DOI article:
Krakowski, Piotr: Motyw "przejażdżki łodzią" w malarstwie wieku XVIII i XIX
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.20404#0163
10. Edouard Manet, Claude Monet w swoim atelier, r. 1874
charakterystyczne dla w. XVIII, jest symptoma-
tyczne dla systematycznie dokonującego się po-
mniejszania skali, dla pewnej kameralizacji mo-
tywów, w celu uzyskania atmosfery przytulnoś-
ci i ufności. W podobny sposób interpretowana
jest wyspa pomyślana jako stacjonarny, nigdy
nie tonący statek. Stały grunt pod nogami sta-
nowi rękojmię bezpieczeństwa, a równocześnie
stwarza możliwość całkowitego wyodrębnienia się,
wyizolowania i zamknięcia. Tu też może się zbie-
rać grupa ludzi o wspólnych przekonaniach i spę-
dzać czas w przyjemny dla siebie sposób. I znów
mamy do czynienia z inną interpretacją wyspy
niż w w. XVII, kiedy symbolizowała ona azyl,
gdzie udaje się człowiek po przeżytym życiu.
W wieku XVIII natomiast stała się utopią, wys-
pą szczęśliwości. Człowiek chroni się na wyspie
przed namiętnościami życia, aby bytować cnot-
liwie i rozsądnie. Stąd tak częsty w w. XVIII
motyw wyspy szczęśliwej 2S.
W konkluzji dotychczasowych rozważań moż-
na powiedzieć, że wiek XVIII ujawnił szczegól-
ną inklinację do przedstawiania motywu prze-
28 B 1 u m e, o.c, s. 376.
jażdżki łodzią; że motyw ten w znacznej mierze
spopularyzowały utwory literackie; że istniały
różne odmiany tego motywu, a więc przejażdżka
samotna, przejażdżka zakochanych, przyjaciół, ja-
kiejś większej związanej z sobą grupy ludzi, czę-
sto śpiewających lub muzykujących. Wyraźne
ślady tego odnajdujemy w malarstwie. Równo-
cześnie jednak pamiętać należy, iż nadal były po-
pularne przedstawienia odpowiadające osiemna-
stowiecznym koncepcjom wzniosłości, przedsta-
wienia patetyczne i frenetyczne. Wreszcie owe
przedstawienia kameralne i idylliczne mogły za-
wierać ukryte inne, bardiziej dramatyczne treści,
np. wanitatywne. Taki nowy bagaż motywów
przejmuje wiek następny i — jak się okaże —
motywy te odegrają w twórczości dziewiętnasto-
wiecznej dość istotną rolę.
Wiek XIX i wzmagająca się fala romantyzmu
znów zmieniają proporcje pomiędzy poszczegól-
nymi wątkami, przywracają ponownie szczegól-
ne znaczenie przede wszystkim wątkom wyróż-
157
charakterystyczne dla w. XVIII, jest symptoma-
tyczne dla systematycznie dokonującego się po-
mniejszania skali, dla pewnej kameralizacji mo-
tywów, w celu uzyskania atmosfery przytulnoś-
ci i ufności. W podobny sposób interpretowana
jest wyspa pomyślana jako stacjonarny, nigdy
nie tonący statek. Stały grunt pod nogami sta-
nowi rękojmię bezpieczeństwa, a równocześnie
stwarza możliwość całkowitego wyodrębnienia się,
wyizolowania i zamknięcia. Tu też może się zbie-
rać grupa ludzi o wspólnych przekonaniach i spę-
dzać czas w przyjemny dla siebie sposób. I znów
mamy do czynienia z inną interpretacją wyspy
niż w w. XVII, kiedy symbolizowała ona azyl,
gdzie udaje się człowiek po przeżytym życiu.
W wieku XVIII natomiast stała się utopią, wys-
pą szczęśliwości. Człowiek chroni się na wyspie
przed namiętnościami życia, aby bytować cnot-
liwie i rozsądnie. Stąd tak częsty w w. XVIII
motyw wyspy szczęśliwej 2S.
W konkluzji dotychczasowych rozważań moż-
na powiedzieć, że wiek XVIII ujawnił szczegól-
ną inklinację do przedstawiania motywu prze-
28 B 1 u m e, o.c, s. 376.
jażdżki łodzią; że motyw ten w znacznej mierze
spopularyzowały utwory literackie; że istniały
różne odmiany tego motywu, a więc przejażdżka
samotna, przejażdżka zakochanych, przyjaciół, ja-
kiejś większej związanej z sobą grupy ludzi, czę-
sto śpiewających lub muzykujących. Wyraźne
ślady tego odnajdujemy w malarstwie. Równo-
cześnie jednak pamiętać należy, iż nadal były po-
pularne przedstawienia odpowiadające osiemna-
stowiecznym koncepcjom wzniosłości, przedsta-
wienia patetyczne i frenetyczne. Wreszcie owe
przedstawienia kameralne i idylliczne mogły za-
wierać ukryte inne, bardiziej dramatyczne treści,
np. wanitatywne. Taki nowy bagaż motywów
przejmuje wiek następny i — jak się okaże —
motywy te odegrają w twórczości dziewiętnasto-
wiecznej dość istotną rolę.
Wiek XIX i wzmagająca się fala romantyzmu
znów zmieniają proporcje pomiędzy poszczegól-
nymi wątkami, przywracają ponownie szczegól-
ne znaczenie przede wszystkim wątkom wyróż-
157