj agmina cauda;
Soluuntur, tardosqj trahit sinus vltitnus orbes,
Est etiam ille malus Calabris in saltibus anguis,
&c. •
Quibus Colubrum a Chelydro, vipera & Chersydro
(quem anguem in saltibus Calabriae nominat aede-
seribit) distinguit. Didus autem Coluber est, qu,od
colat vmbras. Gelenius a KohoS^oQ deducit, quod
vbi ipse legerit neseio . Qood si vero de origine
huius vocabuli diuinandum est, a chelydro vel cher-
lydro,non magua literarum mutatione aliquis dedu-
xerit.
Virgil. a. Aen.
Qualis vbi in luce coluber mala gramina pastus.
Frigida sub terra tumidum quem bruma tegebat:
Nunc positis nouus exuuijs, nitidusq-, iuuenta
Lubrica conuoluit sublato pedore terga :
Arduus ad solem & linguis micat ore trisulcis.
Colubra famininum est.
Iuuenal.
Nos anguilla naouet longx cognata colubra?.
Colubrum in sinu fouere, oipi}) £p rcAtToS
@aX7rep,est compledi hominem ingratum & per oc-
casionem aliquando nociturum. Vide Chii.
Anguis generale nomen est non minus quam
Serpens, Interdum tamen vnam speciem sigmficat,
vcluti apud Gratcos,id est, vipera. Plin. Angui-
um genus m viuit, hydri vocantur,
nullis serpentum inferiores veneno. Idem de ouo
anguino, lib. *i>. cap. 3. Angues innumeri «estate
conuoluti, saliuis fauciumcorporuraqj spumis arti-
fici complexu glomerantur, Anguinum vocatur.
0seggesn/vulg6 vocant, a succesiu, quem pollicetur,
vidoriae.
Sunt & apud Vallesianos serpentes virides quos a co-
lore vulgo CSrunling appellant,perquam venenati.
^[Pareas, pen. pr. vei paruas tribus Cyl\abis3
Tgagazigucl T&agXctq, serpens est ruffo colore, &
acerrimo oculorum sensu,ore lato,sed mitis & nihil
mordendo nocens.
Hyperides in oratione contra Demadem dicit Rhe-
tores similes dse serpentibus,Serpentes enim omnes
quidem odio dignos esse, ex ipsis vero viperas noce-
re hominibus,Pareas autem deuorare viperas. Vide-
tur autem sentire Hyperides rhetores omnes malos
esse , sed ex ipsis alios alijs nocentiores homini-
bus, non impune tamen, quoniam hi quoq- ab alijs
vincantur aut deuorentur rhetoribus.
Po^sio^j adiediuum videri potest, quoniam 0(pQ(*
T&cc^eloity apud Varinum & Hesychium legimus, hoc
est, serpentes bucculentos, 93acfensc^[aDsen/ibuccis,
quie ipsis pleniores sunt.
Lucanus lib.
Et contentus iter cauda sulcare Pharias,
(Alias Phareas,sed melius Pareas.)
s Est