DOI article:
Rzepińska, Maria: Wilhelm Wyrwiński - Przerwana droga twórczości
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.19944#0108
2. Wilhelm Wyrwiński, Portret Kazimierza Witkiewicza,
akwarela
Młodej Polski prezentuje się wyraźniej i bardziej
jednolicie w literaturze. Dla plastyki pierwsze lata
w. XX i okres I wojny światowej są okresem
szczególnie skomplikowanym. Kraków jest w tym
czasie istnym tyglem artystycznym, w którym
ścierają się najrozmaitsze kierunki: impresjonizm
w swoich wersjach nieortodoksyjnych o zacięciu
wybitnie realistycznym, epigońskie malarstwo histo-
ryczne uczniów Matejki, neoromantyczny symbolizm
połączony z ekspresjonizmem, a przenikający z Nie-
miec, Francji i Skandynawii, „Jugendstil“ niemiecki
i secesja wiedeńska, stylizacja pseudoludowa i pry-
mitywizowanie o wyraźnie znów charakterze sece-
8 Są to głównie publikacje w Źródłach do dziejów sztuki
polskiej, wyd. Państwowy Instytut Sztuki pod red. J. Sta-
rzyńskiego (Sztuka i Krytyka oraz w osobnych tomach).
Por. też bibliografię J. Lepiarczyka, dotyczącą malarstwa
od romantyzmu do czasów ostatnich, cyt. w Historii sztuki
polskiej III, s. 440—446.
9 M. Wallis, Sztuka polska dwudziestolecia, Warszawa
1959 (zawiera indeks i bibliografię).
10 L. Ręgorowicz, Dzieje Krakowskiej Akademii Sztuk
Pięknych, Lwów 1928. Praca ta daje zarys dziejów uczelni
od r. 1745 do ustąpienia Fałata w r. 1910, a ostatni jej rozdział
syjnym, wreszcie — pierwsze wystąpienie artystów,
którzy ukształtowali oblicze sztuki polskiej w okresie
międzywojennym. Ta złożoność ówczesnej sztuki
niezmiernie utrudnia dokonanie syntetycznego, a za-
razem wnikliwego i sprawiedliwego ujęcia. Opraco-
wane są jedynie monografie niektórych artystów
wówczas działających. Że próby w kierunku
takiego ujęcia są rzadkie, przypisać należy również
temu, iż okres ów nie należy jeszcze do historii,
żyją bowiem ludzie pamiętający te czasy, a więc
ostrożność i brak należytego dystansu odstręczał
do niedawna historyków sztuki od zajmowania się
nim; a równocześnie to już nie „współczesność^
wobec czego krytycy znowuż, nastawieni przede
wszystkim na bieżącą aktualność, też raczej go
pomijali. Wiek XIX naszej sztuki przedstawił
nam się pełniej dopiero dzięki opublikowanym po
ostatniej wojnie dokumentom, listom, pamiętnikom
oraz ich krytycznym opracowaniom8. W ostatnich
latach ukazało się kilka pozycji dotyczących sztuki
i myśli polskiej w sztuce okresu I wojny oraz
dwudziestolecia międzywojennego9, wznowiono też
wydania pism Witkacego i Chwistka.
Archiwa Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie
z okresu od r. 1900 ciągle jeszcze nie są uporządko-
wane i częściowo tylko opracowane. Książka Ręgoro-
wicza10 *, o pionierskiej wartości, jest zbyt ogólna,
zawiera luki i nieścisłości. Nowe opracowanie pod
red. J. E. Dutkiewicza11 obejmuje tylko okres do
r. 1895. Na dalsze opracowanie źródłowe czeka
więc ten właśnie późniejszy okres Akademii Kra-
kowskiej, głównego centrum artystycznego, sku-
piającego w owym czasie najświetniejsze polskie
indywidualności malarskie zarówno w osobach
profesorów, jak i uczniów. Wspomnienia L. Kowal-
skiego i M. Trzebińskiego z lat studiów krakowskich
dotyczą okresu wcześniejszego, kończąc się na
pierwszym okresie reform Fałata12. Sporo faktów,
zawiera krótkie życiorysy i sylwetki profesorów z czasów
Matejki i Fałata, nie stanowiąc zresztą pełnego ich wykazu.
11 Materiały do dziejów Akademii Sztuk Pięknych w Kra-
kowie, Wrocław 1959, opracowane przez J. i W. Ślesińskich
i A. Załuskiego, pod red. J. E. Dutkiewicza, obejmują lata
1816—1895 i zawierają m. in. dokładny wykaz-informator
o uczniach Akademii w tych latach. Nad dalszym okresem
dziejów uczelni pracuje J. Ślesiński.
