Polska Akademia Umieje̜tności <Krakau> / Komisja Historii Sztuki [Hrsg.]; Polska Akademia Nauk <Warschau> / Oddział <Krakau> / Komisja Teorii i Historii Sztuki [Hrsg.]: Folia Historiae Artium (NS: 13.2015)

Folia Historiae Artium
Seria Nowa, t. 13: 2015 / pl issn 0071-6723

JAKUB ADAMSKI

Uniwersytet Warszawski, Instytut Historii Sztuki

TRÓJPROMIENNE SKLEPIENIE
W GOTYCKIM CHÓRZE KATEDRY KRAKOWSKIEJ

Wśród dzieł polskiej architektury gotyckiej nie ma chyba
takiego, o którym napisano by więcej, niż o katedrze na
Wawelu w Krakowie. Pierwsze studium monograficzne
poświęcił jej już w roku 1900 Tadeusz Wojciechowski 1 2,
później zaś wiedzę o tej budowli znacznie poszerzyli m.in.
Józef T. Frazik 3, Jerzy Pietrusifiski 4, Paul Crossley 5, Tomasz

1 Niniejszy artykuł prezentowany był jako referat na posiedze-
niu Komisji Historii Sztuki Polskiej Akademii Umiejętności
dn. 13.01.2011.

2 T. Wojciechowski, Kościół katedralny w Krakowie, Kraków 1900.

3 J. T. Frazik, Sklepienia tak zwane piastowskie w katedrze wawelskiej.
Ze studiów nad gotycką katedrą w Krakowie, „Studia do Dziejów
Wawelu”, 3,1968, s. 127-145.

4 J. Pietrusiński, Katedra krakowska - biskupia czy kmlewska? Dzieje
fundacji, [w:] Sztuka i ideologia xiv wieku. Materiały Sympozjum
Komitetu Nauk 0 Sztuce pan, red. P. Skubiszewski, Warszawa 1975,
s. 249-273.

5 P. Crossley, Gothic Architecture in the Reign ofKasimir the Great.
Church Architecture in Lesser Poland 1320-1380, Kraków 1985 (Biblio-
teka Wawelska, t. 7), s. 18-94; idem, The vaults ofKraków cathedral
and the Cistercian tradition, [w:] Podhig nieba i zwyczaju polskiego.
Studia z historii architektury, sztuki i kultury ofiarowane Adamowi
Miłobędzkiemu, Warszawa 1988, s. 63-72; idem, Kraków Cathedral
and the Formation ofa Dynastic Architecture in Southern Central
Europe, [w:] Polish and English Responses to French Art and Archi-
tecture, red. F. Ames-Lewis, London 1995, s. 31-46.

6 T. Węcławowicz, Gotyckie bazyliki Krakowa. „Czyli można kon-

strukcję kościołów krakowskich xiv wieku uważać za cechę spe-

cjalną ostrołuku w Polsce?”, Kraków 1993; idem, Kraków. Kościół
katedralny pw. śś. Wacława i Stanisława, [w:] Architektura gotycka

w Polsce, t. 2, red. T. Mroczko, M. Arszyńsłd, Warszawa 1995 (Dzieje
sztuki polskiej, t. 2., cz. 2.), s. 122-124 (tu podsumowana starsza

Węcławowicz 6, Szczęsny Skibiński 7, a ostatnio Krzysztof
Czyżewski i Marek Walczak 8. Pomimo niezwykle obszer-
nego stanu badań i rozwikłania wielu problemów natury
historyczno-artystycznej, postułat prowadzenia dalszych
studiów nad krakowską katedrą, podnoszony w ostatnich
latach przez znawców tematu, wydaje się być wciąż aktu-
alny 9. Rozważania niniejsze poświęcone są wyjątkowemu
ukształtowaniu trójpromiennego sklepienia nad wschod-
nim przęsłem głównej nawy chóru katedry oraz problema-
tyce faz budowy tej części świątyni.

Jako pierwszy na znaczenie tej konstrukcji w dziejach archi-
tektury zwrócił uwagę Wojciechowski, który uznał ją za wzo-
rowaną na przekryciu wnętrza kaplicy Mariackiej, datowanej
przezeń na podstawie Rocznika Wikaryjskiego na czas przed

literatura); idem, Fazy budowy prezbiterium katedry na Wawelu
na przełomie wieków xm i xiv. Kościoły biskupów Muskaty, Nan-
kera i Grota, „Studia Waweliana”, 8,1999, s. 5-19; idem, Krakowski
kościół katedralny w wiekach średnich. Funkcje i możłiwości inter-
pretacji, Kraków 2005.

7 S. Skibiński, Polskie katedry gotyckie, Poznań 1996, s. 53-74, 91,

98-99-

8 M. Walczak, Przemiany architektoniczne katedry krakowskiej
w pierwszej połowie xv wieku i ich związek z działalnością fun-
dacyjną kardynała Zbigniewa Oleśnickiego, „Studia Waweliana”, 1,
1992, s. 7-28; K. Czyżewski, M. Walczak, Ślepe maswerki w kate-
drze krakowskiej, „Studia Waweliana”, 4, 1995, s. 13-36; eorum,
Z badań nad gotycką katedrą w Krakowie, „Studia Waweliana”, 8,
1999, s. 21-51.

9 Por. m.in. K. Czyżewski, M. Walczak, Z badań nad gotycką kate-
drą, s. 49.