DOI Artikel:
Rzepińska, Maria: Wilhelm Wyrwiński - Przerwana droga twórczości
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19944#0117
Faktem jest, że Mehoffer i Pankiewicz szczerze
się nie lubili, zwłaszcza w tym okresie, i niechęć
do Mehoffera i sztuki jego typu przeszła później
na wielu uczniów Pankiewicza, z krzywdą dla
twórcy witraży fryburskich. Tematem głównym
jednak tej swoistej szopki krakowskiej nie są pora-
chunki i spory artystyczne, lecz zbliżający się euro-
pejski konflikt zbrojny. W żartobliwej formie było to
wezwanie do jedności narodowej, solidaryzmu ponad
przekonaniami politycznymi czy uprzedzeniami wyz-
naniowymi39, przy czym nie brak tonów autoironii
i powątpiewania. Portretowe karykatury Wyrwiń-
skiego nie dorównują rysunkom „Abdery“, a naj-
lepszy wśród nich jest chyba wizerunek Lucjana
Rydla40.
Grafika książkowa i ilustracje, jak również
ekslibrysy Wyrwińskiego zwróciły na niego uwagę
bibliofilów i zbieraczy41. Jego „grafika użytkowa“
odznacza się lekką, wytworną, kapryśną linią
0 typie wybitnie ornamentalnym. Można się tu
dopatrzyć inspiracji zarówno Wyspiańskiego, jak
1 grafiki japońskiej, z którą kojarzą się szczególnie
ozdobniki i ryciny, z przedstawieniami ptaka lub
zwierzęcia. Są to ulubione motywy Wyrwińskiego,
często przez niego studiowane w licznych rysunkach
z natury i swoiście transponowane na formę deko-
ratywną, dającą syntezę kształtu i ruchu {Kura,
Sarenka, ryc. I)42.
Dążenie do usamodzielnienia wypowiedzi plas-
tycznej, do uproszczenia środków wyrazu i stopnio-
wego usuwania „secesyjnej kaligrafii “ przejawia się
natomiast nie w rysunkach wykonywanych nie na
zamówienie dla doraźnego celu ilustratorskiego,
zdobniczego, lecz w studiach, szkicach i notatkach,
numerowanych na papierze czerpanym; nr 19 — własność
Wilhelma Wyrwińskiego.
39 Pod koniec „szopki“ dziennikarze reprezentujący
różne ugrupowania polityczne piją razem i ściskają się ser-
decznie, zbratani ideą solidaryzmu narodowego w obliczu
wroga. Są tu przedstawiciele dzienników: Czasu, Nowej
Reformy i Kuriera Ilustrowanego.
40 Karykatura ta pt. Rydel idzie na wojenkę, śpiewaj na
cześć Rydla, reprodukowana jest też w książce Bystronia,
o. c., s. 437.
41 Por. P. Smolik, Grafika książkowa i ekslibrisy Wilhelma
Wyrwińskiego, Kraków 1925 (Towarzystwo Miłośników,
Książki). St. Jakubowski, Wystawa ekslibrisów słowiańskich
(Rzeczy piękne IX, 1930, nr 4/6, s. 47—48). Jedyną repro-
dukcją jest tu ekslibrys K. Witkiewicza projektu Wyrwiń-
skiego.
8. Wilhelm Wyrwiński, Głowa chłopca, olej
które za życia artysty pozostawały na ogół nieznane,
a dopiero po jego śmierci były wystawione lub
reprodukowane.
Okres poszukiwań malarskich przerwała wojna
europejska. Wyrwiński udał się natychmiast na
front wraz z większością krakowskiej młodzieży
artystycznej. Mury Akademii częściowo opusto-
szały43. W warunkach frontowych trudno było
42 Kura rysunek tuszem, reprodukowany w periodyku
Wianki, Kraków 1919, zeszyt I, s. 11. — tamże, s. 10 Paysage,
rysunek ołówkowy (jeden z ciekawszych, reprodukowany
później w Głosie Plastyków 1934, 7/8) oraz Akt (s. 16) wypro-
wadzony czystą, wykwintną linią. Sarenka, rysunek tuszem,
reprodukowany w Rzeczach Pięknych II, Kraków 1919,
nr 2, przy artykule K. Witkiewicza, s. 15—16. Tamże
dwa ciekawe studia pejzażowe.