12 L. Kowalski, Pędzlem i piórem, Kraków 1935 —
M. Trzebiński, Pamiętnik malarza, Wrocław 1958. Pozycja
ta nie wnosi wiele istotnych wiadomości. Wartościowy jest
98
akwarela
Młodej Polski prezentuje się wyraźniej i bardziej
jednolicie w literaturze. Dla plastyki pierwsze lata
w. XX i okres I wojny światowej są okresem
szczególnie skomplikowanym. Kraków jest w tym
czasie istnym tyglem artystycznym, w którym
ścierają się najrozmaitsze kierunki: impresjonizm
w swoich wersjach nieortodoksyjnych o zacięciu
wybitnie realistycznym, epigońskie malarstwo histo-
ryczne uczniów Matejki, neoromantyczny symbolizm
połączony z ekspresjonizmem, a przenikający z Nie-
miec, Francji i Skandynawii, „Jugendstil“ niemiecki
i secesja wiedeńska, stylizacja pseudoludowa i pry-
mitywizowanie o wyraźnie znów charakterze sece-
8 Są to głównie publikacje w Źródłach do dziejów sztuki
polskiej, wyd. Państwowy Instytut Sztuki pod red. J. Sta-
rzyńskiego (Sztuka i Krytyka oraz w osobnych tomach).
Por. też bibliografię J. Lepiarczyka, dotyczącą malarstwa
od romantyzmu do czasów ostatnich, cyt. w Historii sztuki
polskiej III, s. 440—446.
9 M. Wallis, Sztuka polska dwudziestolecia, Warszawa
1959 (zawiera indeks i bibliografię).
10 L. Ręgorowicz, Dzieje Krakowskiej Akademii Sztuk
Pięknych, Lwów 1928. Praca ta daje zarys dziejów uczelni
od r. 1745 do ustąpienia Fałata w r. 1910, a ostatni jej rozdział
syjnym, wreszcie — pierwsze wystąpienie artystów,
którzy ukształtowali oblicze sztuki polskiej w okresie
międzywojennym. Ta złożoność ówczesnej sztuki
niezmiernie utrudnia dokonanie syntetycznego, a za-
razem wnikliwego i sprawiedliwego ujęcia. Opraco-
wane są jedynie monografie niektórych artystów
wówczas działających. Że próby w kierunku
takiego ujęcia są rzadkie, przypisać należy również
temu, iż okres ów nie należy jeszcze do historii,
żyją bowiem ludzie pamiętający te czasy, a więc
ostrożność i brak należytego dystansu odstręczał
do niedawna historyków sztuki od zajmowania się
nim; a równocześnie to już nie „współczesność^
wobec czego krytycy znowuż, nastawieni przede
wszystkim na bieżącą aktualność, też raczej go
pomijali. Wiek XIX naszej sztuki przedstawił
nam się pełniej dopiero dzięki opublikowanym po
ostatniej wojnie dokumentom, listom, pamiętnikom
oraz ich krytycznym opracowaniom8. W ostatnich
latach ukazało się kilka pozycji dotyczących sztuki
i myśli polskiej w sztuce okresu I wojny oraz
dwudziestolecia międzywojennego9, wznowiono też
wydania pism Witkacego i Chwistka.
Archiwa Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie
z okresu od r. 1900 ciągle jeszcze nie są uporządko-
wane i częściowo tylko opracowane. Książka Ręgoro-
wicza10 *, o pionierskiej wartości, jest zbyt ogólna,
zawiera luki i nieścisłości. Nowe opracowanie pod
red. J. E. Dutkiewicza11 obejmuje tylko okres do
r. 1895. Na dalsze opracowanie źródłowe czeka
więc ten właśnie późniejszy okres Akademii Kra-
kowskiej, głównego centrum artystycznego, sku-
piającego w owym czasie najświetniejsze polskie
indywidualności malarskie zarówno w osobach
profesorów, jak i uczniów. Wspomnienia L. Kowal-
skiego i M. Trzebińskiego z lat studiów krakowskich
dotyczą okresu wcześniejszego, kończąc się na
pierwszym okresie reform Fałata12. Sporo faktów,
zawiera krótkie życiorysy i sylwetki profesorów z czasów
Matejki i Fałata, nie stanowiąc zresztą pełnego ich wykazu.
11 Materiały do dziejów Akademii Sztuk Pięknych w Kra-
kowie, Wrocław 1959, opracowane przez J. i W. Ślesińskich
i A. Załuskiego, pod red. J. E. Dutkiewicza, obejmują lata
1816—1895 i zawierają m. in. dokładny wykaz-informator
o uczniach Akademii w tych latach. Nad dalszym okresem
dziejów uczelni pracuje J. Ślesiński.
12 L. Kowalski, Pędzlem i piórem, Kraków 1935 —
M. Trzebiński, Pamiętnik malarza, Wrocław 1958. Pozycja
ta nie wnosi wiele istotnych wiadomości. Wartościowy jest
98