DOI Artikel:
Krakowski, Piotr: Motyw "przejażdżki łodzią" w malarstwie wieku XVIII i XIX
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20404#0156
3. Leopold Leprince, Jezioro Genewskie, 2 ćwierć w. XIX
cą w dużej mierze z popularności poematów
Wergiliusza i Horacego8. Sentymentalizm wieku
XVIII, który stworzył typ „człowieka czułego"
(l'homme sensible), posiadał niewątpliwie pod-
łoże ciągle jeszcze racjonalistyczne, wynikają-
ce z ducha Oświecenia, z modnej wówczas reli-
gii natury, z prób odrzucenia charakterystyczne-
go dla baroku dogmatyzmu, z tak powszechnych
wówczas tendencji do humanitaryzmu. Równo-
cześnie jednak w spontanicznej reakcji na tę apo-
teozę rozsądku doszły do głosu elementy uczu-
ciowe, irracjonalne. Próbowano ucieczki od cy-
wilizacji, życia miejskiego, najpierw w ustronia
8 Wg Van Tieghema (o.c, s. 214) wiek XVIII
przejął trzy zasadnicze tematy Horacjuszowskie: 1) O
rus! ąuando ego te aspiciam?... 2) Hoc erat in votis...
3) Beatus ille qui [...] paterna rura bobus exercet suis...
9 Apostrofę tą powtórzył Jacąues Delille w swoim
poemacie Uhomrae des champs:
Tak Russo, w ulubionych mu gajach ukryty,
Gdy z końca ścieżki postrzegał wież paryskich szczyty,
ogrodów krajobrazowych, potem na łono dziewi-
czej autentycznej natury, a także na wieś. Rous-
seau pisał (Emile, księga IV): ,,Adieu donc Paris!
ville celebrę, ville de bruit, de fumee et de boue;
ou les femmes ne croient plus a 1'honneur, ni
les hommes a la vertu! Adieu, Paris! nous cher-
chons 1'amour, le bonheur, 1'innocence; nous ne
serons jamais assez loin de toi" 9. Wiek XVIII
głosił więc jedność krajobrazu z duszą ludzką, z
wewnętrznymi przeżyciami, z postawą moralną.
Tego rodzaju stosunek do natury charakteryzo-
wał większość ówczesnych poetów i pisarzy. By-
ła to postawa, którą później zaakceptowali i roz-
„O miasto, wołał, pełne wrzawy, dymu, błota,
Gdzie kobietom wstyd obcy, a mężczyznom cnota,
Szczęśliwy! Kto w ustroniu mogąc żyć swobodnie
Nie patrzy na twój przepych i na twoje zbrodnie!"
— Ziemianin, czyli ziemiaństwo francuskie Jakóba De-
lila, przez Aloyzego Felińskiego wierszem polskim prze-
łożone, Kraków 1825, s. 120.
150
cą w dużej mierze z popularności poematów
Wergiliusza i Horacego8. Sentymentalizm wieku
XVIII, który stworzył typ „człowieka czułego"
(l'homme sensible), posiadał niewątpliwie pod-
łoże ciągle jeszcze racjonalistyczne, wynikają-
ce z ducha Oświecenia, z modnej wówczas reli-
gii natury, z prób odrzucenia charakterystyczne-
go dla baroku dogmatyzmu, z tak powszechnych
wówczas tendencji do humanitaryzmu. Równo-
cześnie jednak w spontanicznej reakcji na tę apo-
teozę rozsądku doszły do głosu elementy uczu-
ciowe, irracjonalne. Próbowano ucieczki od cy-
wilizacji, życia miejskiego, najpierw w ustronia
8 Wg Van Tieghema (o.c, s. 214) wiek XVIII
przejął trzy zasadnicze tematy Horacjuszowskie: 1) O
rus! ąuando ego te aspiciam?... 2) Hoc erat in votis...
3) Beatus ille qui [...] paterna rura bobus exercet suis...
9 Apostrofę tą powtórzył Jacąues Delille w swoim
poemacie Uhomrae des champs:
Tak Russo, w ulubionych mu gajach ukryty,
Gdy z końca ścieżki postrzegał wież paryskich szczyty,
ogrodów krajobrazowych, potem na łono dziewi-
czej autentycznej natury, a także na wieś. Rous-
seau pisał (Emile, księga IV): ,,Adieu donc Paris!
ville celebrę, ville de bruit, de fumee et de boue;
ou les femmes ne croient plus a 1'honneur, ni
les hommes a la vertu! Adieu, Paris! nous cher-
chons 1'amour, le bonheur, 1'innocence; nous ne
serons jamais assez loin de toi" 9. Wiek XVIII
głosił więc jedność krajobrazu z duszą ludzką, z
wewnętrznymi przeżyciami, z postawą moralną.
Tego rodzaju stosunek do natury charakteryzo-
wał większość ówczesnych poetów i pisarzy. By-
ła to postawa, którą później zaakceptowali i roz-
„O miasto, wołał, pełne wrzawy, dymu, błota,
Gdzie kobietom wstyd obcy, a mężczyznom cnota,
Szczęśliwy! Kto w ustroniu mogąc żyć swobodnie
Nie patrzy na twój przepych i na twoje zbrodnie!"
— Ziemianin, czyli ziemiaństwo francuskie Jakóba De-
lila, przez Aloyzego Felińskiego wierszem polskim prze-
łożone, Kraków 1825, s. 120.
150