Polska Akademia Umieje̜tności <Krakau> / Komisja Historii Sztuki [Hrsg.]; Polska Akademia Nauk <Warschau> / Oddział <Krakau> / Komisja Teorii i Historii Sztuki [Hrsg.]: Folia Historiae Artium (13.1977)

2. Kielich z r. 1761, kościół parafialny w Niedzicy (fot.
T. Przypkowski)

sztuczne kamienie. Tłem jest zieleń emaliowanych
liści. Mniejsze plakietki w zwieńczeniu monstran-
cji zawierają symbol ofiary Chrystusa i jej staro-
testamentowe zapowiedzi. Są to: Pelikan karmią-
cy z rozerwanej piersi młode (ryc. 17) (na górnej,
pionowo umieszczonej blasze); Ofiara Abrahama
(ryc. 20), na prawej, poziomej, oraz Ofiara Mel-
chizedecha (na lewej).

O osobie fundatora, autora i czasie wykonania
dzieła mówi napis wyryty majuskułą na odwrot-
nej stronie podstawy, w owalnym wgłębieniu, od-
powiadającym jednej z plakietek. Podajemy go
w oryginalnej lekcji: ECCLESIAEjNEO = BELEN-
SIS • CV|RAjVIT FIERI A.R.D. IOANjNES VIN-
CENTIUS PAVLAK|FECIT JOANNES SZILASSY
LEVTSCHOVIAE 1776. 3

3 S z y d ł o w s k i, o. c., s. 126.

Napis ten ułatwia rozwiązanie programu iko-
nograficznego ostensorium. Wszystkie siedem
plakietek na glorii i wieńczącym ją krzyżu zawiera
przedstawienia chrystologiczne w dwóch cyklach.
Górny (na krzyżu) przypomina starotestamentowe
zapowiedzi ofiary Chrystusa, dolny zaś poprzez
wybrane sceny z życia Chrystusa unaocznia mo-
ment ustanowienia Sakramentu Ołtarza oraz epi-
zody poprzedzające męczeńską śmierć Jezusa na
krzyżu.

Program zrealizowany w plakietkach podsta-
wy jest wielowątkowy. O ile cud z hostią (?) może
się jeszcze wiązać z przeznaczeniem naczynia,
św. Katarzynę Aleksandryjską umieszczono tu
niewątpliwie dlatego, iż była to patronka kościoła
w Nowej Białej 4, zaś obecność przedstawienia
św. Jana Chrzciciela znajduje wyjaśnienie w imie-
niu fundatora.

Po tych sformułowaniach porzucić wypada
mało frapujący program ikonograficzny ostenso-

3. Kielich z r. 1761, kościół parafialny we Frydmanie (fot.
T. Przypkowski)

4 Tamże, s. 125.

7*

99