DOI Artikel:
Gębarowicz, Mieczysław: Wawrzyniec-Laurenty Krzczonowicz, nieznany sztycharz drugiej połowy XVII wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20404#0115
wrażenie naśladowania techniki drzeworytu 128. U
Szczyrskiego jednak określić ją należy nie tyle
jako ekonomię środków wyrazu, ile jako ubóstwo
warsztatu, jako że nie miał, jak się zdaje, wie-
le do powiedzenia. Stan ten z biegiem lat miał
się poprawić, na razie jednak Szczyrski ulegał
wpływowi Krzczonowicza.
Niełatwo określić stosunek do Krzczonowicza
następnego przybysza z Wilna, a mianowicie Le-
ona Tarasewicza. Starszy odeń Tarasewicz po-
siadał może większą wiedzę i doświadczenie, bo-
gatszy warsztat techniczny, jednakże nie dorów-
nywał mu uzdolnieniami. Talent jego miał w
pełni dojrzeć dopiero w ostatnich latach życia,
kiedy stworzył swe najlepsze dzieła dla drukar-
ni kijowskiej i one zapewniły mu wybitne miej-
sce w dziejach grafiki ukraińskiej. Mimo jednak,
że po przybyciu do Czernihowa znalazł oparcie
u Krzczonowicza, nie stworzył dlań żadnego
dzieła, nie ma też śladu jego współpracy z tam-
tejszą drukarnią. Być może, iż patrzył z góry na
swego niedouczonego rywala, który skazany jako
artysta na bezczynność, nie mógł być groźny. A
jednak, jak się zdaje, zainteresował się dorob-
kiem artystycznym Krzczonowicza, który, jeśli
nie stanowił wzoru do naśladowania, mógł ode-
grać pewną rolę jako źródło natchnienia.
Ciekawych w tym względzie wskazówek do-
starcza nie bezsporny wystrój graficzny wyda-
nego w r. 1695 panegiryku P. Terleckiego dla
Bazylego Szeremetiewa pt. Sława heroicznych
dziel129. Jeden sztych tego panegiryku posiada
sygnaturę Tarasewicza w postaci inicjałów L. T.,
przedstawia zaś w górnej części portret według
jednych Szeremetiewa, według innych Jana Ma-
zepy; dolną część wypełnia scena alegoryczna, w
której Saturn wyoruje z ziemi miecz, chorągiew
z dwugłowym orłem, buławy hetmańskie, pie-
częcie, kałamarz i klucz (ryc. 12). Przedmioty te 22 Leon Tarasewicz> sztych portretowy [w:] P. Terlec-
odpowiadają poszczególnym szczeblom kariery ki> siaioa heroicznych dzieł [...] Szeremiety, 1695
128 Zapasko, o.c, s. 267.
i2a Wystrój graficzny odnośnego panegiryku był
kilkakrotnie omawiany w literaturze. Pierwszy uczy-
nił to Rowinskij, który rycinę portretową odniósł do
Mazepy (Podrobnyj slowar' russkich grawirowannych
Portretów, s. 1022), a ponadto przypisał Tarasewiczowi
ryciną przedstawiającą zdobycie Kizikermenu (tamże, s.
644). Szeczegółową monografię odnośnego druku ogłosił
Seliszew (Sława [...] Szeremiety, s. 86), który przyjął roz-
wiązanie Rowińskiego. Z uwagi jednak na to, że rycina
portretowa pod względem technicznym i formalnym
różni się od pozostałych i nie posiada aluzji w tekście,
postawił pytanie, czy nie odnosiła się ona pierwotnie
do jakiegoś innego druku. Na pytanie to można dać
odpowiedź pozytywną i wskazać na wydany w Wil-
nie w tym samym roku, tj. 1695, i z tego samego po-
wodu — tym zaś było zdobycie Kizikermenu — panegi-
ryku F. Orlika dla Mazepy pt. Alcides Rossiyski. Jedy-
ny znany obecnie egzemplarz tego druku (w Bibliote-
tece im. M. J. Sałtykowa-Szczedrina w Leningradzie)
posiada tylko sztychowany frontispis, przedstawiający
herb Mazepy na siedmiodzielnej tarczy z klejnotem, w
otoczeniu liści akantu i panopliów. Jest on anonimowy,
ale ujęciem, zwłaszcza panopliów, przypomina analo-
giczny motyw w sygnowanym przez L. Tarasewicza
portrecie Karola Stanisława Radziwiłła w Służebniku
wileńskim z r. 1692. Jeśli natomiast idzie o biegłość
wykonania i rysunek liści akantu, a zwłaszcza hełmu
z koroną i strusimi piórami w klejnocie, zbliża się on
bardzo do sztychu z herbem Sapiehów na pięciodziel-
109
Szczyrskiego jednak określić ją należy nie tyle
jako ekonomię środków wyrazu, ile jako ubóstwo
warsztatu, jako że nie miał, jak się zdaje, wie-
le do powiedzenia. Stan ten z biegiem lat miał
się poprawić, na razie jednak Szczyrski ulegał
wpływowi Krzczonowicza.