43 Po zakończeniu sprawozdania z okresu zamieszek
i fermentu wśród studentów Akademii Krakowskiej na kilka
lat przed wojną Rę go rowie z (o. c., s. 85): pisze „Akademia
pozbawiona młodzieży, którą pociągnęła i pochłonęła wojna
światowa, odzyskała spokój na zewnątrz — ale zarazem stra-
ciła to co stanowiło rację jej bytu, to jest — młodzież“. Jak
wynika z prasy ówczesnej, udział młodych artystów w Le-
gionach był bardzo duży,
107
się nie lubili, zwłaszcza w tym okresie, i niechęć
do Mehoffera i sztuki jego typu przeszła później
na wielu uczniów Pankiewicza, z krzywdą dla
twórcy witraży fryburskich. Tematem głównym
jednak tej swoistej szopki krakowskiej nie są pora-
chunki i spory artystyczne, lecz zbliżający się euro-
pejski konflikt zbrojny. W żartobliwej formie było to
wezwanie do jedności narodowej, solidaryzmu ponad
przekonaniami politycznymi czy uprzedzeniami wyz-
naniowymi39, przy czym nie brak tonów autoironii
i powątpiewania. Portretowe karykatury Wyrwiń-
skiego nie dorównują rysunkom „Abdery“, a naj-
lepszy wśród nich jest chyba wizerunek Lucjana
Rydla40.
Grafika książkowa i ilustracje, jak również
ekslibrysy Wyrwińskiego zwróciły na niego uwagę
bibliofilów i zbieraczy41. Jego „grafika użytkowa“
odznacza się lekką, wytworną, kapryśną linią
0 typie wybitnie ornamentalnym. Można się tu
dopatrzyć inspiracji zarówno Wyspiańskiego, jak
1 grafiki japońskiej, z którą kojarzą się szczególnie
ozdobniki i ryciny, z przedstawieniami ptaka lub
zwierzęcia. Są to ulubione motywy Wyrwińskiego,
często przez niego studiowane w licznych rysunkach
z natury i swoiście transponowane na formę deko-
ratywną, dającą syntezę kształtu i ruchu {Kura,
Sarenka, ryc. I)42.
Dążenie do usamodzielnienia wypowiedzi plas-
tycznej, do uproszczenia środków wyrazu i stopnio-
wego usuwania „secesyjnej kaligrafii “ przejawia się
natomiast nie w rysunkach wykonywanych nie na
zamówienie dla doraźnego celu ilustratorskiego,
zdobniczego, lecz w studiach, szkicach i notatkach,
numerowanych na papierze czerpanym; nr 19 — własność
Wilhelma Wyrwińskiego.
39 Pod koniec „szopki“ dziennikarze reprezentujący
różne ugrupowania polityczne piją razem i ściskają się ser-
decznie, zbratani ideą solidaryzmu narodowego w obliczu
wroga. Są tu przedstawiciele dzienników: Czasu, Nowej
Reformy i Kuriera Ilustrowanego.
40 Karykatura ta pt. Rydel idzie na wojenkę, śpiewaj na
cześć Rydla, reprodukowana jest też w książce Bystronia,
o. c., s. 437.
41 Por. P. Smolik, Grafika książkowa i ekslibrisy Wilhelma
Wyrwińskiego, Kraków 1925 (Towarzystwo Miłośników,
Książki). St. Jakubowski, Wystawa ekslibrisów słowiańskich
(Rzeczy piękne IX, 1930, nr 4/6, s. 47—48). Jedyną repro-
dukcją jest tu ekslibrys K. Witkiewicza projektu Wyrwiń-
skiego.
8. Wilhelm Wyrwiński, Głowa chłopca, olej
które za życia artysty pozostawały na ogół nieznane,
a dopiero po jego śmierci były wystawione lub
reprodukowane.
Okres poszukiwań malarskich przerwała wojna
europejska. Wyrwiński udał się natychmiast na
front wraz z większością krakowskiej młodzieży
artystycznej. Mury Akademii częściowo opusto-
szały43. W warunkach frontowych trudno było
42 Kura rysunek tuszem, reprodukowany w periodyku
Wianki, Kraków 1919, zeszyt I, s. 11. — tamże, s. 10 Paysage,
rysunek ołówkowy (jeden z ciekawszych, reprodukowany
później w Głosie Plastyków 1934, 7/8) oraz Akt (s. 16) wypro-
wadzony czystą, wykwintną linią. Sarenka, rysunek tuszem,
reprodukowany w Rzeczach Pięknych II, Kraków 1919,
nr 2, przy artykule K. Witkiewicza, s. 15—16. Tamże
dwa ciekawe studia pejzażowe.
43 Po zakończeniu sprawozdania z okresu zamieszek
i fermentu wśród studentów Akademii Krakowskiej na kilka
lat przed wojną Rę go rowie z (o. c., s. 85): pisze „Akademia
pozbawiona młodzieży, którą pociągnęła i pochłonęła wojna
światowa, odzyskała spokój na zewnątrz — ale zarazem stra-
ciła to co stanowiło rację jej bytu, to jest — młodzież“. Jak
wynika z prasy ówczesnej, udział młodych artystów w Le-
gionach był bardzo duży,
107