DOI Artikel:
Dobrowolski, Tadeusz: Rodowód stylistyczny krakowskiego ołtarza Dominikanów
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20408#0096
1. Opłakiwanie Chrystusa, kwatera ołtarza Dominikanów,
po r. 1460. Muzeum Narodowe w Krakowie (fot. Z. Mali-
nowski)
golnie z gminu, np. pachołków. Ich proporcje nie
zawsze odznaczają się poprawnością. Kolory kwa-
ter są wyraziste i nasycone, jasno od siebie odcię-
te, składając się na efektowną gamę chromatycz-
ną. Oprócz barw zasadniczych i pochodnych tra-
fiają się biele, jak w szkole krakowsko-sądeckiej.
W świetle zachowanych zabytków był to
pierwszy w Krakowie dużych wymiarów ołtarz,
wykonany konsekwentnie w stylu ekspresyjnym,
łamanym. Tworzył więc logiczny łącznik między
twórczością szkoły poprzedniej, która zaczęła so-
bie przyswajać styl nowy, a rozwiniętym i doj-
rzałym malarstwem 2 połowy w. XV. Kontynuo-
wał w sposób wcale wyraźny wartości dawne,
a równocześnie zapowiadał przyszłość.
Powinien się mieścić w granicach czasowych
1460—1467, gdyż rok około 1460 jest domniemaną
datą wcześniejszego pod względem stylistycznym
ołtarza w Łopusznej, a rok 1467 datą bardziej za-
awansowanego wawelskiego tryptyku Św. Trójcy.
Rok następny (1468) określa znowu czas powsta-
nia ołtarza z klasztoru Augustianów, wobec czego
do tryptyku Dominikanów można odnieść albo
datę około 1460, albo po r. 1460, a przed r. 1467.
Pierwsza data jest możliwa dlatego, że późne dzie-
ła szkoły krakowsko-sądeckiej, prezentujące styl
zdecydowanie łamany, tkwią w latach około r.
1460, a — jak wiadomo — równoczesne trwanie
w jednym i tym samym czasie zjawisk zacho-
wawczych i postępowych jest czymś zupełnie
normalnym. Ale i późniejszej daty ołtarza nie
2. Opłakiwanie Chrystusa z Czarnego Potoku, ok. r. 1450.
Muzeum Diecezjalne w Tarnowie (wg Sztuki sakralnej
w Polsce)
można wykluczyć, ponieważ, jak się rzekło, tryp-
tyk dominikański przynosi jednak świadectwo
dalszego rozwoju malarstwa, czego m. in. dowo-
dzi rozbudowa przestrzeni: w cyklu maryjnym
krajobrazu oraz architektury zewnętrznej i wew-
nętrznej; w bardziej zaś reprezentacyjnym cyklu
żywota i pasji Chrystusa — widocznym w dniach
świątecznych po otwarciu szafy — jego twórca
kładł nacisk na kosztowną ozdobność złoconych
teł obrazowych z motywem ukośnej kraty i wy-
pełniającymi jej pola rozetami, na wieńczące tła,
wypukłe maswerki i blask całości, zapowiadając
formalny program retabulów następnych.
Wracając do kwestii analogii z zabytka-
mi wcześniejszej szkoły krakowskiej, wolno wy-
mienić naprzód popularyzowaną, także przez gra-
po r. 1460. Muzeum Narodowe w Krakowie (fot. Z. Mali-
nowski)
golnie z gminu, np. pachołków. Ich proporcje nie
zawsze odznaczają się poprawnością. Kolory kwa-
ter są wyraziste i nasycone, jasno od siebie odcię-
te, składając się na efektowną gamę chromatycz-
ną. Oprócz barw zasadniczych i pochodnych tra-
fiają się biele, jak w szkole krakowsko-sądeckiej.
W świetle zachowanych zabytków był to
pierwszy w Krakowie dużych wymiarów ołtarz,
wykonany konsekwentnie w stylu ekspresyjnym,
łamanym. Tworzył więc logiczny łącznik między
twórczością szkoły poprzedniej, która zaczęła so-
bie przyswajać styl nowy, a rozwiniętym i doj-
rzałym malarstwem 2 połowy w. XV. Kontynuo-
wał w sposób wcale wyraźny wartości dawne,
a równocześnie zapowiadał przyszłość.
Powinien się mieścić w granicach czasowych
1460—1467, gdyż rok około 1460 jest domniemaną
datą wcześniejszego pod względem stylistycznym
ołtarza w Łopusznej, a rok 1467 datą bardziej za-
awansowanego wawelskiego tryptyku Św. Trójcy.
Rok następny (1468) określa znowu czas powsta-
nia ołtarza z klasztoru Augustianów, wobec czego
do tryptyku Dominikanów można odnieść albo
datę około 1460, albo po r. 1460, a przed r. 1467.
Pierwsza data jest możliwa dlatego, że późne dzie-
ła szkoły krakowsko-sądeckiej, prezentujące styl
zdecydowanie łamany, tkwią w latach około r.
1460, a — jak wiadomo — równoczesne trwanie
w jednym i tym samym czasie zjawisk zacho-
wawczych i postępowych jest czymś zupełnie
normalnym. Ale i późniejszej daty ołtarza nie
2. Opłakiwanie Chrystusa z Czarnego Potoku, ok. r. 1450.
Muzeum Diecezjalne w Tarnowie (wg Sztuki sakralnej
w Polsce)
można wykluczyć, ponieważ, jak się rzekło, tryp-
tyk dominikański przynosi jednak świadectwo
dalszego rozwoju malarstwa, czego m. in. dowo-
dzi rozbudowa przestrzeni: w cyklu maryjnym
krajobrazu oraz architektury zewnętrznej i wew-
nętrznej; w bardziej zaś reprezentacyjnym cyklu
żywota i pasji Chrystusa — widocznym w dniach
świątecznych po otwarciu szafy — jego twórca
kładł nacisk na kosztowną ozdobność złoconych
teł obrazowych z motywem ukośnej kraty i wy-
pełniającymi jej pola rozetami, na wieńczące tła,
wypukłe maswerki i blask całości, zapowiadając
formalny program retabulów następnych.
Wracając do kwestii analogii z zabytka-
mi wcześniejszej szkoły krakowskiej, wolno wy-
mienić naprzód popularyzowaną, także przez gra-