DOI article:
Franckowiak, Franciszek: Krakowski ołtarz Dominikanów, jego treści i wygląd
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.20408#0081
21. Pojmanie, kwatera ołtarza dominikańskiego. Klasztor
Dominikanów w Krakowie (fot. Z. Malinowski)
stusa spoczywa na kolanach Marii siedzącej u stóp
krzyża. Jest to Mater Dolorosa (ryc. 34), którą
przedstawiono już w scenie Niesienia krzyża
(ryc. 35); wystąpi ona też w następnym przedsta-
wieniu, tj. w Złożeniu do grobu. Madonnie towa-
rzyszą trzy kobiety: Maria Magdalena oraz druga
Maria — żona Kleofasa. Obecny jest także umi-
łowany uczeń Chrystusa (wiedzę o obecności tych
postaci obok krzyża zaczerpnął artysta z Ewan-
gelii św. Jana53) oraz Józef z Arymatei i Niko-
dem.
O Józefie z Arymatei śś. Łukasz i Jan mó-
wią, że był on szlachetnym i sprawiedliwym do-
stojnikiem żydowskim (św. Łukasz), który przejął
się nauką Chrystusa, lecz któremu tchórzostwo
nie pozwalało ogłosić się jego uczniem (św.
Jan)54. Był członkiem Sanhedrynu i o tym wie-
dzieć musiał twórca ołtarza dominikańskiego, ma-
lując go w bogatej szacie kapłańskiej (w taką
22. Chrystus przed Piłatem, kwatera ołtarza dominikań-
skiego. Klasztor Dominikanów w Krakowie (fot. Z. Ma-
linowski)
samą szatę przyodziany był Piłat w scenie Ecce
Homo). Zajęty jest rozmową z Nikodemem, któ-
ry przyniósł ze sobą „około stu funtów przypra-
wy mirry i aloesu” 55. Jedna z niewiast namaszcza
nią nogi Chrystusa. Jest to ta sama mirra, którą
ofiarowali Dzieciątku Trzej Królowie i o której
wielokrotnie jest mowa w Starym Testamencie 56.
Była to, jak wiadomo, pachnąca żywica używana
na Wschodzie do balsamowania zwłok, którą ofia-
rowywano też zmarłym jako wyraz czci — tak
jak my dzisiaj składamy im kwiaty.
W scenie powyższej zauważa się zabieg insce-
nizacyjny polegający na tym, że postacie tylno-
planowe zapowiadają zdarzenia następne (zasadę
tę zastosowano też w Modlitwie na Górze Oliw-
nej oraz w Niesieniu krzyża); w Opłakiwaniu
funkcję tę pełnią Józef z Arymatei i Nikodem.
Wystąpią oni na pierwszym planie kolejnej sceny
Pasji, tj. w Złożeniu do grobu.
56 Wj. 23; Ps. 44 i 9; P.n.p. 3, 6; 4, 6, 14; 5, 1, 5, 13;
Ekle. 24, 15.
53 Jan 19, 25—27.
54 Łk. 23, 50—51; Jan 19, 38.
55 Jan 19, 39.
73
Dominikanów w Krakowie (fot. Z. Malinowski)
stusa spoczywa na kolanach Marii siedzącej u stóp
krzyża. Jest to Mater Dolorosa (ryc. 34), którą
przedstawiono już w scenie Niesienia krzyża
(ryc. 35); wystąpi ona też w następnym przedsta-
wieniu, tj. w Złożeniu do grobu. Madonnie towa-
rzyszą trzy kobiety: Maria Magdalena oraz druga
Maria — żona Kleofasa. Obecny jest także umi-
łowany uczeń Chrystusa (wiedzę o obecności tych
postaci obok krzyża zaczerpnął artysta z Ewan-
gelii św. Jana53) oraz Józef z Arymatei i Niko-
dem.
O Józefie z Arymatei śś. Łukasz i Jan mó-
wią, że był on szlachetnym i sprawiedliwym do-
stojnikiem żydowskim (św. Łukasz), który przejął
się nauką Chrystusa, lecz któremu tchórzostwo
nie pozwalało ogłosić się jego uczniem (św.
Jan)54. Był członkiem Sanhedrynu i o tym wie-
dzieć musiał twórca ołtarza dominikańskiego, ma-
lując go w bogatej szacie kapłańskiej (w taką
22. Chrystus przed Piłatem, kwatera ołtarza dominikań-
skiego. Klasztor Dominikanów w Krakowie (fot. Z. Ma-
linowski)
samą szatę przyodziany był Piłat w scenie Ecce
Homo). Zajęty jest rozmową z Nikodemem, któ-
ry przyniósł ze sobą „około stu funtów przypra-
wy mirry i aloesu” 55. Jedna z niewiast namaszcza
nią nogi Chrystusa. Jest to ta sama mirra, którą
ofiarowali Dzieciątku Trzej Królowie i o której
wielokrotnie jest mowa w Starym Testamencie 56.
Była to, jak wiadomo, pachnąca żywica używana
na Wschodzie do balsamowania zwłok, którą ofia-
rowywano też zmarłym jako wyraz czci — tak
jak my dzisiaj składamy im kwiaty.
W scenie powyższej zauważa się zabieg insce-
nizacyjny polegający na tym, że postacie tylno-
planowe zapowiadają zdarzenia następne (zasadę
tę zastosowano też w Modlitwie na Górze Oliw-
nej oraz w Niesieniu krzyża); w Opłakiwaniu
funkcję tę pełnią Józef z Arymatei i Nikodem.
Wystąpią oni na pierwszym planie kolejnej sceny
Pasji, tj. w Złożeniu do grobu.
56 Wj. 23; Ps. 44 i 9; P.n.p. 3, 6; 4, 6, 14; 5, 1, 5, 13;
Ekle. 24, 15.
53 Jan 19, 25—27.
54 Łk. 23, 50—51; Jan 19, 38.
55 Jan 19, 39.
73