Niełatwo określić stosunek do Krzczonowicza
następnego przybysza z Wilna, a mianowicie Le-
ona Tarasewicza. Starszy odeń Tarasewicz po-
siadał może większą wiedzę i doświadczenie, bo-
gatszy warsztat techniczny, jednakże nie dorów-
nywał mu uzdolnieniami. Talent jego miał w
pełni dojrzeć dopiero w ostatnich latach życia,
kiedy stworzył swe najlepsze dzieła dla drukar-
ni kijowskiej i one zapewniły mu wybitne miej-
sce w dziejach grafiki ukraińskiej. Mimo jednak,
że po przybyciu do Czernihowa znalazł oparcie
u Krzczonowicza, nie stworzył dlań żadnego
dzieła, nie ma też śladu jego współpracy z tam-
tejszą drukarnią. Być może, iż patrzył z góry na
swego niedouczonego rywala, który skazany jako
artysta na bezczynność, nie mógł być groźny. A
jednak, jak się zdaje, zainteresował się dorob-
kiem artystycznym Krzczonowicza, który, jeśli
nie stanowił wzoru do naśladowania, mógł ode-
grać pewną rolę jako źródło natchnienia.
Ciekawych w tym względzie wskazówek do-
starcza nie bezsporny wystrój graficzny wyda-
nego w r. 1695 panegiryku P. Terleckiego dla
Bazylego Szeremetiewa pt. Sława heroicznych
dziel129. Jeden sztych tego panegiryku posiada
sygnaturę Tarasewicza w postaci inicjałów L. T.,
przedstawia zaś w górnej części portret według
jednych Szeremetiewa, według innych Jana Ma-
zepy; dolną część wypełnia scena alegoryczna, w
której Saturn wyoruje z ziemi miecz, chorągiew
z dwugłowym orłem, buławy hetmańskie, pie-
częcie, kałamarz i klucz (ryc. 12). Przedmioty te 22 Leon Tarasewicz> sztych portretowy [w:] P. Terlec-
odpowiadają poszczególnym szczeblom kariery ki> siaioa heroicznych dzieł [...] Szeremiety, 1695
128 Zapasko, o.c, s. 267.
i2a Wystrój graficzny odnośnego panegiryku był
kilkakrotnie omawiany w literaturze. Pierwszy uczy-
nił to Rowinskij, który rycinę portretową odniósł do
Mazepy (Podrobnyj slowar' russkich grawirowannych
Portretów, s. 1022), a ponadto przypisał Tarasewiczowi
ryciną przedstawiającą zdobycie Kizikermenu (tamże, s.
644). Szeczegółową monografię odnośnego druku ogłosił
Seliszew (Sława [...] Szeremiety, s. 86), który przyjął roz-
wiązanie Rowińskiego. Z uwagi jednak na to, że rycina
portretowa pod względem technicznym i formalnym
różni się od pozostałych i nie posiada aluzji w tekście,
postawił pytanie, czy nie odnosiła się ona pierwotnie
do jakiegoś innego druku. Na pytanie to można dać
odpowiedź pozytywną i wskazać na wydany w Wil-
nie w tym samym roku, tj. 1695, i z tego samego po-
wodu — tym zaś było zdobycie Kizikermenu — panegi-
ryku F. Orlika dla Mazepy pt. Alcides Rossiyski. Jedy-
ny znany obecnie egzemplarz tego druku (w Bibliote-
tece im. M. J. Sałtykowa-Szczedrina w Leningradzie)
posiada tylko sztychowany frontispis, przedstawiający
herb Mazepy na siedmiodzielnej tarczy z klejnotem, w
otoczeniu liści akantu i panopliów. Jest on anonimowy,
ale ujęciem, zwłaszcza panopliów, przypomina analo-
giczny motyw w sygnowanym przez L. Tarasewicza
portrecie Karola Stanisława Radziwiłła w Służebniku
wileńskim z r. 1692. Jeśli natomiast idzie o biegłość
wykonania i rysunek liści akantu, a zwłaszcza hełmu
z koroną i strusimi piórami w klejnocie, zbliża się on
bardzo do sztychu z herbem Sapiehów na pięciodziel-
109