8. Ludwig Richter, Przejażdżka koło Schreckensteinu, r. 1837
dziennych trosk, ludzi żyjących na łonie przyjaz- nych, jak i racjonalistycznych. Przyjaźń w wielu
nej im natury, w pogodnym krajobrazie i pro- przypadkach staje się substytutem takich zdewa-
wadzących skromne, ale spokojne, uczciwe i po- luowanych podówczas więzi społecznych, jak Koś-
godne życie. I tacy ludzie — o podobnym sposo- ciół, państwo, a więc więzi zarówno religijnych,
bie myślenia i zapatrywaniach — gromadzą się jak i politycznych. W wyniku sekularyzacji kon-
razem w zacisznych altanach, na bezpiecznych cepcji pietystycznych potęguje się kult między-
łodziach, gdzie wspólnie śpiewają, muzykują, u- ludzkiej przyjaźni. Miłość Boga przekształca się
kładają poezje, gdzie są szczęśliwi. To jest bar- w miłość ludzi, przyjaciół.
dzo powszechna moda, jakieś ogólne upodobanie, Mo<tywy jazdy łodzią, przebywania w altanie,
nie tyle wymyślone przez poetów, ile raczej sta- grocie, na wyspie sprzyjały unaocznieniu przy-
nowiiące tylko recepcję w ich poezji. Stąd się ro- jaźni, którą związana była grupa ludzi, wyodręb-
dzi cała koncepcja owych „Lustfahrten auf dem niona i złączona ze sobą obecnością w zamknię-
Wasser"2S. tym, wyizolowanym miejscu, wyłączona, przy-
Mówiliśmy, że ludzie płynący łodzią, a opie- najmniej chwilowo, z innych powiązań i ukła-
wani w osiemnastowiecznych utworach, są zwią- dów społecznych. „To jest — jak powiada Bern-
zani więzami przyjaźni i miłości. Łączy się to hard Blume — mała, samowystarczalna, apolity-
ściśle z problemem przyjaźni, tak silnie podkreś- czna, tylko uczuciem i wykorzystaniem uczucia
lanym i eksponowanym zwłaszcza w 2 połowie złączona grupa"26.
XVIII i na samym początku w. XIX. Ta postawa Ogólnie można powiedzieć, że przedstawienia
wynika z oddziaływania idei zarówno pietystycz- tego rodzaju, a więc i motyw przejażdżki łodzią,
25 Tamże, s. 374. 28 Tamże, s. 375.
155
dziennych trosk, ludzi żyjących na łonie przyjaz- nych, jak i racjonalistycznych. Przyjaźń w wielu
nej im natury, w pogodnym krajobrazie i pro- przypadkach staje się substytutem takich zdewa-
wadzących skromne, ale spokojne, uczciwe i po- luowanych podówczas więzi społecznych, jak Koś-
godne życie. I tacy ludzie — o podobnym sposo- ciół, państwo, a więc więzi zarówno religijnych,
bie myślenia i zapatrywaniach — gromadzą się jak i politycznych. W wyniku sekularyzacji kon-
razem w zacisznych altanach, na bezpiecznych cepcji pietystycznych potęguje się kult między-
łodziach, gdzie wspólnie śpiewają, muzykują, u- ludzkiej przyjaźni. Miłość Boga przekształca się
kładają poezje, gdzie są szczęśliwi. To jest bar- w miłość ludzi, przyjaciół.
dzo powszechna moda, jakieś ogólne upodobanie, Mo<tywy jazdy łodzią, przebywania w altanie,
nie tyle wymyślone przez poetów, ile raczej sta- grocie, na wyspie sprzyjały unaocznieniu przy-
nowiiące tylko recepcję w ich poezji. Stąd się ro- jaźni, którą związana była grupa ludzi, wyodręb-
dzi cała koncepcja owych „Lustfahrten auf dem niona i złączona ze sobą obecnością w zamknię-
Wasser"2S. tym, wyizolowanym miejscu, wyłączona, przy-
Mówiliśmy, że ludzie płynący łodzią, a opie- najmniej chwilowo, z innych powiązań i ukła-
wani w osiemnastowiecznych utworach, są zwią- dów społecznych. „To jest — jak powiada Bern-
zani więzami przyjaźni i miłości. Łączy się to hard Blume — mała, samowystarczalna, apolity-
ściśle z problemem przyjaźni, tak silnie podkreś- czna, tylko uczuciem i wykorzystaniem uczucia
lanym i eksponowanym zwłaszcza w 2 połowie złączona grupa"26.
XVIII i na samym początku w. XIX. Ta postawa Ogólnie można powiedzieć, że przedstawienia
wynika z oddziaływania idei zarówno pietystycz- tego rodzaju, a więc i motyw przejażdżki łodzią,
25 Tamże, s. 374. 28 Tamże, s. 375.
155