DOI Artikel:
Rzepińska, Maria: Wilhelm Wyrwiński - Przerwana droga twórczości
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19944#0116
7. Wilhelm Wyrwiński, Głowa chłopca, olej
w pocięciu płaszczyzny w nieregularnych rytmach,
z widoczną inspiracją grafiki japońskiej (Jak pies
z kotem, Postępowi politycy. Krakowskie błoto)36.
Ze sztuką japońską zapoznał się Wyrwiński
u Mannghi-Jasieńskiego. Urządzał on w porozu-
mieniu z Pankiewiczem jakby prywatne seminaria
dla najzdolniejszych studentów, pokazując im swoje
zbiory, gdzie oprócz pięknych dzieł japońskich
znajdowały się też facsimile, a nawet oryginalne
odbitki Rembrandta37. Hołdem złożonym Rembrand-
towi jest rycina Wyrwińskiego, zatytułowana Tylu
przyjaciół („Abdera" 1912, nr 4), z ciemną wielką
dawane było w okresie, gdy prezydentem Krakowa był Juliusz
Leo, dyrektorem teatru narodowego — Ludwik Solski. Wiersze
satyryczne dotyczą takich aktualności, jak np. sprawa Po-
chodu Wawelskiego M. Szymanowskiego, jubileuszów kra-
kowskich, skandali dookoła sztuk Zapolskiej, życia kawiar-
nianego, karnawału itp. Ciekawe są niektóre fragmenty li-
terackie. M. in. rozpoczęto tam druk polskiego przekładu
Dyla Sowizdrzała De Costeraorazj edne j ze sztuk A.Schnitz-
lera, wchodzącego wówczas w modę.
36 Spis rycin Wyrwińskiego opublikowanych w Abderze:
Nowy pomnik w Krakowie, 1 styczeń 1912, nr 1, reproduko-
wany też w książce J. St. Bystronia: Komizm, Lwów-War-
szawa 1939, s. 225; Wizja teraźniejszości 1912, reprodukowane
plamą postaci śmierci ustawionej „pod światło",
padające z małego okienka i roztapiające kształty
postaci siedzących na drugim planie.
Ciekawym dokumentem obrazującym nastroje
w środowisku artystycznym tuż przed Wielką
Wojną jest rzadka obecnie broszura pt. Mobilizacja
w Bronowicach38, zawierająca dwanaście karykatur
wykonanych przez Wyrwińskiego. W tym żartobli-
wym utworze scenicznym mowa jest o wielu znanych
i popularnych osobistościach ówczesnego Krakowa,
lecz głównymi osobami występującymi są przede
wszystkim malarze: Włodzimierz Tetmajer, Kacper
Żelechowski, Ludwik Stasiak. Padają też inne
nazwiska artystów, Axentowicza („narodowego na-
szego Burne Jonesa"), Wyczółkowskiego, Czaj-
kowskiego, Laszczki, Szymanowskiego, Mehoffera,
Pankiewicza. W związku z tymi ostatnimi nazwiskami
nasuwa się zabawny szczegół, dający pojęcie o po-
mieszaniu i niejasności granic pomiędzy mnogością
kierunków artystycznych, jakich echa docierały do
Polski. Oto scena XX zatytułowana Przywidzenie
czyli sen Kacpra (Żelechowskiego).
Kacper (patrząc w okno):
Boże, mój Boże, toż to złuda czysta
w zgodzie z niemiecką sztuką — futurysta...
Tetmajer:
Tyś pewnie chory — jak widzę z oblicza
Kacper (wskazując na okno):
Patrzże! Mehoffer ściska Pankiewicza...
„Futurystą" miał tu być oczywiście Pankiewicz.
Jak do około roku 1910 wszystkie nowe kierunki
określano wspólną nazwą „modernizm", tak tuż
przed wojną tę ogólną nazwę zastąpiło pojęcie
„futuryzm", które zresztą długo się utrzymało
wśród szerszej publiczności, obejmując zarówno
kubistów i formistów, jak i postimpresjonizm.
o. c., s. 151; Spóźnione amory. Tyłu przyjaciół, Szczera mi-
łość, Abdera 1912, nr 4; Jak pies z kotem, Postępowi politycy,
tamże, 1912 nr 5. — Nędza galicyjska, Krakowskie błoto oraz
dwie czarnobiałe winiety, nr 6; okładka Co tam konstytucja?
Główna rzecz tresura, Pieśń wieczorna. Bez podpisu, nr 8;
okładka (biało-czarna) O Allah, Allah nr 9. Oprócz wymie-
nionych rysunków z czasopism Abdery, w książce Bystronia
(s. 233) reprodukowany jest satyryczny rysunek Wyrwiń-
skiego Przedsiębiorca pogrzebowy K. Wolny ze swoimi huzarami.
37 Wiadomość tę zawdzięczam p. J. Hryńkowskiemu.
38 Mobilizacja w Bronowicach, czyli zwierciadło, w któ-
rym Kraków z r. 1912 snadnie przejrzeć się ?noże. Napisał
Nygi. Kraków, Drukarnia Narpdowa, s. 92, odbito 100 egz.
