DOI Artikel:
Krakowski, Piotr: Motyw "przejażdżki łodzią" w malarstwie wieku XVIII i XIX
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20404#0165
12. Edouard Manet, W lodzi, r. 1874
Myśl moją od tej strony, gdzie ziemia burzliwa.
Lubiłem ryk fal morskich, lecz w twym szmerze wod-
nym
Zda się, że siostrę słyszę, jak głosem łagodnym
od surowych mię uciech do siebie przyzywa 32.
Byron i Shelley w czasie pobytu w Genewie
odbywali częste wycieczki łódką. Hoesick pisze
na ten temat: „Dopóki mieszkali w Genewie, co
wieczór obaj poeci ze swymi towarzyszkami go-
dziny całe spędzali w łódce na jeziorze; a tak im
na tych przejażdżkach w pomroce nocnej czas
przyjemnie upływał, że zdarzało się nieraz, iż do-
piero nad ranem wracali do domu. Gdy się po
niejakim czasie przeniesiono do Cologny, gdzie
Byron osiadł w Villi Diodati, niegdyś zamieszki-
wanej przez Miltona, a dokąd twórca Giaura
przeniósł się ze względu na Shelley'a i miss Ja-
ne Cairmont, ażeby być bliżej przyjaciela i ko-
chanki, prowadzono podobny tryb życia; pływano
po jeziorze, kochano się, pisano poezje, roman-
se" 33.
Warto by może wspomnieć także o Alfonsie
Lamartine, autorze melancholijnych Meditations
poetiąues (1820). Wprawdzie w adresowanym do
Byrona wierszu Człowiek daje pochwałę poetyc-
kiej frenezji i porównuje angielskiego poetę do
orła, który „zwiedza szczątki okrętów wypartych
na skały", to jednak równocześnie w innych, bar-
dzo dla swej twórczości charakterystycznych, u-
tworach jak Jezioro czy Przylądek Baya nieda-
leko Neapolu przeciwstawia wzburzonemu morzu,
będącemu symbolem ludzkiego życia, spokojne
jezioro, na którym dwoje zakochanych w łódce
wyraża krótką chwilę szczęścia. W twórczości
Lamartine'a zaznacza się silny wpływ Rousseau.
Szczególnie wymieniony wiersz Jezioro stanowi
wyidealizowane wspomnienie wycieczki łodzią,
jaką poeta odbył ,z Madame Charles we wrześ-
niu 1816 r. podczas pobytu w Aix-les-Bains. Zwra-
ca uwagę identyczność ujęcia tematu z odpowie-
dnim fragmentem Nowej Heloizy, którą Lamarti-
ne bardzo dobrze znału. W wierszu tym motyw
przejażdżki łodzią został bardzo silnie wyekspo-
nowany:
Pomnisz, wraz z nią płynąłem wśród nocnej pogody;
W milczeniu było niebo, w milczeniu świat cały,
Wiosła zgodnie trącając harmonijne wody
Przerwać tej ciszy nie śmiały 33.
Z przykładów polskich, świadczących o doko-
nujących się w romantyzmie przemianach tema-
tycznych, przytoczyć można chociażby fragment
listu Zygmunta Krasińskiego do Henry Reeve'a
z r. 1830. Poeta pisze: „Pszczoła, co brzęczy, stru-
32 Hoesick, o.c, s. 51. vier—Mars 1930, s. 35.
33 Tamże, s. 49. 35 A. Lamartine, Dumania poety (przekład Do-
34 Nowa Heloiza (IV, ,17); izob.: Le romantisme. Ca- minika Lisieckiego), Warszawa 1822, s. 60.
talogue de l'exposition, Bibliothecjue Nationale, Jan-
159
Myśl moją od tej strony, gdzie ziemia burzliwa.
Lubiłem ryk fal morskich, lecz w twym szmerze wod-
nym
Zda się, że siostrę słyszę, jak głosem łagodnym
od surowych mię uciech do siebie przyzywa 32.
Byron i Shelley w czasie pobytu w Genewie
odbywali częste wycieczki łódką. Hoesick pisze
na ten temat: „Dopóki mieszkali w Genewie, co
wieczór obaj poeci ze swymi towarzyszkami go-
dziny całe spędzali w łódce na jeziorze; a tak im
na tych przejażdżkach w pomroce nocnej czas
przyjemnie upływał, że zdarzało się nieraz, iż do-
piero nad ranem wracali do domu. Gdy się po
niejakim czasie przeniesiono do Cologny, gdzie
Byron osiadł w Villi Diodati, niegdyś zamieszki-
wanej przez Miltona, a dokąd twórca Giaura
przeniósł się ze względu na Shelley'a i miss Ja-
ne Cairmont, ażeby być bliżej przyjaciela i ko-
chanki, prowadzono podobny tryb życia; pływano
po jeziorze, kochano się, pisano poezje, roman-
se" 33.
Warto by może wspomnieć także o Alfonsie
Lamartine, autorze melancholijnych Meditations
poetiąues (1820). Wprawdzie w adresowanym do
Byrona wierszu Człowiek daje pochwałę poetyc-
kiej frenezji i porównuje angielskiego poetę do
orła, który „zwiedza szczątki okrętów wypartych
na skały", to jednak równocześnie w innych, bar-
dzo dla swej twórczości charakterystycznych, u-
tworach jak Jezioro czy Przylądek Baya nieda-
leko Neapolu przeciwstawia wzburzonemu morzu,
będącemu symbolem ludzkiego życia, spokojne
jezioro, na którym dwoje zakochanych w łódce
wyraża krótką chwilę szczęścia. W twórczości
Lamartine'a zaznacza się silny wpływ Rousseau.
Szczególnie wymieniony wiersz Jezioro stanowi
wyidealizowane wspomnienie wycieczki łodzią,
jaką poeta odbył ,z Madame Charles we wrześ-
niu 1816 r. podczas pobytu w Aix-les-Bains. Zwra-
ca uwagę identyczność ujęcia tematu z odpowie-
dnim fragmentem Nowej Heloizy, którą Lamarti-
ne bardzo dobrze znału. W wierszu tym motyw
przejażdżki łodzią został bardzo silnie wyekspo-
nowany:
Pomnisz, wraz z nią płynąłem wśród nocnej pogody;
W milczeniu było niebo, w milczeniu świat cały,
Wiosła zgodnie trącając harmonijne wody
Przerwać tej ciszy nie śmiały 33.
Z przykładów polskich, świadczących o doko-
nujących się w romantyzmie przemianach tema-
tycznych, przytoczyć można chociażby fragment
listu Zygmunta Krasińskiego do Henry Reeve'a
z r. 1830. Poeta pisze: „Pszczoła, co brzęczy, stru-
32 Hoesick, o.c, s. 51. vier—Mars 1930, s. 35.
33 Tamże, s. 49. 35 A. Lamartine, Dumania poety (przekład Do-
34 Nowa Heloiza (IV, ,17); izob.: Le romantisme. Ca- minika Lisieckiego), Warszawa 1822, s. 60.
talogue de l'exposition, Bibliothecjue Nationale, Jan-
159