DOI article:
Rzepińska, Maria: Wilhelm Wyrwiński - Przerwana droga twórczości
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.19944#0111
4. Wilhelm Wyrwiński, Pastuszkowie, akwarela
z manierą secesji jest bezsporny. I tu warto się
zastanowić nad rolą „art nouvau“ w kształtowaniu
sztuki nowoczesnej. Umowność tego stylu, jego
nieprzestrzenność, brak wyraźniejszego modelunku
i światłocienia, pewne odnaturalizowanie koloru
i nadanie linii funkcji autonomicznej, funkcji
zapisu pewnego typu uwrażliwienia, nerwowość
tego zapisu — wszystko to są komponenty dla
malarstwa w. XX ważne, również może ważne, jak
świadoma dyscyplina kubizmu, jego rozbicie i po-
nowne scalenie na innych zasadach trójwymiarowych
przedmiotów, jego protest przeciwko prawom per-
spektywicznym potocznego widzenia natury.
Dla kształtowania się polskiej sztuki nowoczesnej
owa pogardzana secesja miała w pierwszej fazie
większe znaczenie niż kubizm, była silniej i bardziej
organicznie związana z polską wyobraźnią poprzez
potężną wizję Wyspiańskiego. Zanim dotarły do
Polski eksperymenty kubistów, podjęte częściowo
przez formizm a później wykorzystane swoiście
przez Makowskiego, linia poszukiwań, zmierzająca
do zerwania z dotychczasową konwencją malarstwa,
już się zaznaczała. To, co zwykliśmy nazywać
w tym okresie tylko „secesyjną stylizacją", bywa
często równocześnie pierwszą próbą zerwania zarów-
no z przeważającym w XIX wieku realizmem, jak
z pleneryzmem i pseudofolklorem, wiąże się z pierw-
szymi usiłowaniami usamodzielnienia środków kształ-
towania. Jest to nie zawsze uświadomione dążenie
do tego, aby cechą wyróżniającą stały się nie desyg-
naty, nie charakterystyczne „motywy", ale sposób
prowadzenia kreski, pocięcie płaszczyzny, dobór
gamy barw tworzących wartości dekoracyjne. Jest to
półświadome dążenie do wysunięcia wartości stylu
ponad problem odtwarzania.
Prawdą jest jednak również, że secesja w wersji
niemiecko-wiedeńskiej pozostawiła niewiele dzieł
wartościowych, bo po prostu brak tam było dużych
talentów. Na gruncie krakowskim, po śmierci
Wyspiańskiego, przerodziła się ona na ogół w bez-
101
z manierą secesji jest bezsporny. I tu warto się
zastanowić nad rolą „art nouvau“ w kształtowaniu
sztuki nowoczesnej. Umowność tego stylu, jego
nieprzestrzenność, brak wyraźniejszego modelunku
i światłocienia, pewne odnaturalizowanie koloru
i nadanie linii funkcji autonomicznej, funkcji
zapisu pewnego typu uwrażliwienia, nerwowość
tego zapisu — wszystko to są komponenty dla
malarstwa w. XX ważne, również może ważne, jak
świadoma dyscyplina kubizmu, jego rozbicie i po-
nowne scalenie na innych zasadach trójwymiarowych
przedmiotów, jego protest przeciwko prawom per-
spektywicznym potocznego widzenia natury.
Dla kształtowania się polskiej sztuki nowoczesnej
owa pogardzana secesja miała w pierwszej fazie
większe znaczenie niż kubizm, była silniej i bardziej
organicznie związana z polską wyobraźnią poprzez
potężną wizję Wyspiańskiego. Zanim dotarły do
Polski eksperymenty kubistów, podjęte częściowo
przez formizm a później wykorzystane swoiście
przez Makowskiego, linia poszukiwań, zmierzająca
do zerwania z dotychczasową konwencją malarstwa,
już się zaznaczała. To, co zwykliśmy nazywać
w tym okresie tylko „secesyjną stylizacją", bywa
często równocześnie pierwszą próbą zerwania zarów-
no z przeważającym w XIX wieku realizmem, jak
z pleneryzmem i pseudofolklorem, wiąże się z pierw-
szymi usiłowaniami usamodzielnienia środków kształ-
towania. Jest to nie zawsze uświadomione dążenie
do tego, aby cechą wyróżniającą stały się nie desyg-
naty, nie charakterystyczne „motywy", ale sposób
prowadzenia kreski, pocięcie płaszczyzny, dobór
gamy barw tworzących wartości dekoracyjne. Jest to
półświadome dążenie do wysunięcia wartości stylu
ponad problem odtwarzania.
Prawdą jest jednak również, że secesja w wersji
niemiecko-wiedeńskiej pozostawiła niewiele dzieł
wartościowych, bo po prostu brak tam było dużych
talentów. Na gruncie krakowskim, po śmierci
Wyspiańskiego, przerodziła się ona na ogół w bez-
101