106
w pocięciu płaszczyzny w nieregularnych rytmach,
z widoczną inspiracją grafiki japońskiej (Jak pies
z kotem, Postępowi politycy. Krakowskie błoto)36.
Ze sztuką japońską zapoznał się Wyrwiński
u Mannghi-Jasieńskiego. Urządzał on w porozu-
mieniu z Pankiewiczem jakby prywatne seminaria
dla najzdolniejszych studentów, pokazując im swoje
zbiory, gdzie oprócz pięknych dzieł japońskich
znajdowały się też facsimile, a nawet oryginalne
odbitki Rembrandta37. Hołdem złożonym Rembrand-
towi jest rycina Wyrwińskiego, zatytułowana Tylu
przyjaciół („Abdera" 1912, nr 4), z ciemną wielką
dawane było w okresie, gdy prezydentem Krakowa był Juliusz
Leo, dyrektorem teatru narodowego — Ludwik Solski. Wiersze
satyryczne dotyczą takich aktualności, jak np. sprawa Po-
chodu Wawelskiego M. Szymanowskiego, jubileuszów kra-
kowskich, skandali dookoła sztuk Zapolskiej, życia kawiar-
nianego, karnawału itp. Ciekawe są niektóre fragmenty li-
terackie. M. in. rozpoczęto tam druk polskiego przekładu
Dyla Sowizdrzała De Costeraorazj edne j ze sztuk A.Schnitz-
lera, wchodzącego wówczas w modę.
36 Spis rycin Wyrwińskiego opublikowanych w Abderze:
Nowy pomnik w Krakowie, 1 styczeń 1912, nr 1, reproduko-
wany też w książce J. St. Bystronia: Komizm, Lwów-War-
szawa 1939, s. 225; Wizja teraźniejszości 1912, reprodukowane
plamą postaci śmierci ustawionej „pod światło",
padające z małego okienka i roztapiające kształty
postaci siedzących na drugim planie.
Ciekawym dokumentem obrazującym nastroje
w środowisku artystycznym tuż przed Wielką
Wojną jest rzadka obecnie broszura pt. Mobilizacja
w Bronowicach38, zawierająca dwanaście karykatur
wykonanych przez Wyrwińskiego. W tym żartobli-
wym utworze scenicznym mowa jest o wielu znanych
i popularnych osobistościach ówczesnego Krakowa,
lecz głównymi osobami występującymi są przede
wszystkim malarze: Włodzimierz Tetmajer, Kacper
Żelechowski, Ludwik Stasiak. Padają też inne
nazwiska artystów, Axentowicza („narodowego na-
szego Burne Jonesa"), Wyczółkowskiego, Czaj-
kowskiego, Laszczki, Szymanowskiego, Mehoffera,
Pankiewicza. W związku z tymi ostatnimi nazwiskami
nasuwa się zabawny szczegół, dający pojęcie o po-
mieszaniu i niejasności granic pomiędzy mnogością
kierunków artystycznych, jakich echa docierały do
Polski. Oto scena XX zatytułowana Przywidzenie
czyli sen Kacpra (Żelechowskiego).
Kacper (patrząc w okno):
Boże, mój Boże, toż to złuda czysta
w zgodzie z niemiecką sztuką — futurysta...
Tetmajer:
Tyś pewnie chory — jak widzę z oblicza
Kacper (wskazując na okno):
Patrzże! Mehoffer ściska Pankiewicza...
„Futurystą" miał tu być oczywiście Pankiewicz.
Jak do około roku 1910 wszystkie nowe kierunki
określano wspólną nazwą „modernizm", tak tuż
przed wojną tę ogólną nazwę zastąpiło pojęcie
„futuryzm", które zresztą długo się utrzymało
wśród szerszej publiczności, obejmując zarówno
kubistów i formistów, jak i postimpresjonizm.
o. c., s. 151; Spóźnione amory. Tyłu przyjaciół, Szczera mi-
łość, Abdera 1912, nr 4; Jak pies z kotem, Postępowi politycy,
tamże, 1912 nr 5. — Nędza galicyjska, Krakowskie błoto oraz
dwie czarnobiałe winiety, nr 6; okładka Co tam konstytucja?
Główna rzecz tresura, Pieśń wieczorna. Bez podpisu, nr 8;
okładka (biało-czarna) O Allah, Allah nr 9. Oprócz wymie-
nionych rysunków z czasopism Abdery, w książce Bystronia
(s. 233) reprodukowany jest satyryczny rysunek Wyrwiń-
skiego Przedsiębiorca pogrzebowy K. Wolny ze swoimi huzarami.
37 Wiadomość tę zawdzięczam p. J. Hryńkowskiemu.
38 Mobilizacja w Bronowicach, czyli zwierciadło, w któ-
rym Kraków z r. 1912 snadnie przejrzeć się ?noże. Napisał
Nygi. Kraków, Drukarnia Narpdowa, s. 92, odbito 100 egz.
106