Polska Akademia Umieje̜tności <Krakau> / Komisja Historii Sztuki [Hrsg.]; Polska Akademia Nauk <Warschau> / Oddział <Krakau> / Komisja Teorii i Historii Sztuki [Hrsg.]: Folia Historiae Artium (NS: 7.2001)

Folia Historiae Artium
Seria Nowa, t. 7 (2001)
ISBN 83-88857-38-X
ISSN 0071-6723

Kazimierz Kuczman

Obrazy eerraryjskie z kolekcji Karola Lanckorońskiego
w zbiorach Zamku Królewskiego na Wawelu

Wśród osiemdziesięciu dwóch obrazów włoskich
z kolekcji Karola Lanckorońskiego, znajdujących się
obecnie w Zamku Królewskim na Wawelu, co najmniej
pięć reprezentuje szkolę ferraryjską1. W porównaniu
z malarstwem florenckim w tej części donacji profesor
Karoliny Lanckorońskiej, ilościowo jest to niewiele. Je-
śli się jednak zważy, że artystyczna Ferrara w epoce re-
nesansu, mimo znakomitego mecenatu książąt z rodu
d’Este, nie może się mierzyć z artystyczną Florencją,
a także biorąc pod uwagę fakt, iż wśród tych kilku ob-
razów jeden, pędzla Dossa Dossiego, należy do szczy-
towych osiągnięć malarstwa nie tylko emiliańskiego, lecz
w ogóle włoskiego Cinąuecenta, wysoka ranga zespo-
łu wydaje się oczywista. Zespół ten godny jest osobnej
uwagi, choć już na wstępie warto zaznaczyć, iż wymie-
nione arcydzieło Jowisz, Merkury i Cnota stanowi temat,
którego szersze omówienie przekracza ramy niniejszej
pracy.

Niewielki obraz Głowa Chrystusa w koronie ciernio-
wej (nr inw. 7978; tempera na drewnie; 27,5 x 26,7 cm,
il. 1), w kolekcji Karola Lanckorońskiego uchodził za
dzieło hiszpańskie z około roku 14802. Z takim też okre-
śleniem dotarł na Wawel, gdzie Miklós Boskovits (1996)
jako pierwszy zaproponował ostrożnie związanie go
z malarzem Vicino da Ferrara. Atrybucję tę potwierdził
po obejrzeniu malowidła na Wawelu Daniele Benati,
znawca twórczości tego artysty3. Po raz pierwszy z ta-

1 Artykuł powstał na podstawie informacji zgromadzonych do ka-
talogu naukowego, który obejmuje obrazy z daru prof. Karoliny Lanc-
korońskiej dla Wawelu, opracowywanego przeze mnie wspólnie
z dr Marią Skubiszewską.

2 Tak pierwszy raz obraz został określony na pocztówce z po-

czątku w. XX. Seria pocztówek z reprodukcjami cenniejszych obra-
zów, wydana przez Lanckorońskiego w latach 1905 i 1912, wobec
braku katalogu kolekcji, w wielu przypadkach jest jedynym źródłem

informacji o ówczesnych atrybucjach. Obraz został odnowiony na
Wawelu w roku 2001 przez Oliwię Buchwald.

1. Vicino da Ferrara, Głowa Chrystusa w koronie cierniowej,
4. ćwierć w. XV (stan przed konserwacją).

Zamek Królewski na Wawelu (fot. A. Wierzba)

kim określeniem autorstwa obraz został opublikowany
w tomie Folia Flistoriae Artium S.N. z roku 1998, dedy-
kowanym profesor Karolinie Lanckorońskiej4.

3 Już rok wcześniej prof. Luciano Bellosi zakwestionował „hisz-
pańskość” obrazu, skłonny był jednak wiązać go z malarstwem sie-
neńskim. Propozycja prof. Boskovitsa pozwoliła skierować naszą uwa-
gę na właściwą drogę w ustalaniu autorstwa malowidła. Niezależnie
od tego badacza (choć nieco później) dr Maria Skubiszewska wska-
zała mi, cytowany niżej, artykuł Longhiego (1958), sugerując związa-
nie naszego obrazu z omawianym przez niego malarzem. Pragnę wy-
razić podziękowanie wymienionym osobom, jak również prof. Da-
niele Benatiemu, który w czasie swej wizyty na Wawelu w roku 1998
zdecydowanie potwierdził naszą atrybucję.

1 K. Kucz m a n, Kolekcja włoskich obrazów Karola Lanckoroń-
skiego, Folia Historiae Artium S.N., 4: 1998, fig. 21 na s. 125.

71