DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Utzig, Joanna: Witraże w katedrze we Włocławku w kontekście stylu malarstwa południowoniemieckiego pierwszej połowy XIV wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.32431#0026
20
23. Wizja Trzech Króli, miniatura w Psałterzu, British Library w Lon-
dynie, Ms. Add. 22279, fol, 15V, (wg: Codex Manesse, Die Grofie Heidel-
berger, il. na s. 643)
wate zakończenia podkreślone są ciemnym modelunkiem.
Pokrewieństwo widać w zestawieniu siedzących postaci:
Marii i Chrystusa w scenie Wizji Trzech Króli w kodeksie
(fol. 15V) oraz Marii z Dzieciątkiem na włocławskiej kwaterze
z Obaleniem bożków [il. 24]. Bliskie podobieństwa z twór-
czością malarską klasztoru w Engelbergu oraz Weingartner
Liederhandschrift wykazuje także Ewangeliarz w muzeum
w Wiener Neustadt (Inv.-Nr. A-60; datowany 1325) [il. 25] 63.
Kodeks został ozdobiony całostronicowymi miniaturami
z wyobrażeniami czterech ewangelistów, siedzących na
szerokich ławach, zwróconych w lewo i piszących na fan-
tazyjnych pulpitach, których górna część ukształtowana jest
z wywijających się form rośłinnych. Przewaga aspektów
linearnych w budowaniu form, uproszczenie, miękkość,
a także nieco nonszalancki rysunek, jak również „marionet-
63 R Lackner, Katalog der Streubestande in Wien und Niederósterreich,
cz. 1: Nichtarchivalische mittelalterliche Handschriften und Fragmente
in Korneuburg, Mistelbach, Retz, St. Pólten, Tulln, Waidhofen an
der Thaya, Weitra, Wien, Wiener Neustadt und aus Privatbesitz,
Wien 2000, s. 561 i nn.; G. Schmidt, Malerei der Gotik, t. 1, s. 36
(kat. 103).
22. Zwiastowanie, fragment okna witrażowego, kościół Cysterek
w Kónigsfełden (fot. w domenie publicznej - Wikimedia Commons,
fot. WillYs Fotowerkstatt, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/
commons/b/ba/Windisch_Klosterkirche_Koenigsfelden-6.jpg)
schrift [il. 19]: zwraca uwagę szczególnie wyrazisty konturowy
rysunek, zbliżone są też proporcje postaci oraz rysy niezdra-
dzających emocji twarzy. Bardzo podobnie wykonane zostały
także obramienia miniatur w kodeksie łondyńskim oraz czę-
ści kart rękopisu z Weingarten: są to szerokie, listwowe ramy
wypełnione linearnym ornamentem o formach roślinnych,
zestawionych z geometryzującymi wielopłatkami, nasuwa-
jącymi skojarzenie z formami maswerków. Płaski, roślinny
ornament ma odłegłe źródła (popularny był już w xii wieku)
i stosowany bywał w różnych gatunkach malarstwa oraz
rzemiośle artystycznym. W pierwszej połowie xiv wieku nie
jest on już częsty, pojawia się jednak w bordiurach kwater
witrażowych z katedry we Włocławku 62.
Za istotne uznać należy podobieństwo sposobu fałdo-
wania szat i ich modelowania pomiędzy witrażami we
Włocławku a niektórymi iluminacjami wiązanymi z Engel-
bergiem. Zarówno w Psałterzu w Londynie, jak i witra-
żach włocławskich tkaniny sprawiają wrażenie ciężkich,
a fałdy układają się wielowarstwowo i niemal przestrzennie
w oparciu o giętkie, łukowate linie. Wgłębienia i haczyko-
62 Na temat tego ornamentu zob. niżej.
23. Wizja Trzech Króli, miniatura w Psałterzu, British Library w Lon-
dynie, Ms. Add. 22279, fol, 15V, (wg: Codex Manesse, Die Grofie Heidel-
berger, il. na s. 643)
wate zakończenia podkreślone są ciemnym modelunkiem.
Pokrewieństwo widać w zestawieniu siedzących postaci:
Marii i Chrystusa w scenie Wizji Trzech Króli w kodeksie
(fol. 15V) oraz Marii z Dzieciątkiem na włocławskiej kwaterze
z Obaleniem bożków [il. 24]. Bliskie podobieństwa z twór-
czością malarską klasztoru w Engelbergu oraz Weingartner
Liederhandschrift wykazuje także Ewangeliarz w muzeum
w Wiener Neustadt (Inv.-Nr. A-60; datowany 1325) [il. 25] 63.
Kodeks został ozdobiony całostronicowymi miniaturami
z wyobrażeniami czterech ewangelistów, siedzących na
szerokich ławach, zwróconych w lewo i piszących na fan-
tazyjnych pulpitach, których górna część ukształtowana jest
z wywijających się form rośłinnych. Przewaga aspektów
linearnych w budowaniu form, uproszczenie, miękkość,
a także nieco nonszalancki rysunek, jak również „marionet-
63 R Lackner, Katalog der Streubestande in Wien und Niederósterreich,
cz. 1: Nichtarchivalische mittelalterliche Handschriften und Fragmente
in Korneuburg, Mistelbach, Retz, St. Pólten, Tulln, Waidhofen an
der Thaya, Weitra, Wien, Wiener Neustadt und aus Privatbesitz,
Wien 2000, s. 561 i nn.; G. Schmidt, Malerei der Gotik, t. 1, s. 36
(kat. 103).
22. Zwiastowanie, fragment okna witrażowego, kościół Cysterek
w Kónigsfełden (fot. w domenie publicznej - Wikimedia Commons,
fot. WillYs Fotowerkstatt, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/
commons/b/ba/Windisch_Klosterkirche_Koenigsfelden-6.jpg)
schrift [il. 19]: zwraca uwagę szczególnie wyrazisty konturowy
rysunek, zbliżone są też proporcje postaci oraz rysy niezdra-
dzających emocji twarzy. Bardzo podobnie wykonane zostały
także obramienia miniatur w kodeksie łondyńskim oraz czę-
ści kart rękopisu z Weingarten: są to szerokie, listwowe ramy
wypełnione linearnym ornamentem o formach roślinnych,
zestawionych z geometryzującymi wielopłatkami, nasuwa-
jącymi skojarzenie z formami maswerków. Płaski, roślinny
ornament ma odłegłe źródła (popularny był już w xii wieku)
i stosowany bywał w różnych gatunkach malarstwa oraz
rzemiośle artystycznym. W pierwszej połowie xiv wieku nie
jest on już częsty, pojawia się jednak w bordiurach kwater
witrażowych z katedry we Włocławku 62.
Za istotne uznać należy podobieństwo sposobu fałdo-
wania szat i ich modelowania pomiędzy witrażami we
Włocławku a niektórymi iluminacjami wiązanymi z Engel-
bergiem. Zarówno w Psałterzu w Londynie, jak i witra-
żach włocławskich tkaniny sprawiają wrażenie ciężkich,
a fałdy układają się wielowarstwowo i niemal przestrzennie
w oparciu o giętkie, łukowate linie. Wgłębienia i haczyko-
62 Na temat tego ornamentu zob. niżej.