DOI article:
Franckowiak, Franciszek: Krakowski ołtarz Dominikanów, jego treści i wygląd
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.20408#0086
Po pierwsze, za podstawę rozwiązania łami-
główki układu przedstawień ołtarza Dominikanów
przyjmuje się tę ilość kwater, która dochowała
się do dzisiaj.
Po drugie, zakłada się istnienie zaginionej dziś
części środkowej ołtarza, którą po zamknięciu
skrzydeł bocznych całkowicie pokrywały sceny
maryjne rewersu. Było to zapewne rzeźbione
28. Atlant, fragment obra-
zu z ryc. 27 (fot. Z. Mali-
nowski)
29. Atlant, fragment obra-
zu z ryc. 27 (fot. Z. Mali-
nowski)
Ukrzyżowanie6S. Wiadomo bowiem, że wielkie
średniowieczne ołtarze skrzydłowe były najczęś-
ciej utworami malarsko-rzeźbiarskimi. Wśród oł-
tarzy gotyckich, które dochowały się do naszych
czasów, znajduje się wiele dzieł potwierdzających
tę tezę, by wspomnieć choćby o tryptyku św. Trój-
cy w kaplicy Świętokrzyskiej na Wawelu. W dzie-
łach tych główna scena otwartego ołtarza jest
dziełem rzeźby. Koncepcja ta była zgodna z wy-
mogiem wspaniałości obowiązującej otwarty oł-
tarz.
W myśl trzeciej przesłanki układ tematów
realizuje zasadę czasowego następstwa zobrazo-
wanych zdarzeń: po Zwiastowaniu nastąpiło Na-
wiedzenie (zaginione), potem zaś Narodziny Chry-
30. Rycerz, fragment obra-
zu z ryc. 27, Muzeum Na-
rodowe w Krakowie (fot.
Z. Malinowski)
31. Rycerz, fragment obra-
zu z ryc. 32, Muzeum Na-
rodowe w Krakowie (fot.
Z. Malinowski)
stusa i Obrzezanie. Ofiarowanie w świątyni po-
przedził Hołd Trzech Króli, dalsze fazy tej opo-
wieści to: Ucieczka św. Rodziny do Egiptu, Odpo-
czynek w Egipcie, Rzeź niewiniątek, sceny ilu-
strujące schyłek życia Marii, tj. Zesłanie Ducha
Św. i Pogrzeb Matki Boskiej oraz kończąca tę
opowieść jej Koronacja. W cyklu pasyjnym —
tworzącym awers ołtarza — sceny układają się
również w chronologicznym porządku faktów:
Ostatnia Wieczerza poprzedziła Chrystusa w
Ogrójcu, potem nastąpiły epizody Pojmania Chry-
stusa. Z kolei zaprowadzono Jezusa do Piłata, co
ilustruje scena Chrystus przed Piłatem. Następne
wydarzenia Męki Pańskiej to: Biczowanie oraz
Koronowanie cierniem. Po nich następuje scena
Ecce Homo, później zaś rozpoczyna się cykl wyo-
brażeń związanych ze śmiercią, którą unaocznia
przedstawienie Niesienia krzyża. Końcowe fazy
Pasji to: Opłakiwanie i Złożenie do grobu. Całość
wieńczy Zmartwychwstanie.
Wysuwa się wreszcie przekonanie, że przed-
68 A. Bochnak uważał, że w środkowej części oł-
78
tarza mieściło się przedstawienie Trójcy Sw. — patrz:
Kraków gotycki, s. 174.
główki układu przedstawień ołtarza Dominikanów
przyjmuje się tę ilość kwater, która dochowała
się do dzisiaj.
Po drugie, zakłada się istnienie zaginionej dziś
części środkowej ołtarza, którą po zamknięciu
skrzydeł bocznych całkowicie pokrywały sceny
maryjne rewersu. Było to zapewne rzeźbione
28. Atlant, fragment obra-
zu z ryc. 27 (fot. Z. Mali-
nowski)
29. Atlant, fragment obra-
zu z ryc. 27 (fot. Z. Mali-
nowski)
Ukrzyżowanie6S. Wiadomo bowiem, że wielkie
średniowieczne ołtarze skrzydłowe były najczęś-
ciej utworami malarsko-rzeźbiarskimi. Wśród oł-
tarzy gotyckich, które dochowały się do naszych
czasów, znajduje się wiele dzieł potwierdzających
tę tezę, by wspomnieć choćby o tryptyku św. Trój-
cy w kaplicy Świętokrzyskiej na Wawelu. W dzie-
łach tych główna scena otwartego ołtarza jest
dziełem rzeźby. Koncepcja ta była zgodna z wy-
mogiem wspaniałości obowiązującej otwarty oł-
tarz.
W myśl trzeciej przesłanki układ tematów
realizuje zasadę czasowego następstwa zobrazo-
wanych zdarzeń: po Zwiastowaniu nastąpiło Na-
wiedzenie (zaginione), potem zaś Narodziny Chry-
30. Rycerz, fragment obra-
zu z ryc. 27, Muzeum Na-
rodowe w Krakowie (fot.
Z. Malinowski)
31. Rycerz, fragment obra-
zu z ryc. 32, Muzeum Na-
rodowe w Krakowie (fot.
Z. Malinowski)
stusa i Obrzezanie. Ofiarowanie w świątyni po-
przedził Hołd Trzech Króli, dalsze fazy tej opo-
wieści to: Ucieczka św. Rodziny do Egiptu, Odpo-
czynek w Egipcie, Rzeź niewiniątek, sceny ilu-
strujące schyłek życia Marii, tj. Zesłanie Ducha
Św. i Pogrzeb Matki Boskiej oraz kończąca tę
opowieść jej Koronacja. W cyklu pasyjnym —
tworzącym awers ołtarza — sceny układają się
również w chronologicznym porządku faktów:
Ostatnia Wieczerza poprzedziła Chrystusa w
Ogrójcu, potem nastąpiły epizody Pojmania Chry-
stusa. Z kolei zaprowadzono Jezusa do Piłata, co
ilustruje scena Chrystus przed Piłatem. Następne
wydarzenia Męki Pańskiej to: Biczowanie oraz
Koronowanie cierniem. Po nich następuje scena
Ecce Homo, później zaś rozpoczyna się cykl wyo-
brażeń związanych ze śmiercią, którą unaocznia
przedstawienie Niesienia krzyża. Końcowe fazy
Pasji to: Opłakiwanie i Złożenie do grobu. Całość
wieńczy Zmartwychwstanie.
Wysuwa się wreszcie przekonanie, że przed-
68 A. Bochnak uważał, że w środkowej części oł-
78
tarza mieściło się przedstawienie Trójcy Sw. — patrz:
Kraków gotycki, s. 174.